Geen tijd, geen tijd gehad
VOOR DE VROUW
"Waarom schrijf je niet meer?" "Waarom horen we niets meer van je?" "Ben je ons nu
helemaal vergeten?" Deze vragen, verwijten vervolgen me al maandenlang en maanden
lang ben ik blijven zwijgen met een spijt- en schuldgevoel, Omdat ik altijd weer moest
antwoorden: "Geen tijd gehad". Ik voelde me schuldig omdat het op een smoesje leek,
spijt omdat het waar was. Geen tijd, geen tijd gehad.
Waarom, waardoor? O, ik kan wel dui
zend redenen en bewijzen aanvoeren: werk,
sociale, zakelijke en familieverplichtingen,
ze zijn er hier in Amerika meer dan waar
ook. "Maar het leven is hier toch zo ge
makkelijk?" hoor ik U al. Ja, het leven is
hier ogenschijnlijk gemakkelijker dan in Eu
ropa, daarom juist sluipen er ongemerkt
meer en meer bezigheden in, die de tijd
opeten. Omdat je eigen transport hebt, zie
je er niet tegen op "even" naar een andere
stad te rijden voor een afspraak. Had je
geen auto gehad dan was er meteen de
vraag gerezen: zou ik wel gaan. Je gaat
niet, doet de afspraak per telefoon of brief
af en...bespaart 2 uur!
Mensen in Amerika zijn altijd wat aan
het doen, hoe sneller hoe beter, want dan
kan men méér doen en meer verdienen. En
meer verdienen betekent straks tijd hebben
om...niets te doen. Maar wanneer komt die
tijd?
Als kind had je geen idee van tijd. Je
kon uren op de stoep voor het huis rond
hangen, er je huiswerk maken, bikkelen of
keuvelen met een vriendinnetje. Je kon er
je lievelingsschrijfsters Top Naeff en Ethel
Turner lezen en de tijd kon volkomen stil
staan tot Maatje je vertelde dat je naar de
badkamer moest.
In de hal naar de achtergalerij stond een
enorme staande klok die om het kwartier
sloeg. Maar had die klok met tijd te maken,
neen toch? De nacht kwam ook zonder die
klok, de muskieten, de djangkriks, de la-
rons, ze hadden geen tijdsein nodig.
Als je naar de badkamer moest was het
half vier; als de kokki naar huis ging was
het half vijf en als de baboe dalem fris
gebaad voor haar kamer in de bijgebouwen
zat te babbelen met baboe van hiernaast,
dan was het bij zessen. De tijd was er voor
de dingen die moesten gebeuren niet omdat
de klok het zei. De dagen en weken vlogen
niet zoals nu. Een week was 7 volle dagen
en liet zich niet in een loonzakje frommelen
als 40 werkuren.
Toen ik in Holland was, begon voor mij
het tijdtekort eigenlijk al. Ik haalde altijd
net de tram niet, ik zat altijd achter een
uitverkoop-koopje, en alle goede films zag
ik pas bij een reprise.
Soms denk ik: "Dit wordt te gek, het is
wel laat, maar ik moet mijn leven beteren".
Maar het helpt niet. Is het bij U ook zo dat
hoe meer tijd je probeert vrij te maken,
hoe meer dingen je te doen krijgt? Het
"makkelijke" leven in Amerika is niet wat
het lijkt. Het is, heb ik na drie jaar ontdekt,
een ingewikkeld systeem van tijdrovende
systeempjes die je langzaam maar zeker
van alle vrijheid beroven. Tijd is vrijheid,
want is iemand die tijd heeft om zichzelf
te kunnen zijn, geen vrij mens? We hebben
nooit genoeg waardering gehad voor het
kalme gemoedelijke leven. De auto van nu
brengt me nooit snel genoeg naar het werk,
maar in de dogcar van toen was ik een an
der mens. Ik verknoei letterlijk uren bij de
kapper. Maar als ik dat niet doe en mijn
haar niet zit zoals men het graag ziet, dan
ben ik niet representabel voor de zaak waar
ik werk. Als ik aan het winkelen ben reali
seer ik me plotseling dat ik niet koop voor
mezelf maar voor de gemeenschap waar ik
in wil behoren. Ik volg de mode, ik koop
de dingen die mij en mijn gezin accepta
bel maken in deze maatschappij. Dat die
dingen vaak nog aan een eigen verlangen
tegemoetkomen is eigenlijk al een veeg
teken: we kunnen al niet meer terug naar
dat simpele, tijdloze leven van vroeger.
In Holland waste ik al het goed met de
hand, tot de lakens toe. Nu ril ik alleen al
bij de gedachte hoeveel tijd me dat zou
kosten. En toch kan ik niet nalaten me te
herinneren hoe baboe tjoetji diezelfde was
deed zonder bijzondere waspoeders, zonder
warm water, Mijn stoom-strijkijzer dat geen
brandplekken kan maken, het ideale stijf
sel dat ik kant en klaar op het goed kan
spuiten zonder dat het vlekken maakt, hoe
kan ik die missen? Hoe kan ik ooit die
honderden dingen missen waar ik zo aan
gewend ben geraakt?
We leven met een waterproof horloge en
een waterdicht kaartsysteem en toch glijdt
de tijd als water heen tussen opstaan en
naar bed gaan. Hoe meer gemakken de
mens krijgt, hoe minder tijd hem overblijft
om de werkelijk waardevolle dingen te ge
nieten.
Ik ben voor mezelf een lijstje gaan aan
leggen van alles wat ik kwijt wil en van
alles wat ik terug wil winnen. In het leven
in Holland was voor mij veel onaanvaard
baar, in het Amerikaanse leven beginnen
factoren te komen die het leven net zo on
mogelijk (voor mij) maken. Het is goed om
tijdig tot die ontdekking te komen.
Denkt U niet dat ik de enige ben. Er zijn
met mij millioenen Amerikanen die het leven
van jachten en doen hebben verlaten en
proberen iets voor zichzelf over te houden.
Ik ben U niet vergeten, ik heb U gemist.
Uw brieven met een goed recept, een anek
dote, het ngobrol over de goede dingen
van nu, ze waren de Tijd waard. Ze hoor
den in "Myana" zoals onze goede nuttige
daon miana in elke Indische tuin hoorde.
Mensen kunnen rare dingen doen met de
tijd; we sollen, sjaggeren er mee, schen
ken haar weg of verkopen haar peperduur.
Ik knipte vanmorgen dit gedichtje uit de
Los Angeles Times, U zult het heel mak
kelijk kunnen vertalen:
TIME GOES, WE STAY
The hours go so slow when we've
nothing to do,
And hurry so fast when we're busy;
That part of the days we are lonely
and blue,
And the rest of the time we are dizzy.
Alles wat ik U kan beloven is, proberen
nooit meer zo "dizzy" te worden dat ik
geen tijd heb voor U. LILIAN DUCELLE
1 Verrast Uw familie met de wereld-
T bekende
l Spekkoek (van Oma Thio)
J Bestel tijdig, anders uitverkocht
Franco in Nederland
x Franco Amerika per zeepost
KOKKIES Rijstwinkels:
Witte de Withstraat 128 Tel. 89438
Slotermeerlaan 125 Tel. 130362
AMSTERDAM - West
f 9,50
f 13,90
P.S. Wij verzenden over de gehele
wereld.
12
