CRITIEK
JE VLIEGENDE
HOLLANDER"
TONG TONG
Ik moet veel critiek aanhoren. Er zijn
drie soorten van critiek. 1. Van de mensen
die meer willen weten en als basis stellen
dat zij nooit genoeg kunnen weten en in
vele opzichten fout kunnen zijn. Hun cri
tiek verlangt verruiming van de geest. Dit
zijn de beste critici. 2. Van hen voor wie
alle critiek alleen maar spelen met blokken
is omdat het betrokken onderwerp hun
toch niet aangaat. Deze critiek is tijdver
lies voor ons allebei. 3. Boosaardige critiek
die stoelt op zelfgenoegzaamheid, kleinbur
gerlijkheid en conservatisme. Door dit
soort critiek moet men zich nooit laten "op
jutten".
Tot de eerste soort behoort bijna zeker U
Tong-Tonger, die dit werk al zeven jaren
mogelijk maakt. Dank U. "And God bless
you". Zelfs daar waar U "vierkant" tegen
de huidige ontwikkelingen in Indonesië
bent, is positief aanwezig een begrip dat
daar aan de andere kant van de aardbol
"ook mensen" wonen. Met een ziel en een
hart, met een eigen natuur die hen door
God gegeven werd. Die dwalen kunnen - en
dan hopen wij dat ze de rechte weg vinden
kunnen. En die recht kunnen gaan waar wij
dwalen, ook al doorzien we het nu nog
niet. Maar U veroordeelt niet en U bent
geboeid. Dat is goed. Nogmaals: dank U.
Het tweede soort is b.v. op zoek naar
copy voor dit blad. "Ik zou graag van U
willen horen wat U over het Indonesië van
vandaag denkt, mijnheer Robinson, maar
...met een blik op het horloge... "ik kan er
maar twee minuten voor missen". In twee
minuten kan je niet eens wat vertellen
van Holland dat "nooit verandert", ja zelfs
niet eens van een morsdood volk .laat staan
van een herboren combinatievolk van 110
millioen zielen (van Atjehers tot Timorezen
tot Papoea's tot Badoejs). Aan zulke men
sen is zelfs 2 minuten weggegooid, ja 1
minuut, ja 1 seconde. Ze leven alleen met
het Holland van nu, met de boterprijs en
AOW. Ik gun het ze en ik geloof graag dat
ze goed zijn en gelukkig kunnen zijn. Maar
ze hebben zelfs de geringste conceptie van
andere volken niet nodig. Waarom naar
deze critiek luisteren?
Nummer drie. Denk bij hen aan het oude
Hollandse sneldicht: "Met ogen die als ko
len branden, sluipt Gudel rond en spuwt
venijn. Niets faalt haar op een slang te
zijn, dan gladder vel en feller tanden" (Ge
leerd op de lagere school, 45 jaar geleden,
uit een Hollands leesboekje). Dat zijn die
mensen die naar de Pasar Malam gaan met
een uit een krant geknipt stukje of foto.
Niet om van de Pasar Malam te genieten en
om iets door te krijgen van wat met deze
Pasar Malam mogelijk is, maar alleen om
Tjalie (en U) straks eens lekker wat onder
z'n neus te wrijven. B.v. een foto van een
bedelaar in Indonesië, een zo zielig stukje
mens met vergroeide benen en blind, dat je
van zo'n foto alleen maar tranen in je ogen
kan krijgen en prevelen kan: "Hoe wreed
kan het lot zijn!" Maar voor hem (net als
voor die ellendige fotograaf die er zijn
blad mee versierde) is het "heerlijk" bewijs
materiaal om aan te tonen dat in Indonesië
honger en gebrek heerst; geloof Tong Tong
niet!
Hij is er natuurlijk geen abonnee van (van
wege de standing), dus is hij een dief en
een parasiet van andermans lectuur, maar
dat belet hem niet om de boom waarvan hij
de vruchten eet te bespuwen.
Ja, er ZIJN bedelaars in Djakarta. Ik heb
er in twee maanden op omzwervingen van
honderden mijlen TWEE ontmoet: één blinde
op Pasar Ikan die om drie uur in de snik
hete zon zat met dat tragische half opge
heven hoofd van alle blinden, in de zon
te staren die hij niet zag, door warmte een
lichtbron proberend te doorgronden die hij
nimmer zien zou, terwijl ik, koloniaal, straat
slijper, met zonden en ondeugden beladen
schurk ALLES zien mocht en foto's en dia's
maken voor hen die niet zelf konden zien.
Oordeel niet, veroordeel niet, GEEF!
De andere was een bedelares, het proto
type van het oude baboetje, dat vroeger
geheel haar leven had opgehangen aan het
bestaan van haar Blanda njonja, nu ver
laten was en op haar eigen benen staan
moest en niet kón en bedelde met diepe
schaamte. Moet je nou met zulke mensen
contra-propaganda maken? Voel je je niet
wanhopig schuldig aan wat rot is in de
wereld? En geef je dan niet extra veel van
je krappe reisgeld om zo'n mens een en
kele uit de hemel vallende bof te geven,
die wij in onze gegarandeerde rijkdom toch
ook zoeken met elke maand een lot van
de loterij?
En ik heb ook een door malaria gesloopte
djèmbèl gezien op Pintoe Besar, huiverend
in zijn mat zoals wij als krijgsgevangenen
huiverden in onze matten, weetjenog? Te
slap (en misschien ook té trots nog) om de
hand op te heffen om te bedelen. Die tik
je op de schouder: "Boeng, Boeng, Sau-
dara...l" Als hij naar je opkijkt, staart het
leed van een hele mensheid je aan, je
eigen leed, je mislukkingen en nederlagen.
"Hier, koop een kop hete koffie!" Het
bankbriefje valt van de hand in de schoot.
Hij kijkt er met verwezen ogen naar. Zo
veel? Waarom? Hoe kén het? Als je alweer
weggaat hoor je hem nog stamelen: 'Teri-
ma kasih, Pah..." Waarom ga je zo gauw
weg? Ben je verlegen om die arme drommel
overeind te helpen en naar de dichtstbij
zijnde koffiewaroeng te helpen? Ga je lie
ver een bus kininepillen kopen? Ja, ja. Je
gaat op weg en je kijkt op je horloge en
denkt aan je belangrijke afspraak en je
haat jezelf als je zegt: "Morgen maar..."
Want morgen wordt natuurlijk overmorgen
en de week daarna. Want dringender wor
den de beroepen uit Holland: copy, copy!
Hoe gaat het in Surabaya, Medan, Menado,
Putussibau, Merauke.
De djèmbèl is nu dood misschien en ze
ker is het mijn schuld. Of zeker de schuld
van de Indonesische Regering, die we met
gebalde vuisten te lijf willen gaan en hoe
is er niet OVERAL IN DE WERELD een
eeuwig tekort, al werken hospitalen nog zo
hard. Omdat eeuwig wij tekort schieten?
En temidden van onze meubels en dokters
TE BESTELLEN BIJ
BOEKHANDEL
I geschreven door oud-Indisch journa- i
1 list Jacq. Vréke en geïllustreerd door
de alom bekende Eppo Doeve.
Een typografisch zeer goed verzorgd j
Boek en slechts in beperkte oplage j
van de pers gekomen!
Prijs f 17,50 -I- f 1,25 portokosten
Totaal f 18,75 j
i Te bestellen door storting van
het verschuldigde bedrag op
giro 6685 van Tong Tong,
Prins Mauritslaan 36 j
Den Haag.
en bijlagen en AOW's alleen maar "humaan
kunnen dwepen" met een Schweitzer?
Goed, als wij niet kunnen helpen, omdat
dit leven te veel van ons eist (ik ken het,
begrijp het en billijk het), laat ons daarom
niet critiseren!
Ook is de malarialijder NIET dood, want
er zijn op de drukke straten in Djakarta
meer mensen die hem zien. Er is meer
menselijkheid in Djakarta's straten dan in
de Europese en Amerikaanse straten. Ik
zweer U: ik heb meer bedelaars gezien
tussen de wolkenkrabbers van Kowloon en
Hongkong, meer in downtown Los Angeles,
meer onder "the Loop" in Chicago en meer
in New York's Bowery, en ben meer in de
nachtelijke uren in sommige buurten van
Rotterdam, Amsterdam en het Haagje lastig
gevallen voor "een kwartje voor een kop
koffie m'nheer".
Alles verhoudingsgewijs natuurlijk. Laat
mij gaarne toegeven dat er niet 2, maar
30 bedelaars in Djakarta zijn ik zweer U
meer zijn er niet), dat is op de 3 miljoen
inwoners van deze wereldstad één dui
zendste procent. En noemt U dat dan een
billijke en evenwichtige berichtgeving? Ik
zag in een Amerikaans tijdschrift een foto
van de berechting van een persoon in Hol
land voor het roken van maryuana. Is dat
Nederland? Wij ellendigen ontdekken op
een hondententoonstelling één vloo en noe
men het een vlooientheater! Hoe zijn men
sen te redden die alleen vlooien kunnen
zien en geen rashond herkennen?
Lees verder pag. 21
11
