CHINA: RUIMHEID
Spreuken en Spreekwoorden
Toen ik nog veel motor reed, was mijn
grootste vijand-vriend Lim Tjoey Keng, de
handelaar in motorrijwielen op Molenvliet.
Ik heb zijn lelijke, rommelige "bengkel"
zien uitgroeien tot een pompeus twee ver
diepingsgebouw met luxueuze toonzalen.
En die heb ik mee helpen betalen. Dus
haatte ik hem. En hij verschafte mij de vele
vreugden van motorrijden: tarting, bravour,
snelheid, roekeloosheid, en de verste we
gen van West Java. Dus was hij mijn vriend.
Met mij zullen tientallen oud-Batavianen
hem kennen. Saludos!
Rex Acme, BSA, AJS, Triumph, Raleigh,
Norton, evviwa!
Over dit alles regeerde Lim Tjoey Keng,
een vierkante, ruw gemanierde, slimme,
schele Chinees. Met wie wij beurtelings
konden bulderen van het lachen over een
glas zwarte koffie of met bandenlepel of
kriek elkaar naar het leven staan. Hij was
branie, die Tjoey Keng. Zoals wij. En lelijk.
Zoals wij. En hard. zoals wij. Maar hij werd
rijk en wij bleven arm, zie je. A la lanterne
met de bourgeois! Om je dood te lachen.
Op een keer was ik alweer maanden ach
terstallig (dat is overigens een levenslange
habitus van me, zoals een woestijnleeuw
altijd honger heeft of een straathond altijd
vlooien (pick your choice!) en dreigde mijn
racemonster te verliezen. Ik zocht Lim Tjoey
Keng thuis op, want in zijn zaak was hij
onvermurwbaar als een Chinese god. Hij
bleek te wonen in een geweldig herenhuis
op Pasar Baroe Oost. Die dief van het
proletariaat! Ik reed somber het erf op en
met vrij veel lawaai. Het huis trok zich
geen lor van me aan. De geweldige voor
galerij was leeg en alle deuren en ramen
waren dicht. Ik keek door het ijzeren zij-hek
op het achtererf. Daar was een baboe er
gens mee bezig. Ik beval haar mij aan te
dienen bij haar meester en wachtte als een
generaal van Napoleon, met een imaginaire
karwats op imaginaire rijlaarzen slaand.
Lim Tjoey kwam een beetje zenuwachtig
naar buiten rennen, d.w.z. zijn gigantische
en lege galerij op, uit een slaapkamer, zijn
pyama dichtknopend. Toen hij me zag,
grijnsde hij, de pyama ging niet verder
dicht, maar nog een paar knopen open.
Het was een verrassing! En toen keek hij
achterdochtig. We gingen ieder op een
stoel zitten in die absurd lege achtergalerij,
waar alleen maar een tiental stoelen stijf
tegen de muur geleund stonden. Geen ta
fels, bloempotten, dressoirs, niets. Ik was
niet verbaasd. Ik had zulke lege vertrekken
wel meer bij Chinezen gezien. Het is een
aparte en in Europa volslagen onbekende
kunst om ruimte met leegte te vullen (kan
je erbij?), zoals een Chinese aquarel van
een meter In het vierkant alleen maar ui
terst links één bamboetak kan hebben en
verder Niets, en toch compositorisch af is.
En vol en rijk. Volgens de rekensom:
1+0 2. (Hu-uh,twee!)
Maar probeer eens in zo'n ruimte te
praten: acht honderd vierkante meter
vloer, een mens tegen de muur hier
en een mens tegen de muur tien meter
verder. Om te brullenl Móest ik wel brul
len? Nee, in die stille ruimte kon je fluiste
ren en mekaar goed verstaan. In die ruimte
en net gefluister was het praten over zoiets
als twee maanden uitstel van betaling, pak
weg zestig pop, zo idioot onbenullig dat
ik het niet eens meer probeerde. Het was
een nogal verward beleefdheidsbezoek uit
verveling. Ik zou hem niet langer vervelen.
Ik ging weg. De motorfiets werd me afge
nomen wegens wanbetaling. Nadat ik er al
achthonderd op afbetaald had. Schoft?
Wie? M'n studie was trouwens afgelopen.
Ik verliet Batavia en woonde in Zuid-Suma-
tra. Diep binnenin waar mens en tijger die
ren zijn. En waar de eeuwige oneindigheid
was, waarvan Lim Tjoey Keng een stukje
afgevangen had in zijn huis. Wij Europea
nen zijn bang voor eeuwige oneindigheid
en duwen die altijd weg. Of proppen m
vol. En in die volte maken we ruzie over
goed en slecht. Laat goed en slecht verlo
ren gaan in ruimte. Er er is geen goed en
slecht meer. Alleen als je heel goed
luistert, de adem van God Die zwijgend
over de rand van de aarde kijkt en glim
lacht. En weet. En wacht.
T.R.
Chinese Vertellingen.
Goede spreuken zijn als parels aan een
snoer geregen, schrijf ze op de muren van
Uw woning en onthoud ze als goede ver
maningen in Uw leven.
Een lange reis doet de kracht van een
paard kennen, een lang leven toont de
kracht van een mensenhart.
Een gave des hemels is van hoge waarde,
maar de kracht der volharding is onschat
baar.
Als er geen waarheid in onze woorden is,
welke waarde hebben zij dan!
Voorspoed en tegenspoed zijn van alle tij
den en van alle oorden.
Laat eenieder de sneeuw voor zijn eigen
deur wegruimen en bekommert U niet over
het ijs op het dak van Uw buurman.
Al is een boom 1000 ellen hoog, zijn blade
ren moeten afvallen en naar de aarde te
rugkeren.
Hij, die een moment van boosheid kan on
derdrukken, voorkomt een eeuwigdurende
smart.
De tijd vliegt als een pijl, dagen en maan
den als een wever's schietspoel.
De beschaafde geest is zijn eigen hemel,
de onbeschaafde geest zijn eigen hel.
Beter één beet uit de perzik der onster
felijkheid, dan een mand vol aardse abri
kozen.
De weg naar de roem gaat door het paleis,
naar het fortuin door de markt, de weg
naar de deugd door de woestijn.
Het is beter zijn leven te verliezen dan zijn
gezicht.
Hij, die een pen kan hanteren, hoeft nooit
te bedelen.
Er bestaat geen schutting, waar de laster
niet doorheen kan dringen.
Een wijs man past zich aan de omstandig
heden aan, zoals het water zich voegt naar
de kan, waarin het zich bevindt.
Bij het eerste glas drinkt de man de wijn,
bij het tweede glas drinkt de wijn de wijn,
bij het derde glas drinkt de wijn de man.
De beste remedie tegen dronkenschap is
het zien van een dronkaard.
Hoe meer gerechten op tafel verschijnen,
hoe meer medicijnen men nodig heeft.
Wijn en goede maaltijden maken een grote
vriendenkring, maar in tijden van nood is
men alleen.
De koning van de onderwereld kan men ge
makkelijk uit de weg gaan, maar het is
moeilijk kleine duivels te mijden.
Als de meloen rijp is, valt ze van zelf af.
Zonder wind beweegt het gras zich niet.
Elk grassprietje heeft zijn eigen dauwdrup
pel.
De landman bidt om regen, de reiziger om
mooi weer.
Vriendelijke daden kunnen vergoed worden
met vriendelijke daden, maar schulden moe
ten vergoed worden met hard geld.
De hoogste bomen verrijzen van de grond.
Om een zekere hoogte te bereiken, moet
men eerst een doel voor ogen hebben,
Men kan niet volmaakt worden in 100 jaar,
corrupt echter in minder dan één dag.
Een kamer zonder boeken is als een li
chaam zonder ziel.
Studeren zonder erbij te denken is ver
loren arbeid. -
De kwelling van de jaloezie is als een
zandkorrel in het oog.
Een echtgenote wordt getrouwd om haar
deugd, een concubine om haar schoonheid.
De geur der deugdzaamheid reikt tot hon
derd generaties.
Luister naar Uw echtgenote, maar geloof
haar niet.
CORRA CORRA
Chinese Moral Maxims. J. F. Davis.
The Dragoon Book. E. D. Edwards.
10