Como MEXICO no hay dos!
LEVEN OP STRAAT
De straatfiguren die je overal in Mexico
ziet zijn de schoenpoetsers en jongetjes
die kauwgom verkopen en wier "tjiklèt,
tjiklèt!" (chickiet) je overal hoort. Ze zijn
niet opdringerig, niet jammerig-bedeierig,
altijd opgeruimd. Al hebben ze het armste
beroep van Mexico, als mens zijn ze er
geen cent minder om. Zowel schoenpoet
sen als kauwgom kopen zijn in Mexico noch
noodzaak noch neerbuigende barmhartig
heid, maar een patroon van maatschappelijk
kameraadschap. Men is zich er voortdurend
van bewust dat ook deze mensen leven
moeten en hun loon is tóch zó laag dat het
vanzelf spreekt dat je één avond drie maal
je schoenen poetsen laat en vijfmaal chick-
Iets koopt.
Als je je schoenen laat poetsen, kan je
even lekker uitblazen en rondkijken of een
praatje aanknopen met de schoenpoetser
zelf of elke voorbijganger. De schoenpoet
ser haast zich niet. Hij is vaak keurig ge
kleed en heeft zijn kistje met "pekakas"
waarop je je voet neerzet om gepoetst te
worden, soms op artistieke wijze met koper-
beslag versierd.
Op een curieuze wijze ontbreekt in Me
xico de "arme, kleine man", de zielepoot,
de "onder zorgen en lasten gebukte voor
een dubbeltje geboren armoelijer". Zelfs
sjofel geklede en kennelijk arme bliksems
hebben iets franks en vrijs over zich, schij
nen zich geen seconde bewust van hun
povere of gelapte kleren. Op de Paseo de
la Reforma, een van de indrukwekkendste
boulevards der wereld, kan je een viertal
peones zien lopen, "boertjes van buten in
een brede rij het hele wandelpad in beslag
nemend alsof ze baronnen waren, het lijf
recht, onvervaard rondkijkend, de sombrero
luchtigjes op het achterhoofd geschoven
als Texas millionaire die een paar mille
gaan wegsmijten.
Op die wandelpaden zie je ook Indiaanse
vrouwen in hun huipils (die zeker duizend
jaar oude indiaanse klederdracht) lopen met
die merkwaardige "metronomische" lange
pas, waarmee je ze ook ver buiten in de
woestijn langs de verlaten wegen ziet, mij
len en mijlen lopend met een gang die geen
vermoeidheid schijnt te kennen en die even
efficient is als de tempo-pas van lange-af-
standslopers op de Olympiade. Achter hen
Lees verder pag. 24
Straatbeeld in een grote stad (dit is GuadalajaraJ nabij een piaza ot mariw,
waar dus veel wandelaars zijn. Schoenpoetsers overal.
Op de "Plaza de Mariachi" in (Guadalajara) zijn Parijzige terrasies, maar met
populaire en goedkope Mexicaanse gerechten en dranken. Het pleintie wordt
zo genoemd, omdat zich hier altijd groepen mariachi s verzamelen, straat-
muzikanten in prachtige uniformen en een uitgebreid repertoire. De muziek
doet denken aan die van de oude Stamboel in Indië: dominerend violen en
guitaren (geheel links de typische Mexicaanse zware basguitaar, de guitarron)
en met schetterende trompetsolo's.
Al is Mexico niet (uitgesproken) tropisch,
het heeft wat alle tropische landen hebben:
leven op straat. Verkopers op de trottoirs,
slenteraars, nontonners, allerlei kleine be-
roepjes, "haastloosheid" en "richtingloos
heid". Het komen op straat is het intreden
in een andere wereld, vaak vol avontuur.
Dit straatleven mis je in Amerika nog er
ger dan in Europa, omdat in Amerika let-
telijk iedereen autorijdt. Alleen in shopping
centers zie je wandelaars en dan ook alleen
maar om van de ene shop in de andere te
komen. In Mexico ga je de straat op om
"gezellig te niksen". En al haalt het straat
leven hier in intensiteit niet bij dat van
b.v. Djakarta of Bangkok of Hongkong, na
Europa en Amerika is Mexico voor
de Indischman echt een vorm van "weer
thuis zijn", vooral voor straatslijpers zoals
ik.
Een uitgesproken karaktertrek van het
straatleven is dat het eigenlijk zo demo
cratisch is. Rijke en keurig geklede gentle
men slenteren er net zo goed als arme In
dianen uit de oedik, straatjongens en za
kenlieden die even een luchtje gaan happen.
En men gaat met elkaar om. Abonnees in
Brazilië schreven me dat ook daar het de
mocratisch leven op straat opvalt voor ie
dereen die uit Europa komt: millionairs kan
je in gemoedelijke praat met haveloze werk
lozen zien bij koffieboeren, zonder enige
standsbewustheid discussierend over voet
bal b.v. of over politiek.
Ook in Djakarta kon ik met "kandjeng
besars" gemoedelijk ergens op een trot
toir een hapje eten of een koele dronk sa
voureren. Het belangrijke voordeel van dit
leven is dat op deze wijze de intellectuelen
en hoogwaardigheidsbekleders "in lijfelijk
contact" leren weten wat er in de laagste
lagen van het volk omgaat.
Noch in Indonesië, noch in Mexico heb ik
vrees ontdekt voor encanaillering of fat-
soensverlies. Ook heb ik nergens aange
troffen enige onbeschoftheid of overdreven
familiariteit van volksmensen t.a.v. beter ge
situeerden. In Mexico is iedereen "Senor"
en als men elkander beter kent "amigo"; er
zijn opvallend veel goede manieren op
straat.
Het straatleven in Mexico is positief een
leven van de vrije man. De vrouw neemt er
niet aan deel. Vrouwen komen ergens van
daan en gaan ergens heen, lanterfanten
niet en bemoeien zich niet met mannen.
De vrouw in Mexico is "modeste' een
moeilijk te vertalen begrip, zeker niet met
de woorden "preuts" of "kuis". Maar in
Mexico doet de vrouw nu eenmaal niet wat
de man doet. Het is een soort fatsoen, dat
in het oude Indië ook de meisjes van de
straat hield. Meisjes kwamen b.v. in elk
geval nooit in de straatjes van de koffie
boeren.
Maar ook als opvallende verschijning in
de straat ontbreekt in Mexico de vrouw.
Opvallend opgemaakte vrouwen zie je in
Mexico niet, noch als "beauty" noch als
"artiste" (dus met lange broek, slordige
trui ,en ongekamde haren). De "wolf-whist-
le", het brutale fluitje van mannen naar
vrouwen, hoor je in Mexico niet. Zelfs daar
waar mannen en vrouwen met het voorop
gezette doel de straat op gaan om elkander
te leren kennen, gebeurt het in Mexico (tot
zelfs in de kleinste plaatsen) volgens een
vast en "ingetogen" model: men gaat naar
een centraal gelegen "parque", waar de
meisjes met elkaar één richting oplopen op
de wandelpaden, en de jongelui in tegen
overgestelde richting. Ik vermoed dat men
elkaar vindt via de weg van het ons van
ouds bekende "main mata". Aan elkaar
klevende paartjes zie je in Mexico niet,
of op zijn hoogst in de grootste steden, die
meer onder de invloed staan van de "cul
tuurfilms" uit Europa en Amerika.
Toch is zelfs deze parade niet stijf en
fatsoensbeducht. Zaterdagavond zijn alle
parken in Mexico oer-gezellig. Er wordt mu
ziek gehoord (vaak van groepjes muzi
kanten), gelachen en geproest, maar een
streng en toch spontaan gehandhaafd res
pect voor elkanders en eigen fatsoen is
evident.
