VOOR DE VROUW
BOROBOEDOER?
GEBRUIKEN UIT DIE GOEIE OUWE TIJD.
Wat er, in de loop van eeuwen ook veranderd mag zijn, de Goede Sint heeft zich weten
te handhaven. Zijn schimmel mag dan menigmaal het veld moeten ruimen voor een glan
zende limousine, zijn zegetocht door het land mag dan nu voor de variatie eens zijn aan
gevangen in Vlissingen en inplaats van zijn éne trouwe knecht Zwarte Piet, die zijn paard
aan de teugel voert, mag hij zich dan in deze gemechaniseerde tijd omstuwd zien door
een steeds groeiend leger van Pieten op lawaaierige scooters: de Sint is de Sint ge
bleven. Het is nog dezelfde bisschopsmantel die hem om de schouders hangt, het is nog
altijd de goudversierde mijter die het eerbiedwaardige grijze hoofd dekt. En nog altijd
klopt het kinderhart vol verwachting als het heerlijk avondje in zicht is, als de gulle kin
dervriend over de daken rijdt. Daaraan heeft al het rumoer van onze jachtige tijd niets
kunnen veranderen.
Dat het trouwens in die 'goeie ouwe tijd'
ook niet altijd even rustig toeging, vertellen
ons oude geschriften uit die dagen.
Al in de 14e eeuw was het St. Nicolaasfeest
in ons land ingeburgerd. Over het leven
van Nicolaas, bisschop van Myra, en zowel
in het Oosten als in het Westen een ver
maard volksheilige, staat vrijwel niets his
torisch vast. Niettemin en misschien juist
daarom, hebben zich rond zijn naam een
groot aantal legenden geweven. Aanvanke
lijk werd hij alleen in het Oosten vereerd,
maar Zuiditaliaanse zeevaarders brachten
zijn reliquiën mee naar westelijker gebie
den en zo nam ook hier de verering een
hoge vlucht. Amsterdam verhief hem tot
stadspatroon, vandaar, dat tot dusver de
officiële intocht in die stad plaats vond.
Hoe het ook zij, in de 14e en 15e eeuw
werd, net als nu, het feest met grote span-
Sinterklaastijd. Overal kinderlokkende etalages.
Overal zakkenrollende etalages. Overal kleine kin
dertjes met opgewonden gezichtjes en wijzende
vingertjes.
Vroeger toen ikzelf nog geen vader was, vond ik
alle ouders wreed die hun kroost na een tijdje
zo onbarmhartig verder sleurden. En natuurlijk nam
je ie toen voor om het later beslist anders te doen!
En nu heb ik een dochtertje. En wandel iedere
middag met haar. En iedere middag alleen maar
langs etalages. En wjjs haar juist de poppen en
beren. Maar na een tijdje duurt het me ook te
lang. En word ik ook djènkèl. En sleur haar óók
verder...
14
ning verbeid. Niet alleen door de jeugd,
maar vooral ook door de jongelieden. Aan
de vooravond van het feest nl. verzamelden
zich de buurtgenoten, vrijers en vrijsters
om met elkaar Sinterklaaskoeken met goud
en zilver papier te beplakken. Het ging op
deze plakavonden jolig toe. Er werd, naar
de gewoonte van die tijd, een duchtig hapje
gegeten en een nog duchtiger slokje ge
dronken. Als men zich dan later op de
avond, als alles beplakt en versierd was,
ook nog aan een leutig dansje waagde,
ontaardden deze bijeenkomsten niet zelden
in ruwe dronkemansgelagen.
U ziet, mevrouw, ook onze voorouders had
den weieens iets met hun 'lieverdjes' te
stellen!
Nadat dan ook de kerkeraden verschillende
jaren wenkbrauwfronsend het hoofd hadden
geschud, vervolgens met steeds groter na
druk de ouders de raad hadden gegeven
hun kinderen bij dergelijke bijeenkomsten
weg te houden, werden ze tenslotte kort
en goed verboden. Dat konden die kerke
raden toen nog doen.
Het oude rijmpje:
Si'nter Claesje biscop
Settle hooge muts op
Geef die soete kynders wat
En de stouten op hun chat...'
dat ook wij nog, zij het in wat gewijzigde
vorm kennen, stamt van deze plakavondjes.
Ook de schooljeugd beleefde in de Sinter-
klaasdagen een goede tijd. Niet alleen kre
gen ze een dag vrijaf (heel wat in die da
gen) maar ook werd op verschillende plaat
sen in Nederland door de stadsbesturen
een bedrag aan geld aan de kinderen ge
schonken, waarmee ze dan hun Sinter
klaasfeest in gepaste vreugde konden vie
ren. In de stad Dordrecht bestaat nog een
oude rekening uit het jaar 1360 die spreekt
van:
'Op St.her Cleas dach 2 gr. aen die
scholers voor het oerlof'.
In 1450 echter werd de gewoonte afge
schaft. Tot verdriet vermoedelijk van de
lieve jeugd, die toen nog niet zo rijkelijk
met zakgeld werden bedeeld als nu.
Het zetten van de schoen bij vrienden en
verwanten stamt ook uit die dagen. Des
nachts bracht dan de goede Sint hierin zijn
gaven. Gewoonlijk waren dat, evenals ook
nu nog, versnaperingen, waarbij één van
de meest geliefde lekkernijen bestond uit
In het nummer van 30 oktober i.l. plaatsten wij in
de MYANA-rubriek een foto van Nolly Jung "bij
de Boroboedoer".
Deze plaatsaanduiding was echter niet juist. Een
fout ontstaan door een wat overhaaste conclusie
uit hetgeen de Heer Jung schreef: "...in die tijd
- 1932 - bezocht ik diverse keren de prachtige
Hindoetempels Boroboedoer, Mendoet, Prambanan,
Tjandi Sewoe". De bewuste foto werd genomen
bij een verzameling tempelfragmenten aan de voet
van de Prambanan.
Het was onze trouwe abonnee de Heer L. C.
Heyting, die ons op onze slordigheid attent maak
te. RED.
het z.g. amandelbrood, waarschijnlijk ons
marsepijn. Dat men zich hieraan nog wel
eens te buiten ging verraadt ons een prent
uit de 15e eeuw. Hierop staat een snoeper
afgebeeld die eenvoudigweg door het mar
sepein werd neergeveld. De tekening is
vergezeld van het volgende rijm:
Aenschouwt dees marsepijn, vol pop-
pegoet en bloemen,
Ver guit, gekieremiert, men kan 't niet
alles noemen,
Maer, wat er binnen schuylt, dat werl
den snoeper wijs
Zo vierden onze voorvaderen het Sint Ni
colaasfeest en ze deden dat niet zelden
met zoveel rumoer en opgewektheid, dat
de vroede vaderen er zich mee bemoeiden,
waarbij ook de kerkeraden zich niet onbe
tuigd lieten. Het protestantisme dat in op
komst was, zag nl. in de verering van de
bisschop de zozeer verfoeide paperij. Zo
werd in verschillende plaatsen bijvoorbeeld
omstreeks 1607 een verbod uitgevaardigd
tegen het 'backen van broot, coeck, zuy-
cker ofte andere eetwaren, hebbende 't fa-
coen van eenige beelden, ofte daer eenich
beelt ofte beelden in, ofte ópgebacken ofte
gestelt syn'.
Ook het 'opslaen van craemen op het marct
velt', waar men al dat heerlijks kon kopen,
werd verboden.
Zo waakten, in sierlijke bewoordingen de
vroede vaderen over het zieleheil van de
Nederlander uit die dagen. Wanneer men
echter de vrijgevochten aard van onze voor
vaderen in aanmerking neemt, behoeft het
ons nauwelijks te verwonderen, dat hierdoor
wel de nodige wrijving ontstond. En dat
Sinterklaas tenslotte toch zowel met de
plakavondjes, als met de 'coecken en de
craemen' aan het langste eind trok, behoeft
evenmin betoog.
Of het met de tieners van onze eeuw nog
zo gesteld is, zou ik hier niet kunnen zeg
gen, maar de jongeling uit lang vervlogen
tijden greep het Sinterklaasfeest niet zelden
aan om aan zijn vrijster niet alleen een hart
Lees verder pag. 16
Verrast Uw familie met de wereld
bekende
Spekkoek (van Oma Thio)
Bestel tijdig, anders uitverkocht
Franco in Nederland f 9,50
Franco Amerika per zeepost f 13,90
Witte de Withstraat 128 Tel. 89438
Slotermeerlaan 125 Tel. 130362
AMSTERDAM - West
KOKKIES Rijstwinkels:
P.S. Wij verzenden over de gehele
wereld.
