ONZE SOB A TS
Neushoornvogels
E. J. MONTFOORT ZOON
VERBURGT
FA. JAC. JEHEE ZN.
De op Sumatra levende neushoornvogel
Rhinoptax Vigil (Forst)
Buceros rhinoceros Linn, (wijfje)
van Sumatra
Neushoornvogels zijn op z'n best genomen "ungainly" birds zoals de Engelsman zegt.
Nog heel jong uit het nest genomen zijn zij volkomen kaal (zie foto in de Tong Tong van
30 juni 1960), groot geworden hoppen zij met hun krachtige poten en geweldige snavel,
rond en zijn soms ongemene lastposten, doordat zij overal aankomen en de stoelgang laten
vallen op de meest prominente plaatsen. Maar jong getraind zijn het zeer lieve dieren,
buitengewoon aanhankelijk. Men kan hun blauwe ogen met wimpers eenvoudig niet weer
staan, als zij met de kop scheef en hun stereotiepe roep "kak" iemand wat schijnen te
vragen.
Ze zijn verzot op theelepels en dergelijke bovenste knobbel massief is, en een geel-
blinkende voorwerpen. Ook voor klosjesachtige kleur heeft met rode strepen. Reeds
garen in diverse kleuren hebben zij een
penchant en kunnen zij niet met rust laten.
Evenals brillen. Ze slepen alles weg en in
de regel weten de bedienden wel waar zij
ze verstopt hebben. Ik had er twee in mijn
huis vrij rondlopen, en dikwijls kostte het
hun heel wat moeite om de verdwenen en
meegepikte voorwerpen terug te vinden.
Maar desondanks hielden zij evenveel van
hen, en dikwijls kon ik hun er op betrap
pen, dat zij urenlang met hen speelden.
Als de kebon moest spitten in de tuin, wa
ren zij er als de kippen bij om de lekkere
beetjes voor zich op te eisen, zoals wor
men, spinnen, engerlingen, en zelfs muizen.
Tot mijn verbazing zag ik eens hoe een
vette muis, hun hals ingleed; en nog levend!
Alles wat ze aten moest in balletjes worden
gekneed, die zij oppikten, de lucht in gooi
den en dan weer opvingen en meteen ver
orberden.
Op een keer had de kokki boven op het
deksel van de regenbak al de aardappelen
uitgelegd om te drogen, en toevallig was ik
getuige hoe Setan, die met de rode snavel,
er een gapte. Ik dacht dat hij hem wilde
verbergen, maar neen, hij vloog recht
streeks naar de apenkooi en bood de aar
appel aan een der apen aan. Toen deze of
fergave werd geaccepteerd vloog hij terug
en kwam met een aardappel terug voor de
andere apen. Toen hij allen had voorzien,
vloog hij naar de herten en daar herhaalde
zich het spelletje. Dit was geen liefde of
vriendelijkheid van Setan, maar zuiver een
instinctmatige drang, en hetzelfde zou hij
doen wanneer hij een wijfje had, dat inge
metseld was in de holte in de een of andere
boom, en bezig was een ei te leggen en
dat uit te broeden. Djabrail, de andere, was
nog bezig een tukje te doen, maar ik ben
overtuigd dat ook hij zou meedoen, als hij
er bij geweest was.
Er zijn tal van soorten van deze neushoorn
vogels. De belangrijkste is wel de Rhino-
plax vigil, die een snavel bezit, waarvan de
de Tartaren kenden deze vogel en betaal
den er goede sommen voor, daar zij de
knobbel gebruikten om er een duimbescher-
mer van te maken, voor het boogschieten.
Ook de Manchus hadden er veel interesse
voor omdat ze deze knobbel gebruikten als
bekroning voor hun mandarijnmutsen. Ook
de Dajaks maakten hiervan verschillende
siervoorwerpen, o.a. voor het sluiten van de
band waaraan de mandau kwam te hangen.
Er is dus veel op gejaagd, zodat de vogels
bijzonder schuw zijn geworden.
Wanneer een Rhinoplax vigil komt aanvlie
gen, en op een tak neerstrijkt, kijkt hij
eerst behoedzaam om zich heen. Dan geeft
hij enkellettergrepig geluid: "Oek". Dat hij
enige malen herhaalt, en steeds sneller.
Eensklaps gaat dit over in een infernaal
gelach, werkelijk prachtig geimiteerd. Aan
het einde van dit helse gelach, vliegt hij
weer weg. De Maleiers hebben hiervan
een legende gemaakt. De vogel heeft n.l.
zijn schoonmoeder vermoord en in de aan
vang speurt hij naar haar schim. Eindelijk
gerustgesteld dat zij niet in de buurt is,
breekt hij in een infernaal gelach uit, schrikt
eigenlijk van zijn eigen overmoed en vliegt
weg, om elders zijn spelletje opnieuw te
beginnen. Een andere soort, Buceros Rhino
ceros, is een veel opvallender vogel door
de kleuren van zijn snavel. Een dertigtal,
soms wel meer, in 'n grote vijgenboom ver
zameld, gelijken ze op grote rode bloemen
en dit is in feite een prachtig gezicht. Deze
neushoornvogels hebben een vuurrode sna
vel met een opgewipte knobbel daarboven.
Hun vlees is vreselijk taai en het heeft dus
geen zin hen daarvoor te schieten. Velen
hebben ze geschoten om de snavel te be
waren, maar met de tijd verbleken de eerst
zo schitterende kleuren al spoedig. Ze
hebben nl. op de stuit een soort van poe
derkwastje, in dit geval ook vet bevattende,
waarmede zij hun snavels geregeld kunnen
invetten en kleuren.
Toen ik weg moest en hen niet kon mee
nemen ging dat werkelijk aan mijn hart, het
waren trouwe en lieve dieren, ook al moest
men letten op alles wat blonk, of schitterde
door kleuren.
Bij de controleur vonden zij een liefderijk
tehuis en begrip voor hun eigenaardighe
den.
Op een keer kreeg ik een brief, die mij
vertelde dat Setan dood was. Op een dag
viel hij van zijn stokje af en het was ge
beurd. Djab, afkorting van Djabrail, volgde
hem al spoedig, miste zijn vriend te erg.
J.C.H.
Vervolg van pag. 13
in de vorm van een boekenbon of een klein
bedrag in geld. Geldschenkingen sta ik
doorgaans af aan de zending. Van de boe-
kenbonnen bouw ik mijn studiemateriaal op.
Ik beschik langzamerhand over een heel
waardevolle kleine bibliotheek en over
prachtige plaatwerken.
Zo 'praat' ik mijn studiemateriaal bij elkaar'.
Zijn hand streelt liefdevol een gruwelijk
masker, terwijl hij wat peinzend zegt: "Je
zou het rampzalig willen noemen, dat al dit
oude verdwijnt. Maar er is een jonge cul
tuur in opkomst. We moeten het oude trach
ten te bewaren en toch het nieuwe leren
waarderen".
Maar voor wie de stem van het oude nog
waarde heeft zou ik zeggen: Breng eens
een bezoekje aan dat merkwaardige kleine
museum. Op de Cattepoelseweg 266 in
Arnhem bent U ten alle tijde van harte
welkom, na een kort berichtje van Uw
komst. Het is de moeite waard.
INE WIERDA.
(voorheen begrafenisondern. te Djakarta)
thans bedrijfsleider: Begrafenis ondernem.
Ahornstraat 51 's-G raven hag e Tel.: 332288
MiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHuiiuiiuii^uiiiiMnuiiiiiiiiititimmiiiniiiiiiiiiiiiiiMHB«iiiiuidnuiiiiiiiiiiiiiiiuiiBimniiitiiiiiiiiiiiBiiiiiiiiiiiiiiiiiHMiiiiiiuiiiiiiiiiiBiiHiiiiiiii®BMiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiPinnMiwiimiiiiiiiiiiiiBiiijjB
GRAFMONUMENTEN NATUURSTEEN
Toonzaal: TORENSTRAAT 82
I DEN HAAG TEL. 60.0746
IiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiliiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiniiiiliiiiiiiiiiiiiiiUNNnii
20
