■M
1001!
avonturen
met de
soetil
Bss
SO VERLEHEN
Recepten en namen
Ruim een halve eeuw geleden was de "pa
sar Djohar", naast de Aloon-Aloon te Se-
marang voor ons jongens een waar paradijs
Wie een goden of gob (gobang 21/2 ct)
rijk was, kon er zich royaal zijn buik vol
van eten met b.v. anderhalve cent soto of
tahoe-ketoepat en één cent stroop met
klappa kopjor, dat was voor ons het top
punt van culinair genot. Op die pasar was
van alles te koop op het gebied van etens
waren en snoep, zoals gado-gado Betawi.
Nasi goedeq Djokja, soto Madoera, Wing-
ko-Babat (d.i. potscherf, waar de koek veel
op lijkt). Droog gebak lag in hoge stapels
op de tafels getast. Van de meelkoekjes
noem ik de bekende biskwit Darmo (Soe-
rabaia) de "kwee boloe" (colombijntjes) die
zo genoemd worden naar de gelijkvormig
heid welke deze hebben met kiemspruitjes
(gandos van de klapper), de "bolang-ba-
ling" (betekent kettingkogel), zoals de rol
len in olie gebakken brooddeeg genoemd
worden.
Hier was het ook, dat wij kennis maakten
met de Chinese, Javaanse en andere koe-
kebakkers, koks en suikerwerkers. Nogat-
kneders en goelalitrekkers vervaardigden
hier de nogat-katjang, de ting-ting en de
goeiali-stokjes en wij waren ooggetuigen
van al die onsmakelijkheden die daarbij be
gaan werden, maar bij het consumeren van
al dat lekkers werden al deze dingen op de
koop toe genomen, want wij hadden slechts
aandacht voor hetgeen wij aten en dronken
en dat mocht er wezen, immers specialité
de Pasar Djohar!
Hoort U dat geknetter van een mitrailleur?
Dat is de BRONDONG-maker, die bezig is
maiskorrels te roosteren in een aarden of
ijzeren pot. Als de korrels gaar zijn knap
pen zij met een knalletje open en dan lijkt
het alsof iemand ritsjes vuurwerk aan het
ontsteken is (Brondong mertjon), waarnaar
dit lekkers ook wordt genoemd. In Holland
zou men het al gauw te kwaad krijgen met
zijn buren of met de politie naar aanleiding
van dit storende geluid. Brondong is echter
kant en klaar te krijgen onder de naam van
popcorn, dat precies dezelfde bewerking
heeft ondergaan, maar nu echter in elec-
trische ovens in Amerika, waar vandaan
ook de geroosterde rijstkorrels komen, die
wij in Indië RENGGINANG noemden. Dit
rijstkoekje is hier in Holland echter zonder
bezwaar te maken van overgeschoten rijst,
die u in ronde schijfjes bij - dus niet óp -
de kachel droogt. Als deze koeken goed
droog zijn, worden zij met rietsuikerstroop
besmeerd of met geraspte kaas bestrooid
in de oven gaar geroosterd.
Fijngestampte geroosterde maiskorrels met
suiker bestrooid heet AMPOET. De Javaan
se versie van de Chinese TING-TING heet
AMPIJANG, waarbij de katjang (pinda's)
niet van het rode vliesje wordt ontdaan en
in plaats van rietsuiker gebruikt men hier
de bruine goela Djawa of goela klappa. Een
ander snoepje dat hier in Holland zonder
bezwaar gemaakt zou kunnen worden is de
SARANG-EMAS (gouden nestje), TJARANG
-EMAS of TJèKèRèMèS, waarbij men in de
plaats van de ketela mooie grote frite-aard-
appelen gebruikt, die in lange dunne re
pen gesneden op een doekje gedroogd en
vervolgens corquant in frituurvet worden
gebakken. Vervolgens maakt men er nest
jes van, die met rietsuikerstroop worden
besmeerd om vervolgens direct te worden
geconsumeerd, omdat dit snoepje als het
koud wordt, niet meer zo croquant is dus
gauw "mlempem" wordt, als u begrijpt wat
ik bedoel.
11 uur. Tijd voor een kopje koffie en een koekje.
De kopjes staan al uitnodigend klaar. Koekjes en
gebak te kust en te keur. Even wat ngobrol, de
dingen van de dag bespreken en dan weer aan
het werk.
Verder is er de OPAK (betekent golving
van ondiep water, denk aan de kali Opak),
waarmede platte koeken van ketanmeel
wordt bedoeld, die boven een open vuur
worden geroosterd, waardoor zij opzwellen
en een golvend oppervlakte krijgen. Van
ketanmeeldeeg worden ook gemaakt de
ONDé-ONDé (in Maleisië "kwee Melaka"
genaamd) met diverse vullingen en de KET-
JIPOT van kleiner formaat en zonder vul
lingen (zo genoemd naar de vruchten van
de gelijknamige heester). Van tapioca- of
aardappelmeel gemaakt heten deze ronde
koekjes PILOES. De platte meelkoeken, die
zonder olie in aarden wadjans aan één kant
worden gebakken en met santen (klapper-
melk) en kintjo (suikerstroop) worden ge
serveerd heet SRABI of SRèBè.
Ik wil dit artikel niet besluiten alvorens U
een paar hints te geven, namelijk het vol
gende: Heeft U wel eens geprobeerd om in
Uw ROTI-KOEKOES geweekte droge vruch
ten (tutti-frutti) te verwerken en Uw BAK-
PAO (Chinees brood met varkensvlees ge
vuld) voor de variatie te vullen met garna
len-ragout of amandelspijs? Boleh tjobalah!
Nog één bizonderheid wil ik aan de ver
getelheid ontrukken, namelijk het "Welasan
-stelsel". Dit is de toegift welke men be
komt bij aankoop van elk tiental, dus de
elfde d.i. "sebelas" - in hoog Javaans "We-
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
O O
WINNAARS KERSTPRIJSVRAAG R
O O
g In het Kerstnummer hebben we ver- g
O zuimd de winnaars van de Kerstprijs- O
O vraag bekend te maken, wat we dus
O hierbij doen. O
3 De eerste prijs - boek naar keuze - q
O Louisa Rotteveel met "Overgang van g
O het jaar". o
O O
O De tweede prijs - een Eppo Doeve g
O kalender - Mevrouw G. Borel (en O
g niet Barel) voor "Tjerita tjemara" en g
O het leukste ingezonden verhaal van O
O Ex. P.O.W. 446 was wel "Kodomo- o
g Komodo". Dit verhaal werd beloond g
O met een "Je lah je kripoet". O
O o
O O
DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
Jaren geleden had ik regelmatig con
tact met een echtpaar op leeftijd. De vrouw
verdiende door prachtige borduurwerken te
maken, haar man vervaardigde leren doos
jes, die hij met het fijnste zilverwerk ver
sierde. Nadat de vrouw aan een verkoud
heid geleden had, viel het mij op dat zij
lang na bleef kuchen. Een bevriend arts
verklaarde zich bereid haar te onderzoeken
en te behandelen. Toen ik na een week
weer kwam vroeg ik: "En? Hoe was het bij
de dokter?" Zedig sloeg zij de ogen neer,
vouwde haar handen voor haar mollige
buikje en zei zacht: "Ah, niet leuk, mepro,
ik moest mijn hemd ontbloten."
Bij een volgend bezoek zag ik daar in de
tuin een moedereend met een heel stel
jongen achter zich, lopen, net kostschool
meisjes op een rij. "Wat leuk - zei ik, zijn
die van U?" Vergenoegd en trots keek zij
naar de optocht en zei: "Ja, en weet u me
pro, allemaal teefjes". J.N.
las", dat ook medelijden, medeleven en
barmhartigheid betekent - een instelling
enig in zijn soort en die nergens anders
ter wereld voorkomt, doch wel daar, waar
een centen-huishouding heerste. Was dat
niet een Paradijs? Volgens mij wel!
W. F. W. SCHARDIJN.
Wij zijn de heer Schardijn buitengewoon
dankbaar voor dit artikel. Weer scharrelen
we op de pasar rond, weer ruilen we allerlei
luchtjes, weer zijn we hevig aan het tawarren
en boos lopen we weg om die ene cent, en
worden weer teruggeroepen. t
Natuurlijk, natuurlijk, alles is veel schoner,
mooier verpakt nu en je loopt, misschien,
minder kans een of andere ziekte op te lopen,
maar ook veel van de romantiek van toen is
verdwenen.
De recepten die we naderhand van de heer
Schardijn kregen plaatsen we in een volgende
Tong Tong. REDACTIE.
13