sciwiwi
l i
oASl.cWie-'
Vervolg van vorige peg.
"ENRIQUE"
Kent men Magelhaes, dan kan men zich een
juiste voorstelling maken van de adoratie
die zijn Sumatraanse dienaar "Enrique"
voor hem had; dan verrijst de aard van de
ze vriendschap in een nieuw licht en kan
men begrijpen dat de betekenis van deze
Indonesiër voor het welslagen van deze
onderneming aanmerkelijk groter was, dan
een oppervlakkige constatering van een
"djongosschap" zou doen vermoeden.
Er zijn slaven en slaven, en er zijn be
dienden en bedienden. Uit onze Indische
tijd weten wij dat waardeloze bedienden
nooit lang in dienst blijven. Ongetwijfeld
zullen waardeloze slaven ook altijd weer
even snel verkocht als gekocht geweest
zijn.
Is een dienaarschap van lange duur, dan
zijn er altijd "plus"-eigenschappen aanwe
zig zowel bij de dienaar als bij de meester.
De dienaar is b.v.: intelligent, trouw, be
trouwbaar. De meester is humaan, behept
met een groot verantwoordelijkheidsgevoel
t.a.v. zijn dienaar en royaal in zijn waarde
ringen.
Velen onzer weten uit ervaring dat de
contacten dan niet begrensd blijven tot:
"Djongos, ambil spatoe" en "Saja toewan",
maar dat er vele vertrouwelijke en gemoe
delijke gesprekken zijn tussen meester en
dienaar; dat deze dienaar altijd mee
profiteert van de successen van zijn
baas; men over en weer eikaars ge
dachten raadt en in feite elkanders
leven deelt zoals geen ander het doet.
Magelhaes is in grote trekken te verge
lijken met een oud-KNIL-officier: hij had
aan veel krijgstochten in Azië deelgenomen
en was o.m. zó gewond dat hij kreupel
Pieter de
Carpentier
(1623-1627)
en
Jan P. Coen
(1627-1629)
Deze twee G.G.'s overbruggen de periode
van 1623-1629. Over Pieter de Carpentier
hebben wij reeds uitvoerig geschreven in
de TT van 15 september 1965. Wij volstaan
met naar het genoemde nummer te ver
wijzen, maar vestigen toch wel nog even de
nadruk op het feit dat de keuze van Car
pentier als opvolger van Coen - na diens
eerste regeringsperiode - voor de hand lag.
Carpentier genoot volledig het vertrouwen
van Coen en heeft vele reizen met zijn
superieur gemaakt, die hem tenslotte aan
stelde tot Eerste Raad en Directeur-Gene
raal. Ook aan de verovering van Batavia
heeft hij deelgenomen. Hoewel minder
stroef dan Coen, zette hij diens bewind op
dezelfde voet voort en slaagde er boven
dien in een draaglijke verhouding met de
Inheemse vorsten in het leven te roepen. Al
met al was hij dus wel 'n krachtig regeerder.
In 1627 (tot 1629) ving Coen's tweede re
geringsperiode aan. Over Coen kunt U alles
lezen in de TT van 15 januari 1966.
bleef voor het leven. In die oudste jaren
werden overwonnen volken automatisch "in
gepikt" door de overwinnaars. Evengoed
waren b.v. Europeanen slaven van Noord-
Afrikaanse en Arabische veldheren als om
gekeerd, al naar het succes van de krijgs
voering wisselde. Zo was dus ook "En-
rique"buitgemaakt in één van de vele oor
logjes rondom de verovering van Malakka.
Niet alleen Enrique, maar o.a. ook een Su
matraanse vrouw. Beide werden door Ma
gelhaes "na volbrachte diensttijd" meege
nomen naar Europa.
Dat beide personen per sé geen onno-
zelen waren, geen "pentols", blijkt op de
eerste plaats uit het feit dat zij zich in
het vreemde klimaat en de vreemde maat
schappij konden aanpassen, maar verder
ook uit het feit dat Magelhaes zich overal
met hen vertonen kon. Toen Magelhaes la
ter aan het Spaanse Hof zijn plannen mocht
voorleggen aan de Koning, nam hij beide
bedienden mee. Zij traden op een wenk van
Magelhaes naar voren en maakten direct
indruk door hun zelfbewuste houding en
fijne manieren. Zij leverden het levende
bewijs dat inderdaad op de Specerij Eilan
den een beschaafd volk leefde, waarmee
te handelen viel.
SLAAF OF VRIEND?
Bij ons bestaat over het algemeen een
misverstand omtrent slavernij, waarbij wij
altijd denken aan typen van de Negerhut
van Oom Tom, maar wie wat dieper in de
historie vorst, ontdekt dat ook "kandjeng
besars" slaaf konden zijn (ook Cervantes
is slaaf geweest), dat deze kandjengs on
danks hun slaafschap met achting en zorg
werden behandeld, omdat zij een hoge "gij-
zelwaarde" hadden, maar ook omdat men
van deze slaven veel kon leren: taal, me
dische geheimen, wetenschappen, enz. enz.
Wie b.v. weet dat gevangengenomen A-
tjehse vorsten door KNIL-generaals met
voorkomendheid, achting en eer werden be
jegend, begrijpt dat het slaafschap van
"Enrique" op aanzienlijk minder vernederen
de termen kon bestaan.
In zijn talloze pogingen om twijfelaars
te overtuigen van de grote mogelijkheden
in de Indonesische archipel heeft Magel
haes doorlopend gebruik gemaakt van de
getuigenissen van Enrique, die blijkbaar van
de politieke en culturele verhoudingen in
Z O. Azië vrij goed op de hoogte was.
Toen vaststond dat de Grote Reis onder
nomen zou worden, ging Enrique natuurlijk
mee. Niet alleen zou hij straks als tolk
goed diensten kunnen bewijzen, maar een
maal in de archipel zou door zijn contact
met andere volksgroepen een juiste en
voordelige koers gevaren kunnen worden.
Magelhaes beschouwde Enrique als een van
zijn belangrijkste troeven bij deze "Sprong
in het Duister".
Het is jammer dat na Magelhaes' dood
zijn dagboek verdwenen is. Dat was overi
gens wel begrijpelijk want er stonden zeker
bezwarende getuigenissen in over muiters
en weglopers, o.a. Del Cano, die later alle
eer te beurt viel, die Magelhaen had horen
te krijgen. In dat dagboek zouden zeker
meer bijzonderheden gestaan hebben over
Enrique. In het testament dat Magelhaes
voor zijn vertrek liet opmaken, stelde hij
o.m. vast dat Enrique in vrijheid gesteld
moest worden en in het bezit gesteld van
een legaat. Zeker een bewijs dat er een
sterker band en groter genegenheid bestond
tussen beide mannen, dan het dienaarschap
zonder meer doet vermoeden. T.R.
(wordt vervolgd)
MOUNT-SINAI FONDS
In ons kerstnummer vertelden wij U van "één van onze groep": hoe zij in moeilijk
heden was geraakt, een langdurig ziekbed heeft doorgemaakt met vele operaties
en een kans op genezing in het Mount Sinai hospitaal te New York, als er vol
doende geld zou zijn om de reis en de behandeling te betalen.
Spontaan hebben de abonnees van Tong Tong sindsdien geld gestuurd voor HAAR.
Op 2 februari j.l. was de stand f 2924,25. Denkt U zich dat eens even in, binnen
nog geen 1'/2 maand tijd bijna 3000,—. Namens haar zegt Tong Tong U HEEL
HARTELIJK DANK.
We hebben dit keer goed nieuws. Er is nl. een kleine kans, dat bovengenoemd
bedrag voorlopig voldoende zal zijn, omdat zij misschien niet naar Amerika hoeft.
Dat de laatste hoop op het Mount Sinai hospitaal in New York gevestigd was,
kwam door een bericht in de New York Times van november 1964. Dit betrof een
medisch congres, waarop enkele artsen verslag uitbrachten van de opzienbarende
resultaten, die zij hadden bereikt bij de behandeling van patiënten met inwendige
verlammingen, o.m. verlammingen aan de blaas. Bij deze behandeling wordt het
verlamde orgaan gestimuleerd door een electrische stroom. Een groot aantal van
de patiënten (volgens het betreffende artikel 90%) herwon hierdoor de controle
over de blaas.
De techniek blijkt te zijn geïntroduceerd door de doktoren Francis Katona en Anna
Dobos van Hongarije en wordt nu in Amerika toegepast o.m. in het Mount Sinaï
hospitaal. De artsen van ónze patiënte, Dr. Jaszman en Dr. van Lith, hebben
intussen naar Hongarije geschreven, want als de techniek oorspronkelijk door
Hongaarse artsen is ontwikkeld, zal deze waarschijnlijk ook in Hongarije reeds
worden toegepast. Antwoord is er nog niet binnen, het kan zes weken duren voor
er uitsluitsel is, maar U begrijpt, als het Hongarije wordt, zijn reis- en behande-
lingskosten aanmerkelijk minder. Dr. Jaszman meent dan ook met vrij grote zekerheid
te kunnen zeggen, dat er met het tot nu toe binnengekomen bedrag een goede start
gemaakt kan worden. En dit alles, dank zij U: abonnees van Tong Tong. Dank U!
Inleg vanaf 20 januari t/m 2 februari 1966. f 50,— E.E. - f 30,— L.V. - f 25,— J.E.B - f20,
L.H.N.B. - f 15,— Mr. Ir. J.F.N.H. - f 10,— H.B. - J.Th.B. - L.F L.B. - mw. A. - Ir. FE- -
HREH - FFH - G J.l. - E.D.K.G. - Mw O.L - E.M. - M.C.M. - M.O. - D R. - C.S. - W.S. -
Mr CS - A.J.C.W. - f 9,— Gebeds K.B - f 5,— H.B. - K.B. - R.J.B. - A.M.M.I.S. - P.H.K. -
A F J d R, - J.F.W.M.S. - E.S.v.K. - F.S. - f 4,— N.U.R.N. - f 2,50 J.E.G.v.D. - G.M.R.D -
E.A.H. - D.B.L. - E.M. - E.R.M. - A.B.V. f 2,— E.K.W. - f 1,50 G.C.S.P. - Totaal: f 399,— plus
f 2525,25 van de vorige keer f 2924,25.
7
