Meester en slaaf van zijn „ik"
Vervolg van pag. 8
Deze manier van eten trof ik overigens
ook aan op de pasars van Beiroet, waar
je ook gerechten hebt, die precies op sa-
joer boentjies lijken of sambal goreng ati
en zo. En waar je ook allerlei soorten sate
hebt, die daar kebab heten. De meest op
vallende soort daar is de "duner kebab",
waarbij aan een vertikaal spit vele lappen
schapenvlees zijn geprikt in een conische
"koek", gelardeerd met lagen vet en boven
op het staartvet en een citroen of tomaat.
Deze naar onderen spits toelopende "spek
koek" wordt van opzij geroosterd met elec-
trische gloeidraden, de toren wordt voort
durend gedraaid en er worden voor de ko
per vleeskrullen afgesneden, die met een
heet sausje worden opgediend. Een mar
kant "huwelijk tussen Oost en West, antiek
en modern, want zonder het electrisch roos
ter zou deze uitvinding nooit tot stand heb
ben kunnen komen.
Ook in Bangkok wordt de opmerkzaam
heid voortdurend getroffen door zulke ont
moetingen tussen Oost en West, maar het
Oosten blijft absoluut dominant. Ook de rij
der in de duurste auto blijft in wezen een
paardrijder, die met emotionele tempo-ver
snellingen tussen het verkeer zigzagt. In
Europa laat hij zich opnemen door de ver
keersstroom. Op de klongs (de kanalen
van Bangkok) varen bootjes met motor even
grillig als bootjes zonder. Op Europese
plassen zouden er in deze wirwar dagelijks
tientallen botsingen geweest zijn, maar hier
vaart alies zalig en zorgeloos door elkaar
heen en verdrinkt niet. Moderne paleizen
hebben opeens dakkrullen als tempels; men
kan een portie cobra eten met een glas
coca cola, in de tempels staan telefoon
toestellen bij Boeddha's. Wat is het groot
ste verschil tussen West en Oost? In het
Westen streeft men nog steeds het onge
wone na, in het Oosten is niets ongewoon.
In Rome zijn moderne architectuur en his
torische monumenten tegenstellingen, in
het Oosten gelijkwaardige facetten van de
stad, allebei met een levend leven en zon
der onderschikking. In Europa kan je be
neden de tien cent niet lekker origineel
eten, hier heb je voor honderd dubbeltjes
honderd variaties, die smaakvol zijn en
voedzaam. In Europa valt b.v. vrouwelijke
Mij wordt vaak verweten dat ik veel te
veel schrijf en praat. Als dit zonder meer
waar is, komt dat toch zeker omdat mij de
"mond overloopt" van het vele goede dat
ik van mijn medemensen heb ondervonden,
in geschrift of daad. Vaak weet ik heel
goed dat geen tienduizend woorden van mij
kunnen halen bij een daad van anderen
waar ik getuige van mocht zijn. Maar omdat
ik in dit contact met U geen daden kan op
brengen, kan ik alleen spreken.
Een voorbeeld. In de tijd dat ik mij nog
"kapot werkte" voor Tong Tong en van de
ene kwaal in de andere tuimelde, maakte
ik ook kennis met dokter Rama Polderman
en zijn Yoga-leer. Waar ik overigens toch
geen tijd voor had. Vaak zei hij: "Je bent
ziek. Dokters kunnen je niet helpen. Je
MAAKT je ziek, want je laat je opeten door
je zorgen, je ergernissen en je veel te hoog
gestelde doel. Elke machine die te veel
doet, gaat kapot. Onderhoud helpt niet.
Doe minder. Maar vooral: zet je zorgen
aan de kant, als je er toch nergens mee
komt.
Klinkt mooi. Is waar. Die woorden maak
ten echter, onvoldoende indruk op me. Maar
eens moesten wij om een bepaalde tijd in
Amsterdam zijn en vertrokken wij door al
lerlei oponthoud veel te laat uit Den Haag.
Bovendien overviel ons na Leiden een zwa
re mist. Op tijd komen was practisch uit
gesloten. Toch deed Rama aan het stuur
wat hij kon en op de buitenweg reden wij
charme pas op bij een zekere haaropmaak
en kleding; hier is charme overal.
En wat is overal eigenlijk? De Ameri
kaanse dollar, de meest bekende en meest
gezochte wisselmunt, de standaard voor
alle handel en de "terugreken-basis" voor
lira's, piasters, rials, rupees en ticals. En
nochttans heb ik een merkwaardig voorge
voel dat de dagen van de internationale
dollar geteld zijn. Waarom?
Ik ga het Oosten een beetje bedrukt in.
Al kan ik ze niet herkennen of formuleren,
ik voel dat enorme veranderingen op til zijn,
een finale losscheuring van het Europees
met topsnelheid, ofschoon wij soms geen
twintig meter "witte streep" konden zien.
Ongetwijfeld wist hij dat hij fout was. Want
nooit konden wij op tijd stoppen bij een
onvoorziene opstopping, ik heb nooit ge
weten wat er in hem omging toen. Ergens
toch een volkomen betrouwbaar rijden "op
instinct"?
We kwamen prachtig op tijd in Amster
dam. En toen ging vlak voor onze neus de
ophaalbrug op... Zoiets voel je gewoonweg
als een catastrophe. Nu haalden we onze
afspraak tóch niet! Ik was volslagen per
plex, en Rama was geloof ik ook één se
conde aan heftige emoties ten prooi. Toen
echter ging hij kalm en volkomen ontspan
nen lekker achterover leunen in zijn hoek,
stak een sigaret op en begon rustig een ge
sprek.
Dit vermogen van de mens om zich aan
de slavernij van zijn emoties te ontrukken,
zo snel, zo kalm, en toch zo absoluut, zal
ik nooit vergeten. Die daad heeft mij meer
opgevoed dan tien boeken over filosofie
en honderd krantenartikelen.
Ik geloof dat ieder van mijn lezers zo
iets wel eens heeft meegemaakt. Een voor
val van eenvoudige maar treffende zelfbe
heersing, moed, trouw, standvastigheid of
welke eigenschap ook. Zou U er ook van
kunnen vertellen in dit blad? Al was het
alleen maar om die woordenvloed van T.R.
te stuiten...? T.R.
imperialistisch tijdperk. Op een wonderlijke
manier heeft het Europees "cultuur-evan
gelie" de bus gemist en zijn het Midden-
Oosten en het Verre Oosten even onaan
tastbaar gebleven in levensfilosofie en na
tuur als zes honderd jaar geleden, terwijl
Europa van de kruidnagel, de koffie en de
rubber af tot de basis-patronen in religie
en cultuur toe doordrenkt zijn van het Oos
ten.
Een Kind van het Oosten en het Westen
zwerft tussen de werelden van zijn "bloed
van herkomst" en zoekt een thuis. Bestaat
er wel een Thuis?
Nee lezer(es), nee U hebt het mis, dit is nog geen Djakarta. Dit is (pas)
Bangkok, maar zogezien is Tjalie nu alweer in zijn element. Tialie schreef
ons helaas niet wat links op de foto verkocht wordt maar wij fantaseren
maar dat het "goelé cobra" is! Rechts probeert Tialie even of hij het ta-
warren nog niet verleerd is. Het tawarren misschien wel, het "taroh!" beslist
niet! Hij laat zich in ieder geval, als we goed naar het piaatie kijken, min
stens een kati van het één of ander inpakken
Foto's: Poortman.
9