Geen rijst met sambal
maar rijst met erwten
DIOGENES en DJOJO BOJQ j
Het is grappig een vergelijking te maken
hoe mensen die in tropische gebieden le
ven, waar uiteraard produkten van bodem
en zee overeenkomen met Indonesië, hun
voedsel bereiden. Neem nou rijst. In het
gehele Caraïbische gebied en Zuid-Ameri-
ka wordt de rijst, dikwijls onder invloed
van het vroegere of huidige Franse, Spaan
se of Engelse bestuur, geheel anders ge
nuttigd dan bij ons.
Wil men rijsttafel eten, dan kan men dit
doen op de Nederlandse Antillen. Ook van
de hondeportie daar wordt in elke
Amerikaanse reisgids met ontzag en uit
roeptekens melding gemaakt, mét of zon
der explicatie van de curieuse naam.
Verder komt men rijst als basisvoedsel bij
na altijd tegen in combinatie met erwten,
die in alle mogelijke variëteiten voorkomen:
rood, zwart, geel en bruin, in de grootte
van onze katjang idjoe of als de vader
landse bruine boon.
's Lands wijs, 's lands eer; zo leerden wij
in Venezuela rijst met zwarte erwtjes eten
met een soort haché van carne mecha-
d o, waarvan het vlees op bijzondere wijze
geprepareerd is. Om het mals te krijgen
slaat men net zo lang op de vezels tot die
in de lengte zichtbaar worden. Mecha= is
dan ook pit v. d. kaars. Verwacht geen
pikante rijstgerechten bij al die tempera
mentvolle lieden daar. Men kan zelf een
Lekkere obat tegen een ernstige ziekte.
Oom vertelt.
Elke week ga ik naar een en dezelfde
winkel om daar inkopen te doen en elke
keer wordt ik daar bediend door dezelfde
juffrouw.
Op een keer die juffrouw is er niet en
dus wordt ik bediend door een andere. De
volgende week is die juffrouw er weer niet
en zo 7 weken achtereen. Eindelijk komt zij
weer boven water en ik vraag: "Bent U
ziek geweest?"
Zij zegt: "Ja, ik heb geelzucht gehad en
heb 6 weken in het ziekenhuis gelegen".
Toen ik dat hoorde, ik denk terug aan
vroeger in Indië. Ik heb toen ook geelzucht
gehad. Mijn gezicht tjowong en geel, ogen
geel en nagels ook geel. Obat-obat van de
dokter help niet. Toen ik al stengah-mam-
poes, Tante Non kom. "Wadoeh Oom, kas
sianWah even, ik zal je helpen".
Zij gaat naar de pasar en komt terug
met jonge klappers; allemaal klapa-idjo. Je
weet wel die klappers met een beetje rood-
rood dicht bij de steel.
Ik moet elke dag het water van één klapper
opdrinken; bij beetjes natuurlijk. Met een
beetje witte suiker mag ook wel. Natuurlijk
ik doe met suiker, want ais je geelzucht
hebt is het net of je trasi in je mond hebt.
Affijn, ik doe zoals Tante Non gezegd
heeft. Na 4 dagen ik kijk in de spiegel...
lo...kok mij ogen al weer wit en ik voel me
lekker. Na 7 dagen al... radicaal genezen!
Geloof je?
Ik denk: "Wah, obat tegen geelzucht kok
lekker; niet paït, niet ketjoet en help uit
stekend". En toen ik neem gauw mijn Boe-
koe-pienter en schrijf op. Al. M.
en ander pittig maken, door gebruik van
creoolse sausen, als b.v. guasacaca of ,,pi-
cante". De Zuidamerikaanse graad van pit
tigheid is anders dan bij ons. Ik weet uit on
dervinding hoe bij een uitwisseling van
internationale gerechten tijdens een avond
van de Club de Gastronomico in Caracas,
de „fijnproevers" naar adem hijgden bij
mijn sambalans, die, naar Indische maat
staven, beslist mild waren te noemen.
In Jamaica probeerden wij een ander rijst
gerecht, Rice and Peas; de erwten waren
nu grote bruine bonen en het gerecht had
een goeri smaak door het gebruik van san
ten, klapperolie en sjalotjes.
Als condimenten gebruikt men bij de rijst-
bereiding dikwijls saffraan, die de arroz
con polio de goudgele kleur geeft, en co-
mijnzaad en bij andere gerechten ook ro
zemarijn (romero geheten; „een geliefd
kruid, zowel onder de dichters als onder
de koks. Volgens de overlevering is dit de
struik waar Maria de was van Jezus te
drogen hing op de vlucht naar Egypte").
Op Haiti heet de rijst met erwten in de
trant van de vroegere Franse overheersers
riz et pois. De Creoolse elite houdt overi
gens in Port-au-Prince de fijne Franse keu
ken in hoge ere.
In San Juan de Puerto Rico aten wij ook
rijst, Arroz Gallego, waarin de bonen niet
ontbraken, nu in gezelschap van blokjes
vlees, champignons, olijven, uien, saffraan
e.a. in droge wijn gedrenkt.
Rijst met kip is ook een geliefde combi
natie; mijn Spaanse meid leerde mij op de
juiste manier een paella te bereiden.
Punt 1 was het gebruik van een cazuela,
een aarden pot. Naast rijst en mais wordt
door voornamelijk de armere bevolking
veel c a s a v e (yuca amarga) gegeten.
Opvallend is in deze warme streken de
voorliefde voor soepen, zoals in Venezu
ela de mondongo. Op Trinidad de sans co-
che, waarvan een beschrijving der ingre
diënten een bladzijde zou vullen. Een an
dere beroemde soep is de c a I a I o o van
o.a. kreeft, ui, varkensvlees, gezouten rund
vlees, knoflook, bieslook, groenten en krui
den. Op Trinidad waar de heterogene be
volking uit vele Brits-Indiërs bestaat wordt
veel kerry gegeten.
Typisch zijn sommige, voor onze begrippen
absurde, combinaties, zoals op Jamaica
Mackerel and Bananas, een gerecht dus
van geïmporteerde makreel met pisang.
Voor de gebakken banaan, ook bij rijst
schotels, wordt de lange groene plantanen-
soort gebruikt. Een ander exotisch gerecht
is Fish and Ackee op Jamaica. De Ackee
is een vruchtdragende parasietachtige
plant die daar in de bomen groeit.
Wij hebben na jaren weer volop advocaat
vruchten kunnen eten, waar men de meest
geraffineerde dingen mee doet. Gevuld met
grote garnalen in mayonaise saus zijn zij
heerlijk, ook als salade met Chili saus zo
als in Colombia. Daar hebben wij onze ken
nis geweigerd te verrijken met gebakken
mieren in Santander. Ik meen dat die ook
in een bepaalde streek op Java gegeten
worden?
De minder bedeelde Venezolaan eet als
zijn ontbijt arepa; het Indiaanse woord
"Je moet je goed vasthouden, anders val
je er af!" zegt Aage van Roon (3 jaar) be
zorgd tegen zijn poppekind. Ingez. door
W. Emmen.
Wanneer U ons een leuke actiefoto van
anak of tjoetjoek stuurt wordt die door ons
geplaatst. Wie volgt?
betekent koren. Het zijn platte, ronde koe
ken van mais of meel, gebakken boven
houtskoolvuur.
Een lievelingsgerecht, vooral met Kerstmis
en Nieuwjaar bereid in Venezuela is de
hallaca, die op het eerste gezicht aan on
ze gestoomde pisangkoek doet denken.
Het wordt ook, gewikkeld in bananenbla
deren, gestoomd en bevat meel, vlees en/
of kip, rozijnen, olijven, kruiden e.a.
Dit is vanzelfsprekend maar een oppervlak
kige typering van de Caraïbische keuken;
er wordt veel gebruik gemaakt van zeefruit,
vis, schildpadeieren en wat dies meer zij.
Bij dit alles gaat natuurlijk veel tropisch
drinken gepaard; de eilanden en Zuid-Ame
rikaanse landen hebben een doeltreffende
verkoop van o.a. rum in excellente soorten.
Een originele rumdrank heb ik op een
strand gedronken onder de klapperbomen
en a.h.w. met de Caraïbische Zee aan mijn
voeten. Het rumdrankje werd gebracht in
een ijskoude, uitgeholde ananas.
In Venezuela rijden als in Indonesië vele
karretjes langs de wegen die alle moge
lijke stroopjes, suikerrietdranken, of gefer
menteerde c h i c h a verkopen.
In een volgend artikel over een verblijf op
de Ned. Antillen zullen wij terloops terug
komen op „westindische" specialiteiten.
C.C.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiuiiiiiiigiiiiiiniiiiiiiiniiiiiuiiiii
j waren 2 bekende Wijzen, toen schre- 1
ven ze al:.
Kokkie heeft de laagste prijzen
KOKKIES Rijsfwinkels
Witte de Wlthstraat 128
Telefoon 89438
Slotermeeriaan 12b
Telefoon 130362
j Simonskerkestraat 11
Osdorp, Telefoon 199323 I
AMSTERDAM -W. j
P.S. Wij verzenden over de gehele
I wereld.
15
