Como MËXIdO no hay dos!
Straatnamen en Historie
Wie in Mexico straten slijpt, leest straatnamen. Wie deze namen onderzoekt, vindt de
geschiedenis van Mexico. En ontdekt een typische karakteristiek van de geschiedenis van
Mexico, nl. dat zij een voortzetting is van de z.g. "heroische" wereldontdekkingen door
Spanjaarden en Portugezen, in tegenstelling tot de "mercenaire" veroveringen door b.v.
Nederlanders en Engelsen.
...Er is namelijk geen stad of dorp in
Mexico of men vindt er straatnamen als
Hidalgo, Morales, Juarez, Guerrero, 16 Sep-
tiembre, 20 Noviembre, Ninos Heroes, enz.
enz.
Hidalgo is de naam van de priester, die
de grote opstand ontketende tegen de
Spaanse overheersing, een strijd die het
begin was van een lange, telkens opflakke
rende en met grote ferociteit gevoerde on
afhankelijkheidsoorlog, waarin o.a. ook de
priester Morales grote roem verwierf. De
dag waarop deze onafhankelijkheidsoorlog
begonnen werd, is 16 december en dit is
ook de onafhankelijkheidsdag van Mexico.
20 November is de dag van de z.g. Madero-
revolutie, Juarez en Guerrero namen van
beroemde generaals in diverse fasen van
de ontwikkeling van Mexico.
Het feit alleen al dat Mexico's beroemd
ste vrijheidshelden (katholieke) priesters
zijn, is bijzonder. Vechtende paters zijn in
de Europese geschiedenis alleen verbonden
aan de romantiek. Denk b.v. aan de strijd
bare abt in "De roos van Dekema" en de
"kampioen stokvechter", de monnik in de
verhalen van Robin Hood! In de Europese
cultuur winnen paters slechts roem in de
passieve dood. Dat leerden we al op de
lagere school met o.a. "Bonefacius bij Dok-
kum vermoord".
Maar Pater Miguel Hidalgo voerde de op-
standslegers aan onder strijdkreten als "De
Kreet van Dolores" en "Onafhankelijkheid
en de Dood aan de Spanjaarden!" De op
stand begon in de arme mijndistricten en
verzamelde arme, uitgebuite Indianen, mes
tiezen en een handvol creolen tegen het
Spaanse gezag. Vergelijkend met Indische
begrippen zouden wij kunnen zeggen: het
werd een oorlog tussen Indonesiërs, Indo's
en een handvol Totoks tegen het Totok-
gezag. In deze zin was de onafhankelijk
heidsoorlog een drievoudige revolutie: so
ciaal (de uitgebuite massa's tegen de bour-
geosie), anti-koloniaal en - dit is het be
langrijkste - voor het winnen van een totaal
nieuwe cultureel-politieke status, namelijk
als een zelfstandig volk met een eigen
naam en een nieuwe cultuur, opgebouwd
uit positieve samengesmede waarden van
de Spaanse en de Indiaanse cultuur.
Deze laatste factor heeft Mexico een ui
terst merkwaardige historie en cultuur ge
geven. Van koloniale en anti-koloniale con
troversen zoals in vrijgeworden Aziatische
landen is niets te bespeuren. De Europeaan
spreekt zelfs uit de verte met afgrijzen over
de wrede Hernando Cortes, de stichter en
eerste gouverneur over de kolonie Mexico,
de wijze waarop de laatste Azteken-koning
Cuauhtemoc is doodgemarteld (om te weten
te komen waar zijn veronderstelde schatka
mers waren) rust als een Europese vloek
op het Mexicaanse (en Spaanse volk). Ech
ter...
In de ontzaglijke murals in het Zocalo
(ongeveer: stadhuis) in Mexico Ciudad van
de hand van de wereldvermaarde schilder
Diego Rivera zien we de marteling van
Cuauhtemoc (en van Indiaanse slaven) op
aangrijpende wijze uitgebeeld, de Spaanse
veroveraars als monsters van Jeroen Bosch.
Ik vroeg aan een Mexicaan naast me: "Wat
is Uw oordeel over Cortes?" Hij zocht ge
ëmotioneerd naar woorden en riep toen uit
met een wijde armzwaai: "Cortes? Cortes
is...is een genie!" Het antwoord verbijster
de me volkomen. Zijn niet Coen en Daen-
dels in onze koloniale historie schandfigu-
ren en monsters? Uren lang bleef ik de
murals bestuderen, zoekend naar begrip. Ik
zag portretten van beruchte verraders in
Deze foto van een
schilderij van Diego
Rivera, in het muse
um voor moderne
kunst in New York,
toont U Emilio Za
pata, die vooral in
het Zuidelijk deel
van Mexico aan het
hoofd van zijn "Za
patistas", niet alleen
met het geweer,
maar ook met sik
kels, schoppen en
dorsvlegels, een he
roische strijd lever
de met agrarische
hervormingen als in
zet. Tot aan zijn
dood in 1919, heeft
Zapata geijverd voor
'n herverdeling der
gronden.
Mexicaanse burgeroorlogen met evenveel
liefde geschilderd als helden en heiligen.
Vereerde priesters als Hidalgo en Morales,
maar ook weerzinwekkende priesters in
slemppartijen...dat de kerk, dat de gelovige
katholiek deze "besmeuring''' toelaat! Dat
men de Judassen in de geschiedenis niet
wegwist!
Maar toen zag ik ook het totaal van de
murals, als een Les in Humaniteit: wij zijn
allen mensen met menselijke deugden en
gebreken; en in de ontzaglijke conflicten
tussen deze deugden en gebreken is tot
stand kunnen komen wat er nu is: een volk
met ongekende eenheid, met absolute abo-
litie van alle historische rancunes. Dus op
weg naar een volmaakt nieuwe en eigen
toekomst. Niet de soorten, de groepen, de
geloven kunnen fout zijn, maar de mense
lijke dragers alleen. Cortes nochtans is niet
alleen de moordenaar van Cuauhtemoc,
maar b.v. ook de man die bij landing op
Mexico's stranden de ongelooflijke moed
had om zijn schepen achter zich te ver
branden: nooit meer terug; nooit bang meer
mogen zijn; voorwaarts! En dit voorwaarts
gaan is de eerste stap geweest naar de
creatie van het moderne Mexico. Hoe langer
en hoe dieper men in Mexico's korte histo
rie doordringt en hoe meer men inziet dat
alle Europese maatstaven volslagen ondeug
delijk zijn voor het meten van dit nieuwe
volk, hoe meer men ook de patronen ont
dekt van een frisse, originele en dynami
sche cultuur. Hoe verdrietig lijkt daarbij
Europa met zijn schijnbaar eeuwige veten
en rancunes.
(wordt vervolgd)
11
