De orang pendek Jos. van Arcken „De vliegende Hollander" Voor EEN SYMBOLISCHE BALLADE Jarenlang hebben verhalen over het be staan van de Orang Pendek of Sedapa de gemoederen van jagers en zoölogen in be roering gebracht. Er was een groep die er onvoorwaardelijk aan geloofde, terwijl een andere er sceptisch tegenover stond. Toen er in Amerikaanse kranten een foto verscheen van een Sedapa in een boom, besloot men onmiddellijk een expeditie uit te rusten om deze "missing link" in handen te krijgen. De toestemming voor deze ex peditie werd echter door de Nederlands- Indische regering niet verleend, omdat zij de foto als een "hoax" beschouwde. Inder daad bleek later dat iemand een vel van 'n orang oetan over zich heen had getrokken en in een boom was gaan zitten, om op deze wijze het geloof aan het bestaan van de Sedapa te stimuleren. In 1924 besloot de Regering een poging te doen om de waarheid te achterhalen. Gekozen werd Poelau Rimau, een eiland begroeid met oliepalmen en gevormd door de Moesie en haar zijrivieren, op de plaats waar deze stroom ten Noorden van Palem- bang in zee uitmondt. Administrateur was de Heer Fischer, voor wie de Sedapa een haast tastbare werkelijkheid was, omdat hij reeds meermalen diens sporen in zijn tui nen meende te hebben gevonden. Met de expeditie werd belast de toenmali ge kapitein Bor, hoofd van de Veldpolitie in het Gewest Palembang, en ondergete kende werd er aan toegevoegd. Het plan was om over de hele breedte van P. Rimau stevige netten aan te brengen en het wild te laten opdrijven, en verder maar af te wachten of er een Sedapa bij zou zijn. Bij de netten zouden posten komen, die echter niet mochten schieten dan uit nood en alleen in een richting tegengesteld aan die waaruit de drijvers zouden komen, ten einde ongelukken door eigen vuur te voor komen. Het resultaat was niet bepaald groots. Toen kapitein Bor het startschot had ge lost, togen de drijvers aan de slag. Naar mate zij de netten dichter naderden vulden deze zich met allerhande soorten wild. Er waren zwijnen, kidangs, kantjils, en zelfs enkele beren, maar een Sedapa was er niet bij. Gipsafdrukken, genomen van ver schillende sporen, werden voor onderzoek naar Buitenzorg gezonden, naar Dr. Dam merman, leverden niets op. De Sedapa bleef een legende! Enige jaren later werd plotseling bekend dat, op instigatie van de Ass. Resident van Serdang, een paar inheemse jagers een Orang Pendek-jong hadden geschoten, en dat zijn ouders, hoewel gewond, waren ont komen. Van het jong werden huid en skelet als overtuigings-stuk meegebracht. Het ge val veroorzaakte een hevige deining in de pers. In de Volksraad werden vragen ge steld over het al of niet toelaatbare van het doden van een Sedapa-kind, een mens achtig wezen. Huid en skeletdelen werden wederom voor onderzoek naar Dr. Dam merman opgezonden. Diens conclusie luid de dat het hier een aap betrof, één waarvan men de staart verwijderd en de huid ge schoren had, en van de soort Semnopitecus Albonnicerus Schinz zoals op bijgaande fo to. De sporen? Die bleken van een beer te zijn! Tableau! Het geloof aan het bestaan van de Orang Pendek bestaat nog steeds. De Sumatranen beweren zelfs, dat in het dorpje Banding Agoeng bij Lahat een mens leefde, geboren ALLE lezers van TONG TONG, maar zeker diegenen, die de TONG TONG-kunstkalen- der 1965 hebben besteld, geïllustreerd door Eppo Doeve, weten, dat onze internationaal befaamde illustrator één der hunnen is. Geen twijfel mogelijk, want men heeft het zelf meermalen op het TV-scherm kunnen constateren. Eppo Doeve verzorgt niet alleen de zo markante illustraties in "Elsevier's Week blad" en elders, doch stelt zijn kunstzinnige tekenstift ook in dienst van onze bankbil jetten-drukker. Heus, bekijkt U maar eens een tientje. Dan zult U aan de achterzijde, waarop een weegschaal staat afgebeeld, links onder zijn naam lezen: J. F. Doeve. Want zijn voornaam luidt eigenlijk Joseph, door de baboe in zijn jeugd verbasterd tot Jossep en tenslotte tot Eppo! Het vervult alle oud-lndischgasten met een zekere trots, dat Eppo Doeve als kun stenaar zo'n welverdiende reputatie geniet. En daarom vestigen wij - als primeur - de aandacht op een ander meesterwerk, dat aan zijn welversneden tekenpen is ontsnapt, namelijk meesterlijke illustraties van een binnenkort te verschijnen symbolische bal lade, getiteld: "De Vliegende Hollander", van de duivelsvloek verlost veilig thuisge- varen". ledereen kent de sage van de ongeluk kige schipper, die in doodsnood verkerend, op weg naar de Oost, zijn ziel aan de dui vel verkocht en sindsdien gedoemd werd als spook eeuwig te blijven rondzwalken. Welnu: de oud-Indische journalist Jacq. Vreke heeft de ongelukkige van de duivels vloek verlost, op symbolische wijze, welte verstaan. Immers: het schip verzinnebeeldt het Schip van de Staat; de gezagvoerder is het symbool van de soms dwalende ziel van ons volk; zijn vrouw is het symbool van de trouwhartigheid van de jongere ge neratie. En deze weet de dolende schipper uit een Orang Pendek en een meisje. Door het eten van zout zou de Orang Pendek zijn haren hebben verloren. Een ander ver haal betreft een Orang Pendek, in een stalen strik gevangen door de geo loog Nash. Deze zou zich met achterlating van een paar tanden uit de strik hebben weten te bevrijden. De tanden werden inder daad ter plaatse aangetroffen, doch bij on derzoek, alweer door Dr. Dammerman, even eens als berentanden geidentificeerd. Door dergelijke verhalen zal de mythe van de Orang Pendek blijven bestaan. Zeker nu waar, naar men tegenwoordig beweert, de voeten van de Orang Pendek naar ach teren zouden wijzen. Men kan het mens achtige wezen dus niet achterhalen, tenzij men hier terdege rekening mee houdt, ge looft men! Een eenvoudiger verklaring: waarschijnlijk zal ook in Sumatra de Orang Oetan heb ben geleefd en heeft de bevolking in deze aap de Orang Pendek gezien! J.C.H. tot inkeer te brengen en, weer bouwend op God, naar ons land terug te varen. Deze symbolische ballade, bestaande uit 50 strofen van 8 regels elk, heeft Eppo Doeve zozeer getroffen en geïnspireerd, dat hij zich spontaan bereid verklaarde de tekst van vele pakkende illustraties te voorzien. Temeer, omdat ook H.K.H. Prinses Beatrix auteur en illustrator groot succes toewenste en de opbrengst van de luxe-uitgave be stemd zal worden voor de Kon. Noord- en Zuidhollandse Redding Maatschappij, wier bestuur met enthousiasme van het een en ander kennis heeft genomen. Aangezien de sage van "De Vliegende Hollander" ook al sinds eeuwen in het bui tenland bekend is - "Der fliegende Hollan der" van Wagner; "The Flying Dutchman"; "Le bateau fantöme" enz. - voorspellen zij, die het kunnen beoordelen, dat de symboli sche ballade ook buiten Nederland belang stelling zal wekken. Dit doet ons temeer genoegen, omdat twee oud-lndischgasten, auteur en illustrator, dit werk ten bate van een menslievend doel tot stand hebben ge bracht! "De Vliegende Hollander" is voorlopig in vrij beperkte oplage van de pers gekomen. Het verdient dus aanbeveling zo spoedig mogelijk kenbaar te maken of men zich in het bezit wil stellen van de typografisch bijzonder goed verzorgde druk. De prijs van dit ongeëvenaarde boekwerk is ƒ17,50. Te bestellen bij Tong Tong door storting van genoemd bedrag, vermeerderd met 1,25 portokosten, op giro 6685. OMEGA HORLOGES naar Laan van Meerdervoort 520 Den Haag - Telef. 33 64 41 13

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Tong Tong | 1965 | | pagina 13