DIARIO ESPANOL (IV)
In de winter is het zomer in Arosa! - zongen we in Holland, als het koud en mistig was. En
dan namen we na een kort palaver het kloeke besluit de volgende dag per trein naar Zwit
serland te vertrekken om in St. Moritz, Leysin of Arosa een paar weken door te brengen.
In Gods vrije natuur, op de hellingen der bergen, temidden van een weelde van droge,
krakende sneeuw zover het oog reikt. Afdalend op de ski's in snelle vaart, hoewel voor
zichtig, omdat een beenbreuk op onze leeftijd, bepaald geen pretje zou zijn. Dan een
heerlijke kop koffie met gebak bij Hanselmann of een 5 o'clock tea in het Palace Hotel
in St. Moritz, gevolgd door een interessante modeshow. En op eerste en tweede Kerst
dag een copieus diner met wildbraad in een van die kleine, maar uitstekende hotels in
Celerina, Samaden of Madulain.
Wat lijkt dat nu allemaal ver-weg, haast onberijkbaar! Spanje heeft óók zijn wintersport-
oorden: in de Sierra Nevada en de Pyreneeën. Maar het is er (nog) zeer duur. En de acco-
modatie is beperkt.
In Spanje is de winter de tijd van de citroe
nen en de sinaasappelen! Bergen van deze
heerlijke, oer-gezonde vruchten worden da
gelijks over Spaanse wegen getranspor
teerd, naar het buitenland verscheept of
naar de binnenlandse markten gebracht. De
tijd van de (heerlijke) druiven is afgesloten.
Maar citroenen en sinaasappelen zijn, on
danks de grote export, ook in het buiten
land bij de vleet te koop. Voor vijf pesetas
(30 cent) is men op de markt te Malaga
eigenaar van een kilo prachtige sinaasap
pelen! Gerda koopt ze bij kilo's tegelijk.
Ook de citroenen kosten een prikje. En
met wat water en suiker leveren ze een
heerlijke aer djeroek op.
Op dezelfde markt ontdekte Gerda onlangs,
dat hier ook prachtige spinazie te koop is,
wel een tikkeltje verschillend van de Hol
landse soort, maar niet minder lekker van
smaak, misschien zelfs nog iets beter. An
dijvie is het hele jaar door te krijgen. Sla
eveneens, maar er zit een bittere bijsmaak
aan, die niet iedere tong streelt. Ketimoen
is slechts in de warme tijd te koop; en maar
heel kort. Terrong daarentegen is er altijd,
evenals kool, paprika en lombok. In Mala
ga kan men op de markt ook lombok kopen,
tot poeder gemalen en boekan main pedis!
Dit lombokpoeder wordt verkocht in een
stand, waar men (mirabele dictu) ook ka
millen, thijm, kruizemunt, gedroogde arti
sjokken-bladeren en vele andere kruiden
kan kopen. Tempee is-ter-niet, mevrouw!
En tahoe ook niet! Evenmin als tjobeks
met oelekans, anglo's, koekoesans, wad
jans en wat dies meer zij. Ketjap moet men
in Gibraltar kopen. Denkt er dus om, da
mes. Bij verhuizing naar Spanje al de
hier genoemde dingen meenemen. Anders
komt u bij het bereiden van een rijsttafel
voor onaangename verrassingen te staan.
Rijst is in alle supermercados te koop, zij
het iets duurder dan in Holland. Rijst is
hier geen volksvoedsel, zoals vele Indische
mensen in Holland denken. De Spanjaard
eet brood, eeuwig en altijd. En in grote
hoeveelheden. Mucho pan, sehor! zei onze
vriend Domingo (zie mijn diario espahol nr.
1), als hij eens bij ons binnenliep terwijl
wij aan het eten waren. Nieuwsgierig en
hoofdschuddend keek hij toe, als hij de
hoeveelheid aardappelen zag, die wij con
sumeerden. Los Espanoles no! - onderwees
hij ons dan. Wij Spanjaarden, neen! Voor
óns brood, altijd en veel brood! Rijst op
tafel kent de Spanjaard slechts in één
vorm: die van de befaamde paella. Op de
menu's van de restaurants en hotels aan
gekondigd als: arroz, in diverse soorten.
Arroz Valenciana of Malaguena of Sevil-
lana of... enz. enz.
Klapper voor de (santen) is overal te koop,
ook gemalen en gedroogd. Voor het be
reiden van sajoers en sambalans behoeft
men zich dus niet ongerust te maken. Maar
trasi is hier niet bekend... Dus, als u het
noodzakelijk acht, meenemen a.u.b.!
Eind september vertrekken de laatste zo
mergasten van de Costa del Sol, Mallorca,
Alicante en andere toeristencentra aan de
Middellandse Zee om terug te keren naar
hun haardsteden in Skandinavië, Duitsland,
Nederland, België, Frankrijk, Engeland,
Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika. De ste
den en dorpen langs de kust herkrijgen hun
normale aanzien en het is of de Spanjaard
zelf eindelijk ook weer uit de verf komt.
De straten zijn veel minder druk, de ver
keersdichtheid op de grote weg langs de
kust, de Carretera de Cadiz, is tot het mi
nimum teruggebracht.
Het toerisme is echter voor Spanje een zo
belangrijke bron van inkomsten, dat van
Spaanse zijde geen poging ongedaan wordt
gelaten om het zoveel mogelijk te bevor
deren en steeds verder op te voeren. Mid
den in de afgelopen zomer zijn er talrijke
besprekingen gevoerd, verschillende con
ferenties gehouden met bijbehorende di
ners en banketten, allemaal om te overleg
gen, hoe het doel het beste kan worden ge
diend. De betrokken Spaanse autoriteiten
de Spaanse "hoteleria" en de Spaanse
reisbureaux staken de hoofden bij elkaar.
Buitenlandse journalisten en reisbureaux
leiders werden uitgenodigd om een kijkje
te komen nemen, excursies te maken, zich
te amuseren in de "parillas" der luxe-hotels,
waar Spaanse balletten werden gegeven,
Spaanse shows werden opgevoerd en
Spaanse wijnen werden geschonken.
De Spanjaarden bleven bij dit streven niet
alleen staan. Zij kregen, uiteraard, de volle
steun van de agenten der buitenlandse
luchtvaartmaatschappijen ter kuste, de Bri
tish European Airways (BEA), British Uni
ted Airways, Sabena, Scandinavian Airlines
System (SAS), de Marokkaanse Luchtvaart-
Mij e.a. Tot ons verdriet ontbrak de KLM
aan ons lijstje. Waar blijft u, KLM?
Het aantal Nederlanders, dat zich op de
Costa del Sol komt vestigen, neemt steeds
meer toe. Niet zo snel als de Engelsen,
Amerikanen en Skandinaviërs, maar toch...
Het Nederlandse urbanisatieplan 'El Atabal'
is zeer actief op weg naar de realisatie. Na
het moeizame begin, is thans een beslis
sende fase ingezet. Met een wonderbaar
lijke snelheid verrijzen de bungalows en
chalets langs de, voor een goed deel vol
tooide, wegen, omzoomd door moderne
straatlantaarns, die straks het gehele villa
park electrisch zullen verlichten.
Er wordt op grootse wijze aangepakt. Vijf
honderd man, arbeiders, voorlieden, opzich
ters, technici etc. zijn er dagelijks aan het
werk. De eerste "kolonisten" hebben be
reids hun woningen betrokken. Anderen ko
men iedere dag kijken hoever hun villa's
gevorderd zijn. Van de vroege morgen tot
de late avond klinkt er het lied van de ar
beid. Uiteindelijk zal de gemeente Malaga
er door verrijkt worden met een nieuwe
stadswijk, bewoond door vierhonderd (Ne
derlandse) gezinnen.
En, als ik goed ingelicht ben, bestaan er in
middels reeds plannen tot het stichten van
een tweede Nederlandse vestiging in deze
provincie.
Zweden en Engelsen zijn ons met het ves
tigen van settlements op de Costa del Sol
voor geweest, maar ik zie de tijd komen,
dat zij door de Nederlanders overvleugeld
worden.
Buiten georganiseerd verband wonen hier,
links en rechts, tussen de Spanjaarden,
Amerikanen, Engelsen, Denen en andere
buitenlanders in, ook nog verscheidene Ne
derlanders. Of zij hebben hier vacantiever-
blijven, die zij verhuren gedurende de
maanden, dat zij er zelf geen gebruik van
maken.
Het streven van de Spaanse instanties, ge
steund door buitenlandse belanghebbenden
om het toerisme te bevorderen, was dit jaar
in het bijzonder gericht op het opvoeren
van het "wintertoerisme". In een volgend
dagboekblaadje kom ik erop terug.
WILLEM VAN DEN EVENAAR.
JE LAH JE KRIPOET
I.
Na een voetbalwedstrijd „inclusief bouw-
maken en vuilspel" kwam Maus thuis met
een vraag: „Ma ik wil een suspensoir!"
Moeder wat hardhorend geworden van de
ouderdom: ,,Apa Maous? nog niet trouwen
al wil dressoir!"
II.
Uitgenodigd voor een etentje „rijsttafel"
allen rond de tafel gezeten en de nodige
sambel genomen vroeg m'n moeder: „Me
vrouw waarom geen sambel?"
Antwoord: „Neen proh ik heb spreeuw in
m'n mon."
SINJO WELLIE
10