Jos. van Arcken
Vervolg van pag. 7
vrienden hebben aan alle kanten. De mili
taire dienst werd een obsessie met zoveel
Indonesische vrienden tegelijkertijd. Als
ambtenaar voor de regerings voorlichtings
dienst in Kediri (het geboorteland van mijn
grootmoeder en moeder) zat ik even vaak
aan eigen als aan "vijandelijke" zijde. Velen
beschouwden dat als "handig timbangen",
maar daarvoor waren werkelijk de bestaans-
en zelfs levensrisico's te groot. Leven in
deze perimeter betekende telkens weer het
pistool op de borst als ik links of rechts
de grens over ging. En natuurlijk verspeelde
ik het recht op pensioen, het recht op over
tocht voor repatrianten. En was ik voor de
andere kant noch republikein, noch asli ge
noeg om "beloond" te kunnen worden.
Daarom heb ik er noch links, noch rechts
ooit om gevraagd. En de terzijdestellingen
van beide kanten heb ik zonder bitterheid
genomen.
DUS ontstond Tong Tong, waarin ik me
zelf hoopte te mogen zijn. Met "incredibile
dictu" duizenden en duizenden vrienden.
Even terzijde: "Wat is een vriend?" Defi
nitie: "Een vriend, is iemand die je wint in
voorspoed en behoudt in tegenspoed". Er is
geloof ik geen krant in Nederland die in
zo'n korte periode als Tong Tong zoveel
tegenspoeden heeft gehad. Kunt U zich nu
een voorstelling vormen van de vriendschap
die ons verbonden houdt?
In Tong Tong was vanzelfsprekend geen
plaats voor de "aloude" controverse tus
sen Totok en Indo. In Tong Tong was zelfs
geen plaats voor de "aloude" controverse
Nederlander-Indonesiër. In Tong Tong is ge
vochten tegen de controverse kachelzitter-
uitvaarder. Dit heeft ons krankzinnig veel
twisten bezorgd. En het eind is nog lang
niet in zicht.
"Logisch!" zei een goede vriend me,
"het is te absurd om te bestaan!"
Ah! Maar ook al is voor het Westerse
denken het absurde "onbestaanbaar", wij
uit het Oosten weten dat het absurde, het
onberekenbare, het onlogische, wél bestaat.
En Tong Tong bewijst het. Welbeschouwd
zijn er ook in het Westen ontelbare absurdi
teiten. Ja, onze Christelijke beschaving is-
erop gegrondvest. Vergelijk maar ons
steenrijke leven met de armoede van Hem
Die in een stal geboren werd. En onze jaar
lijkse feestelijke herdenking van die stal
met "van vet druppelende Kerstfeesten"!
Ja, zelfs de "koppige weigering" van
Tong Tong om aan Nederlands-lndisch-lndo-
nesische twisten mee te doen is zulk een
absurditeit. Die U in een nevenvorm vindt
in Mattheus 5 44: "Maar ik zeg U, hebt
t ABONNEES: t
f mogen we U eraan herinneren dat
I het jaar om is. Laat het betalen van
T Uw abonnementsgeld 15,voor
een jaar; f 7,50 voor een half jaar;
I 3,75 voor een kwartaal) Uw eerste t
goede daad zijn in het nieuwe jaar!
T Met Uw storting op onze giro 6685
bespaart U incassokosten en ons
I veel extra werkl J
I Dank UI De Admin. J
A
Uwe vijanden lief, zegent ze die U vervloe
ken, doet wel degenen die U haten, en bidt
voor degenen die U geweld doen en die U
vervolgen".
Hoe kan dat? Een vijand liefhebben? Vij
and, dat is het tegengestelde van vriend.
Voor de vriend gaat de hand open voor een
handdruk; voor de vijand balt zij zich tot
een vuist. Automatisch. Natuurlijk! En moet
nu voor de vijand de hand opengaan in
vriendschap? Dit is absurd.
Absurditeiten kunnen niet bewezen wor
den. Of alleen met een "bewijs in het on
gerijmde". Zo'n "ongerijmd bewijs" volgt
dan in Mattheus 46: "Want indien gij lief-
hebt die U liefhebben, wat loon hebt gij?
Doen ook niet de tollenaars alzo?"
Nu zijn tollenaars tóen wat men nu "ma
terialisten" noemt en is dus houden van,
solidair zijn, met "onze kant" niets anders
dan winstbejag. Dit werd (en wordt) zoals
men weet dan ook herhaaldelijk veronder
steld door onze veroordelaars. Die t.a.v.
elke Tong Tong-sympathie zich alleen maar
kunnen afvragen: "Waar doen ze het voor?"
Tjalie "ligt dus goed" bij (beurtelings) In
do's, Totoks, Indonesiërs, kolonialen, Ne-
derlanders-van-hier, socialisten, conserva
tieven, communisten, enz. enz. "omdat er
wat te halen valt!" Ik kan niet nalaten te
denken aan de befaamde Spaanse guitaar-
speler Andres Segovia, aan wie men her
haaldelijk vraagt: "Wat denk je van Fran
co?" Segovia: "Waarom vraagt men dat
toch? Ik ben uitgemaakt voor alles van com
munist tot falangist toe. En ik ben alleen
maar guitaarspeler..."
Eigenlijk is die uitspraak van Mattheus
een "moordende" uitspraak. Want zij legt
aan elke politieke ideologie doodgewone
baatzucht ten grondslag! Maar wees wijs:
discussieer hierover met niemand!
De botsingen in Tong Tong strekken zich
ook uit op vele andere terreinen buiten de
zopas genoemde botsdriehoek. Tong Tong
is niet "standsbewust". Wie evenals Tjalie
(en zo zijn er duizenden) vriendschap, vre
de en geluk heeft gevonden in arme kam
pongs, onder kleine boengs en "nederige
soldaten van de Jannen-kompie", kan on
mogelijk meer neerzien op eenvoudige men
sen. Wie aan de andere kant eerlijke, no
bele geesten kent onder de rijken en ge
studeerden, kan geen verlangen opbrengen
om critisch te zijn tegenover alle "grote
boengs". Die verwerpt nochtans alle nivel
lering van menselijke en maatschappelijke
verhoudingen. God (het Lot, Allah, de Na
tuur) schiep olifanten en kantjils, begaaf
den en eenvoudigen, bofferds en pechvo
gels, rijken en armen. Dit, zegt de moderne
mens, is unfair. En hij maakt maatschappe
lijke en politieke stelsels van "billijke"
overheveling van bezit en macht. Maar de
harten blijven gesloten.
Ook hebben we eerst allemaal "eigen
meester, niemands knecht" willen zijn, "Bri
tons never will be slaves". En dan hebben
we berouw en willen we alle mensen mees
ter maken. Nooit meer slavernij of knecht
schap. En in dit streven gaat een menselijke
deugd, die van de dienbaarheid, verloren.
Het beroep van schoenpoetser is "onmens
waardig", zo ook dat van baboe, bediende.
Het 20 eeuwen oude Christelijke beeld van
Jezus die de voeten waste van Zijn disci
pelen, staat verder van de mens dan ooit
tevoren.
Dat is de erfenis van de vier eeuwen
oude Europese strijd tegen het "knecht
schap". Het woord (en begrip) knecht is
gebrandmerkt en verworpen. Maar wij uit
het Oosten kennen nog de oude en abso
luut onverdachte, ja zelfs eerbare en mooie
dienbaarheid, die meester en dienaar dich
ter tot elkaar brengt dan elke bezitsverde
ling of elke machtsverdeling. Maar wie ver
staat ons?
Onze "vijanden" onderzoekend, vinden
wij de grootste absurditeit van alle: er zijn
geen vijanden! Dit is zó onbegrijpelijk, dat
ik alleen maar een verschijnsel ter illustra
tie vermelden kan, opgepikt ergens op "het
spoor terug". Tijdens de tweede politionele
actie reed ik eens in mijn eentje (dus niet
met een convooi mee) van Kediri naar Soe-
rabaja. Dat was noch stom, noch moedig.
In die tijd had ik een ongemotiveerd "in
stinct" dat niets mij deren kon. Dicht bij
Kertosono sprong opeens een pelopor op
de weg en andere kerels doken plotseling
op aan de wegkant. Hij was in het zwart
gekleed en lange haren hingen om zijn
schouders. Hij had een machinegeweer van
onbekend makelij in de handen. Met opge
heven hand gebood hij me te stoppen en
hij kwam aan het raam van mijn pick-up.
Voor het eerst van mijn leven voelde ik
een vuurwapen op mijn borst en dit was
zo'n absurde sensatie, dat ik "vergat" bang
te zijn .We keken elkaar aan.
"Selamat pagi, Pak".
"Selamat pagi, saudara".
"Kemana, Pak?"
"Ke-Soerabaja'.
Stilte.
Op mijn woord: het was eenzelfde ontmoe
ting van onbekenden als in elke vredestijd.
We keken elkaar aan met de gedachte:
"Wie (niet: wat) is hij eigenlijk?"
We glimlachten zonder aanleiding. "Heeft
U sigaretten?" "Ja". Ik haalde m'n pakje
tevoorschijn en presenteerde hem een siga
ret. Ik stak er ook zelf een op. Toen, de
kerels in de berm opmerkend, gaf ik hem
het pakje en maakte een gebaar: "Voor
hun". "Dank U. Ja. Goede reis". "Het bes
te!" We zagen elkaar nooit terug.
Het meest merkwaardige van deze ont
moeting was dat geen moment de realise
ring van vijandschap aanwezig was. Ja, zelfs
niet van vriendschap. Hetzelfde gebeurt da
gelijks op straat: "Heppu een vuurtje voor
me?" Je kijkt mekaar even glimlachend aan.
"Mooi weertje, hè?" En gaat weer verder
Heb je dan iets goeds gedaan? Nonsens.
Analyseer het zelf verder maar. In mijn tijd
als redacteur van Wapenbroeders heb ik
in een drukke correspondentie met "de
troep" in de perimeter ontelbare soortge-
gelijke verhalen aangehoord. En natuurlijk
Lees verder pag. 26
Voor
i OMEGA HORLOGES
t naari
Laan van Meerdervoort 520
Den Haag - Telef. 33 64 41
8
