VAN HIER EN GUNDER
„Hongersnood
in Indonesië''
'Je kan toch heel duidelijk in Djakarta al
zien dat er hongersnood is in Indonesië. Oj
dat in elk geval iedereen bang is voor hon
gersnood. Overal planten ze singkong en
groenten. Op d'rlut achter-, zij- en voorerven,
ja zelfs langs kalies en spoorbanen! Een idi
oot gezicht! Stel je voor dat ze in Holland
aardappels en bloemkool kweekten in de tui
nen en stadsparken...!"
N. Stegemau.
Laat mij eerst met het "idiote gezicht"
beginnen. Toen ik nog onderwijzer was,
zo n dikke dertig jaar geleden, kwam in In-
dië opeens de nieuwigheid van schooltuin
tjes. Eigenlijk was dat natuurlijk een idio-
tigheid voor Indië, waar je als Toewan Be-
sar NOOIT tani was en zelfs de armste
meneer een kebon had voor zijn bloemen
tuin.
Maar goed, in navolging van het cultu
rele Nederland (en natuurlijk ook omdat het
zo opbouwend was voor de plantkundeles-
sen en verder een "positief opvoedkundige
waarde had") gingen wij in Indonesië ook
schooltuinen. Dus ging er, waar er naast de
speelplaats geen ander erf was, maar een
stukje van de kiezelspeelplaats af en kwa
men er de schooltuintjes. Niet te veel na
tuurlijk en lang niet op alle scholen. Onze
leerlingetjes werden leuke "Marhaens". Na
het patjollen en graven, kwamen de bloem
bedden en hoe fatsoenlijk we ook waren,
de mest van onze sadopaardjes op straat
haalden we graag op, want mest was ge
zond en goed. Voor bloemen althans. Dus
verrezen er in navolging van Nederland
bloementuintjes met balsemientjes en dah
lia's en chocoladebloempjes en zo. De
school fleurde er werkelijk van op.
Met mijn klas plantte ik een pisangboom,
een aantal ketellastekken en ananassprui-
ten. Ik weet werkelijk niet wat me toen be
zielde, maar we hadden er echt lol in en we
waren het eerst klaar en hoefden nooit zo
zwaar te sirammen en te wieden en zo. En
we hadden de ergerlijkste schooltuin van
het zuidelijk halfrond.
Zo vloden de dagen daar heen. En het
uiterlijk van de schooltuintjes veranderde
naarmate we vorderden in het seizoen. Niet
aldus het schooltuintje van de derde klas
van ondergetekende, die alleen maar ruiger
werd en hoger. Je kon de zesde klas aan
de overkant al niet meer zien. Het school
hoofd liep voortdurend met deze doorn in
zijn oog rond, maar was een zó practische
Hollander, dat hij van de eerste dag af al
zonder schijn van kans gesneuveld was
voor mijn argument dat ik mijn klas de ken
nis bijbracht van "nuttige gewassen", dat
mijn tuintje zwart op wit in alle plantkunde-
boekjes stond en dat ik mijn gelijk per sé
durfde vol te houden voor de inspecteur
(de momoh van alle jonge onderwijzers).
En toen kwam de eerste glorie voor de
derde klasse, toen we gezamenlijk gingen
"bedol" onze ketella. En onze prachtige
tros pisang radja mateng poehoen konden
consumeren. Toen keken andere leerlingen
met lede ogen toe, want wie eet nou bal
semientjes?
Ik persoonlijk vind die tuintjes in Djakar
ta GEWELDIG. En ik vind ze mooi. Vind
je papajabomen geen subliem artistieke
kruin hebben? Heb je wel eens een middag
rondgewandeld in een pisangtuin met z'n
geweldige bladeren als een voorwereldse
tuin van Flammarion? En met rijke pisang-
trossen als de "Moederschoot van Fyf-
fes?" Vind je de bladvorm van de ketella
niet super? Vind je die keurige rijtjes van
groenten zo lelijk? Misschien heb ik nog
steeds "de armoe in m'n lijf" van mijn Pa
en mijn Ma, toen ze hun jonge huwelijks
leven in Indië begonnen met heel, heel wei
nig, maar elk groentetuintje evenals elke
akker geeft me een sterker impressie van
schoonheid dan een perk rozen.
Daarbij: inderdaad heeft Indonesië een
paar scherpe fluctuaties gehad in de voed-
selbevoorrading en Jan de Burgerman is
waakzaam en practisch geworden. Als door
welke oorzaak ook gebrek ontstaat, kan
je natuurlijk wel ministers ontslaan en mas
sabetogingen houden, maar daar wordt de
buik niet direct voller van. Laat ons ZELF
wijs en practisch zijn. DUS plant zelf in je
vrije tijd. Ik zie hier niets beroerds in of
inferieurs of onartistieks. Later, als het land
soeboer is, dan kunnen we overstappen
naar bloemen. Maar nu: help met nuttige
zelfwerkzaamheid Indonesië door zijn moei
lijke tijd heen. Goed! Goed!
We zouden in Holland ook veel minder
last hebben van onbetaalbare komkommers
en weggegooide tonnen bloemkooltjes als
we zelf wat meer planten. Als het volk in
alle opzichten meer vrijheid van handelen
kreeg. Hier is alles vakwerk, vakwerk, vak
werk en als de vaklui ons laten vallen,
hebben we met alle vakkennis van boeren
en groentehandelaren tóch tekort! Hier heb
je van die rare discussies als de dame in
de Tweede Kamer die zegt: "Het brood
lijkt in de laatste tijd wel stopverf!" en het
"argument" van de voorzitter van de bond
van bakkerspatroons (wat een titel!): "Dat
kén niet, want ons broodbakken is vak
werk!" Die waanzinnige alleenzaligmakende
superioriteit van het "Vak"! Plak op het
hokje een etiket en zeg dan: wat achter het
etiket zit, is DUS goed! En dat de goede
burgerij dat maar braaf slikt!
"Slager, dat is geen beste karbonade
die je daar voor me inpaktl" "Mijnheer!
(uit de hoogte) Dit is een MODEL-slagerij!"
M.a.w. IK weet het beter dan Uwes, want
IK ben vakman en U lekker niet. Dan zeg
je toch ook ijskoud: "Geef me dan maar
een BUITENmodel stukkie long voor de
hondl" Perèk sama dia. Goewa makan pa-
roe goreng! Ja of jal
En als Indonesië zegt: "Dan maar geen
benevolente steun voor de achtergebleven
landen, want die condities lust ik niet. Dan
eet ik maar zelfgeplante ketella i.pl.v. rijstl"
dan kan ik daar begrip voor opbrengen.
Mijn waarde lezers, natuurlijk overdrijf
ik naar twee kanten. Expres. En U weet
best wel waar het goede midden ligt. OOK
VOOR INDONESIë. Oordeel en veroordeel
niet te vlug. Wees Oosters bedachtzaam
en wijs. Voor Uw eigen gemoedsrust. T.R.
JF k
-k
GOED LEZEN
jij hemelt de Indonesiërs te veel op. Zeljs
een doodgewone djèmbèl wordt onder je pen
een goudhaantje. Naar mijn mening bestaat
er geen wezenlijk verschil tussen Oosterling
en Westerling, tussen Indonesiërs en Belan
da' s. Belanda oj Indonesiër, zij hebben allebei
hun deugden en ondeugden. Er zijn goede
Belanda's en er zijn goede Indonesiërs. Er zijn
beroerde Belanda s en er zijn beroerde Indone
siërs. Jouw artikelen wekken echter de indruk
als zou de Indonesiër een veel beter mens
zijn dan de Hollander. Neem bijvoorbeeld de
volgende zin uit je artikel "De Indonesische
Revolutie (11)" Tong Tong van 30 juli 1963,
blz. 6. "Een jiguur als Jan Cremer (in Neder
land een bestseller achter "het knippie op de
deur"een logische exponent van de Neder
landse maatschappij, is in Indonesië niet alleen
volslagen onaanvaardbaar maar zeljs ondenk
baar. En toch baadt bet volk in zijn poedellje
ut de kali!...ach ja, dat is nu zo'n essentieel
en eeuwenoud verschil, daar moeten we niet
om twisten, alleen proberen te begrijpen!"
Een jaar oj tien geleden las ik in een van
de bladen in Djakarta van een heel bekende
Indonesische jilmster, die door de zedenpolitie
op bet matje werd geroepen, niet omdat zij
in baar poedeltje in de kalt ging baden maar
omdat zij zich in haar poedeltje had laten
fotograferen. Ongelukkig voor haar, kwam de
foto in banden van de zedenpolitie. Als er
zulke filmsterren onder de Indonesiërs kunnen
voorkomen, vind ik een Indonesische jan
Cremer helemaal niet ondenkbaar.
We moeten de kerk in het midden van het
dorp laten en niet vervallen tot de fout van
verscheidene Indische mensen, die, als ze weer
eens van een smerige streek in de krant lezen,
zeggen: "Zoiets doet de Indonesiër niet".
F. F. Hornung.
1. Het geheim van nuttig discussieren is
goed lezen of goed luisteren .En niet te
gauw gedachtensprongen maken. Ik heb
nergens gezegd dat alle djembels goed
of dat de djembel een nobel mens is. Ik
heb alleen goed toegekeken en gezegd dat
ik een djembel dit of dat heb zien doen,
of dat ik ook die en die goede dingen onder
hen gezien heb.
Juist omdat men veel te gauw generali
seert en alle djembels verwerpelijk acht,
en het "djembelschap" te spoedig veroor
deelt als uitsluitend zwart en lelijk.
Lees verder volgende pag.
BIJ BOEKHANDEL TONG TONG
VERKRIJGBAAR:
'DE TIJGER IN HET VOLKSGELOOF'
door J. C. H.(azewinkel)
Prijs: f 4,25 f 0,30 porto ƒ4,55
Te bestellen door storting op giro
6685, of afhalen Prins Mauritslaan 36
Den Haag Telefoon 542.542
3
