Een rotstreek
r.
ZALIG KERSTFEEST
en
SLAMAT TAHUNBARU 1
O UDE] AARS-GEDACHTE
Wij vieren thans het Oudejaar
hij kaarslicht en wat gans
en alles wat ons zorgen geeft
verdoezelt in die glans
en alles, wat ons dierbaar is
vertederd in de schijn
van 't oude lied, dat ons vertelt,
dat ivij slechts mensen zijn.
Wij zoenen teer een lief gelaat,
dat bij ons leven hoort
en zien de grijze schaduw niet,
die aan haar slapen gloort.
Wij zien alleen de jonge vrouw,
die langgeleden zei:
"En als ik oud geworden ben,
"houdt jij dan nog van mij
Als je me vroeger gevraagd zou hebben of
Ik wist wat een gillende keukenmeid was,
zou ik waarschijnlijk gekeken hebben als
iemand die denkt: Je wilt me belvader!
Nu weet ik beter. Gillende keukenmeiden,
ook wel genoemd luchthuiiers, rotjes l-ll en
III, zwermers, huilsirenes, enz. is Hollands
vuurwerk. Als je er 3 of 4 van afsteekt, slui
ten de buren angstig de ramen en bellen
de politie. "Agent kom gauw, ze zitten zo
vreselijk te schieten!"
Ik zal U vertellen dat ik in mijn jeugd heel
wat vuurwerk heb afgestoken en zien afste
ken. Daar waren rèntèngans bij van zo'n
vijftien meter bekroond met een enorme
"tamboer" en die je met een sènggèk moest
ophangen in de top van zo'n djoharboom.
Ik heb het moment van aansteken van zo'n
monsterrèntèng altijd met spanning tege
moet gezien.
Een doosje korèk tjap "The palmtree", een
streek, vlammetje bij de soemboe en het
gedonder kon beginnen. Kwart voor 12 op
31 december anno negentienhonderdzoveel.
In de voorgalerij kon je na een paar minu
ten niet meer zijn vanwege het artillerie
duel vlak voor je huis en bij de buren links
en rechts en tenslotte verdreef de verstik
kende kruitdamp Je naar de achtergalerij.
Ach, U heeft dat zelf zo vaak meegemaakt
is het niet, als langzaam maar zeker het
middernachtelijk uur van 31 december na
derde. De dames krijgen dan tranen in de
ogen vanwege de emotie en de mertjonrook
de kinderen begrijpen het nog niet goed en
staan er een beetje beteuterd bij te kijken
en Pa doet zijn best om de lastige ijzer
draadjes te verwijderen waarmede de kurk
van een mooigevormde fles Veuve Cliquot
verstevigd is. (de andere beroemde wedu
we heet Van Nelle bijgenaamd Warning).
Als het dan 12 geslagen had kon je vaag
de sirenes horen van de schepen die in de
straat van Madoera voor anker lagen. Dan
moest je je vasthouden vanwege de schok
waarmede het oude jaar afscheid nam en in
het nieuwe jaar plonsde (ma, mag ik nog
een stuk spekkoek?) en gevoegd bij het
aanzwellend gedonder buiten van zwaar ka
liber kanonnen waren dat momenten om
nooit te vergeten. Waar of niet tjih?
Wel, nou wat betreft dat vuurwerk had je
nog de rawits, djêpangs, mertjon banting en
26
kilap enzovoorts. Maar een keukenmeid en
dan nog gillend ook, no-sir.
Ik wist wat een mertjon tlkoesan was. Dat
wel. Heb eens zo'n ding losgelaten op Pa
sar Krêmbangan en lah me nog rot om de
paniek die losbrak. Cet age est sans pitiél
Ik zal U vertellen van een rotstreek (een
van de vele) die ik in mijn prille jeugd uit
gehaald heb en waarbij een werkelijk gil
lende keukenmeid betrokken was. Waar
was dat ook weer? Kêpandjèn!
Onze pawon stond achter in de tuin en was
van gêdèg. In deze dapoer zwaaide een Ja
vaanse kokki, héél oud, héél mager en
héél grijs de soetil. Koken kon ze als een
tierelier en als ik, Luculles uit Oost-Java
met m'n verwende tong zeg tierelier, dan
bedoel ik: boekan main. In de keuken was
tegen een der gêdègwanden 'n soort kook
of stookplaats gebouwd van klei en bata
(weet U wat batê is?) en daarop werd de
rijst gestoomd. U weet ja. een dandang voor
de helft gevuld met H20 en een koekoe-
san en dan maar stoken. Ik zie alles nog
duidelijk. Kokki zittend op een dingklik,
schuin vóór de stookplaats en hevig mani
pulerend met een kipas want dat vermale
dijde hout wilde niet branden en onderge
tekende aan de andere kant van de gêdèg-
wand, loerend naar het trekgat van de
stookinrichting en mét een mêrtjon in z'n
hand. Voelt U? Die kilap moest in dat trek
gat en precies onder de dandang. Alléé!
Mensen, mensen, in die tijd besefte je niet
wat een ramp hier het gevolg van had kun
nen zijn. Ekskuus boeng!
Een ontzettende klap en dandang én H20
én koekoesan én rijst vlogen dóór het dak!
Heloof je! Wonder boven wonder mankeer
de kokki niets. Geen schram, maar hiermee
was de zaak nog niet bekeken. Rijst op het
dak! Dat betekent tjilaka! Dus moest kokki
oedê! Sarong uit en koetang uit en kabaja
uit en jammerend liep ze, oedê of te wel
nakend, de handen ten hemel geheven, drie
maal om de keuken om Dèwi-Sri vergiffe
nis te vragen
Heb je hêlahhen tjih? Hè-èh!
Ben je gebeukt? Hè-èh!
Was het een rotstreek? Hè-èh!
Weet je nou wat een gillende keukenmeid
is? Hè-èh! SOERABAJAAN (toelèn)
Wij horen ver een oude wijs,
die door de bomen zingt
en die door haar herinnering
ons tot bezinning dwingt
een oude laaneen zonnig huis
een tuinpad met wat grint,
een moeder in de avondzon,
gelach van 't spelend kind.
Het kind wordt man en staat alleen,
het leven boeit, maar wondt,
er zijn vaak geen illusies meer
en tóchen tóch't Verbond
tot zijn leven houdt hem vast,
hij ploetert en hij strijdt
zich naar een verre toekomst toe,
die aan de einder beidt
Daar biedt het leven ons zijn loon
aan rijpheid en geduld
en komt men dankbaar tot 't besef
hoe mild het was gevuld
met schoonheid, die men ruimer ziet
als zij reeds is vergaan
doch,juist daardoor bezieling biedt
om steeds weer voort te gaan.
PIERTJE PELIKAAN
ÜNIIIIilll!ll!lllllllllill|lllll|[|||||!llllllll|i|!llllllllllllll|II[lII|tlllllllllll|lltl|!l|ll||||||||||l|||||||||||||||||||||[||||_
Aan alle vrienden
en begunstigers
KOKKIES Rijstwinkels
Witte de Withstraat 128 1
Telefoon 89438 1
Slotermeerlaan 125
Telefoon 130362
Simonskerkestraat 11
Osdorp, Telefoon 199323 1
AMSTERDAM -W.
««mini
