De eerste reisbrief van Tjalie
8
oooooooooooooooooooooooooooo
Bangkok, 29 Maart.
Deze eerste brief komt van Bangkok. Het is acht uur 's morgens en ik transpireer ver
schrikkelijk. Dat is overigens het geval sinds de eerste minuut van aankomst in de tropen
en wel in Bangkok, drie dagen terug. Na elf jaren in Europa ben ik lichamelijk compleet
een "baroe" geworden!
De hitte is heel anders dan die van Ca-
lifornië, veel vochtiger en klammer. En toch
niet onaangenaam, want een lichaamsfunc
tie die elf jaren lang geslapen heeft is weer
tot leven gekomen: het is goed te transpi
reren. Vooral natuurlijk ook als je weer
regelmatig drie maal per dag kan "baajen":
echt ouwerwets lekker sirammen! Nu ben
ik alleen nog maar benieuwd hoe gauw m'n
lichaam weer geacclimatiseerd zal zijn en
niet meer zo gauw en zo veel zal "tran
spireren als een blanda".
Hoewel je het altijd wel geweten hebt,
realiseer je je nu pas welke physieke "el
lenden" onze Europese voorvaderen hadden
te doorstaan toen ze voor het eerst in de
tropen doordrongen, van Jan Huygen van
Linschoten en Vasco da Gama af tot de
laatste "uitgezonden kracht" toe!
Natuurlijk reizen we nu niet meer zo lang
zaam als "toen froeher". Zelfs met veel
tussenstops ben je nu per jet-vliegtuig in
een paar dagen in Indonesië. Maar het
beeld van een gradueel veranderende mens
heid is hetzelfde gebleven: hoe oostelijker
je komt, hoe bruiner de mensen worden,
hoe slanker en hoe "roeweter". De karak
teristieke orde en "kanalisering van men
senmassa's" van Europa raakt meer verlo
ren naarmate je van Amsterdam zuidelijker
en oostelijker komt.
Na Amsterdam is Rome eigenlijk al heel
erg on-Europees en wordt je ook nog eens
apart duidelijk dat elders in de wereld on
der "Europees" eigenlijk alleen verstaan
wordt: Noord-West Europa. En dus niet an
dere geografisch-Europese cultuurwaarmer-
ken als Grieks, Pools, Russisch, Roemeens,
Iberisch. Rome is eigenlijk alleen maar cul
tuur-historisch Europees: het behoort tot
onze geschiedenis. En dat wordt nogeens
benadrukt door de "historische littekens"
van uitdrukkelijk niet-Europese bouwvallen
als die van het Colosseum, de Termen van
Diocletianus, Trejanus, enz. enz.
Hier mis je werkelijk elk spoor van het
denken van Pascal, Shakespeare, Goethe.
Hier sta je al met één been ver in het
Oosten.
Dat wordt duidelijk als je rondzwerft door
Beiroet, dat sinds onheuglijke tijden tran
sito-handelspost is tussen de Mediterraanse
en Oosterse beschavingen. En intrinsiek
oosters is, ondanks de vele Franse tjaps op
het maatschappelijk leven.
Hier wordt het b.v. al direct veel minder
gemakkelijk om overal terecht te kunnen
met de touristen- en handelstaal van het
Westen, de Engelse taal. Hier zijn prijs
kaartjes per sé geen gefixeerde prijs-indi-
catie meer, maar alleen "onbetrouwbare
deur tot eindeloos tawarren". Op de tafel
in Europese en nationale restaurants doet
de lombok zijn intrede. In de air-port hallen
wemelt het van in burnous gehulde mannen
en gesluierde vrouwen, die zich tussen de
groeperingen van westers geklede mensen
bewegen als betoverde tenten. Op de bank
naast mij in de wachtkamer zat een heel
gezelschap kwetterende witgemantelde man
nen en vrouwen, die allemaal een splinter
nieuw alluminium keteltje bij zich hadden
en nul andere valiezen of tassen. Die pikten
de plane naar Saudie Arabië.
Westerse cultuur is eigenlijk alleen nog
maar te zien in kleding. Je boft als je een
Engels, Frans of Duits woord opvangt. Wes
terse cultuur is verder ook aanwezig in de
tijdschriften-kiosken met de "plastic-cover-
er crime and love stories", de tijdschriften
met Bardot en Mansfield enz. in zeer sum
miere kleding. Op de bovenste plank van
het eerste rek staan naast elkaar: Fanny
Hill, The Second Sex en Lady Chatterley,
ik weet niet om wie te plezieren: de Euro
pese touristen of de grage cultuurminnaars
van de Mid-West.
De cultuur is 180 graden omgedraaid.
Vijftig jaar geleden lazen wij in Europa van
de barbaarse gewoonten van het Oosten.
Nu leest men in het Oosten van de barbaar
se gewoonten van het Westen. In de bios
copen draaien "The Killers" en een "o-la-la
Franse film". Vroeger kochten Europese
touristen hier Arabische trommels en ci
thers. Nu hebben de "music shops" elec-
8 DE EERSTE REISBRIEF O
O O
O En hier is dan de eerste Reis- o
8 brief van Tjalie. Zoals in ons o
O vorig nummer beloofd, hebben 8
O wij alle moeite gedaan dit artikel 8
O nog in dit nummer te plaatsen.
We zien met spanning uit naar 8
Tjalie's ervaringen in Indonesië. 8
8 Redactie. 8
o o
3000000000000000000000000000
trische guitaren en zingt de moderne Omar
Khayyam zijn Oosterse liefde uit op de
wijze der Beatles. Het is allemaal nogal
verwarrend en droevig. Verder is Libanon
door de Arabische olie-milliarden het Zwit
serland geworden van West-Azië en verhui
zen over de banken daar millioenen even
gemakkelijk als grutterswaren in Varsseveld
Maar nogmaals: wat in het algemeen de
"bewegende mensenmassa's" betreft: die
worden op weg naar het Oosten steeds on
ordelijker naar Westerse begrippen. Auto's
rijden altijd als bezeten; mensen schijnen
eeuwig te moeten "krioelen", maar wonder
lijk is ook dat er toch een positieve orde
schijnt te bestaan, want het typische op
elkaar gebots en tegen elkander gewrijf
van de Europese trottoirs ontbreekt hier
volkomen. Men glijdt langs elkander heen
en niemand raakt niemand. Op straat zijn
niet meer (of niet minder) aanrijdingen dan
in Europa. Verkeersbordjes met maximum
snelheden hebben precies dezelfde functie
als prijskaartjes in étalages: niemand be
kommert er zich om. Lui en langzaam be
wegen zich even gemoedelijk tussen en
langs bliksemsnel en nerveus zonder enige
graadmeter.
Het is de France cité zonder "salauds"
en "cochons" en overigens bemoeit men
zich ook op elk ander gebied niet met el
kaar. De opzichtig geklede juffer ontbreekt
en (dus) ook de "wolf-whistle" en de bru
tale blik. Er is zo enorm veel variatie in
kleding en huidskleur en gelaatskarakteris-
tiek, in architektuur en dialecten, dat men
"zich niet meer behoeft aan te stellen" door
origineel, chique of sexy te zijn. Dus is
men het ook niet. Punt.
In Bangkok trof ik direct dezelfde vol
heid en gevarieerdheid in het levenspatroon
aan als van het oude Batavia buiten de
Europese wooncentra. In de restaurants
en eethuisjes een doodeenvoudig "onaf-
werkbare" rijkheid van keuze en smaak.
Naast de universele coca-cola, soda en
whiskey b.v. dronk ik in een tempel gewoon
water dat door melatieknoppen en andere
bloemblaadjes een aparte geur gekregen
had en smaak, zoals ik nergens anders ter
wereld ooit geproefd had. Het water in een
niet ijsgekoeld, maar koud'gehouden in een
paso, een aarden pot. De essence en aro
ma's waren zuiver natuurlijk. Deze drank
bestond al vóórdat Europa geboren was. Zij
leeft nog. Je hebt heel eenvoudige schotels
als b.v. de "nom tjien"wat bami-achtige
slierten met een sausje, waarvan de smaak
overeenkomt met die van laksa. Prijs 20
setang of 9 Holl. centen. Een portie satee
(dezelfde naam en smaak als van Indone
sië) kost pl. min. 40 ct, een portie kooi
tio latna (lijkt en smaakt als goede tjap
tjai) 50 ct. Je kan al deze gerechten con-
-sumeren op kleine stoeltjes in de open lucht
of in restaurantjes net als in Indonesië. De
sfeer is even gemoedelijk en "ongegeneerd'
als in Holland het eten aan een haringtent
of een petat friet-kraampje. Maar smaken
in Holland alle haringen met of zonder ui
tjes) en petats gelijk, in Bangkok eet je
bij elke verkoopster elk gerecht weer met
een andere smaak, net zoals de gado-ga-
do's en petiels in Indonesië.
Lees verder pag. 9
8
