E. J. MONTFOORT ZOON
TongTong verzamelband
LEONARD JACOB VAN WEEL
J. B. G. VERBURGT
Verv. van pag. 17
vijand/links. Het boek biedt verder het
"wonder" van de mens, die diep gelovig
en een consciëntieus Christen kan zijn en
nochtans een kenner en vriend van de
Islamiet, en een kameraad en eerlijk mede
werker van atheisten. Wie dan ook leest
van de doorwerking van Nederlandse ge-
loofsconflicten in Indië en V. d. Meulens
standvastige houding hiertegenover, vindt
een ander eeuwenoude karaktertrek van de
Totok: zijn verdraagzaamheid en nochtans
onwankelbaarheid in "de perimeter van re-
ligieën".
Het boek is nochtans nimmer zwaar be
schouwend en zelfs in hoofdzaak anecdo-
tisch: het leven van een Totok in Indië met
vaak absurde facetten, met perioden van
groot levensgevaar en tijden van serene
rust. Al lezend, vinden we ons eigen leven
erin terug. En dat is voor ons de enorme
waarde van dit boek: we begrijpen er ons
eigen leven beter door. En we begrijpen er
Nederlands verleden en Indonesië's toe
komst beter door. We staan er ook heel
dicht door bij het kloppend hart van Indo
nesië en de geest van Azië - met veel
minder berekenend verstand, maar met
meer intuitief begrip en dieper vriendschap.
Al is het standaardwerk van Indië's einde
nog niet geschreven, de foto is gemaakt van
zijn ziel. En het is de mooiste foto die we
sinds jaren onder ogen kregen. T.R.
Laat Uw Tong Tong's niet slingeren!
Vooral niet nu er zo'n fraaie linnen
map met groene opdruk beschikbaar
is. Eén hele jaargang zó bij de hand:
d.m.v. losse schuifpennen, die de
tijdschriften niet beschadigen, heeft
U in een wip zélf Uw bladen "inge
bonden". Nóg een voordeel: wanneer
U een bepaald nummer even uit de
map wilt halen, kan dat zonder dat
U de hele jaargang hoeft te bong-
karren. Op de rug bevindt zich een
z.g. blinddruk, waarin U het jaartal
kunt plakken. Afhalen bij Tong Tong,
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag, of be
stellen per giro of postwissel, ver
meerderd met f 0,75 portokosten,
dus totaal f 6,50.
Verv. van pag. 7
uit de Bijbel, ook voor hen die niet in God
of de Bijbel geloven. Maar alleen zij, die
"les quatre cents coups" gekend hebben,
begrijpen dit boek.
In krijgsgevangenschap zag ik een sol
daat bij de Japanse schildwacht roepen. Hij
had gestolen en de soldaat bekende het.
Hij stond recht in de houding, bereid om
zijn straf te ontvangen. De Japanse schild
wacht was buiten zichzelve van woede. En
sloeg en sloeg en sloeg. We waren ontzet,
gefascineerd, verlamd. Die Japanner werd
niet moe en die soldaat ging niet neer. Het
ging vér voorbij alle grenzen. Voor twee
gestolen oebie's hoeveel honderd slagen?
De Japanse schildwacht kon op het laatst
zijn armen niet meer optillen. Hij ging tril
lend zitten, maakte een gebroken gebaar
van ga-maar-weg. De soldaat maakte nog
model rechtsomkeert ook en liep struike
lend weg. Maar om een onbegrijpelijke re
den had hij een uitdrukking van triomf, van
loutering, op zijn bebloede gezicht.
Het is waar.
Velen van ons hebben in de laatste jaren
van de krijgsgevangenschap letterlijk op de
vuilnishoop gezeten, beroofd van alles,
"bedekt met tropenzweren". En dan kon er
door sommigen gediscussieerd worden om
de "verdiendheid" van deze "straf": dan
hadden we maar niet zo koloniaal moeten
leven - dan hadden we maar "menselijker"
tegenover de Aziaat moeten zijn - dan
hadden we maar niet in zo'n overdreven
en weekmakende luxe moeten leven, enz.
enz.
En zij hebben het hoofd geschud: zó
kleinboekhouderig, zó kleinburgerlijk is de
rekening niet.
En anderen weer hebben pas in de ber-
siaptijd de "quatre cents coups" gekregen.
Details? Niet doen maar, ja!
En nog weer anderen pas hier in het vei
lige Holland. Voorbeelden? Niet doen maar,
ja!
En die nog niets gekregen hebben? De
wijsten kijken rond onder hun vrienden en
familieleden. En begrijpen. En hopen dat
zij nooit...maar zijn tevens overtuigd van de
ondoorgrondelijkheid en de onafwendbaar
heid van "les quatre cents coups", als zij
mochten komen. Het is als Agadir: eeuwen
lang zonnig leven en dan plotseling één
aardschok en alles is weg, goeden en
slechten, gelovigen en ongelovigen, rijken
en armen.
Velen gaan eraan ten onder. Voor hen
wordt dan de 300ste of de 399ste slag de
"coup de grace", die inderdaad ervaren
wordt als een genade. En hij die het over
leeft, wint een diepte, een wijsheid zoals
nooit tevoren ervaren wordt. Ook voor hem
zijn de vierhonderd slagen een genade.
Als we ouder worden, beginnen wij tus
sen onze kennissen degenen te herkennen,
die deze vierhonderd slagen gehad hebben.
Ze hebben een merkwaardig serene uit
drukking op hun gezicht, een glimlachje dat
de laatste bitterheid al lang gepasseerd is,
een verkwikkend aandoende zwijgzaamheid.
Zij oordelen en veroordelen niet, zij rod
delen niet, zij klagen niet noch juichen zij.
Noch kennen zij meer de zelfvoldaanheid
van het succes, de spoorslag van de am
bitie of het blanke kraagje van de braaf
heid.
Ze leven op een nieuwe hoogte van on
aanraakbaarheid, waar zelfs het drinken van
de gifbeker alleen rustige praktijk is van
socratische wijsgerigheid. Praten is niets,
immers?
Het komt je haast voor dat alleen met
de quatre cents coups de hoogste vervul
ling van een mensenleven verkregen kan
worden. En je zou er haast naar verlangen
de volle maat ook te krijgen...als je er niet
zo verschrikkelijk bang voor was.
Of zijn we er zo zoetjes aan en onge
merkt al mee bezigT.R.
Op 6 april is op 60 jarige leeftijd in alle stilte van U heengegaan
Hij deed dit in vrede, met grote dankbaarheid voor het leven, dat hij het zijne
mocht noemen, en in blij besef voor de liefde en vriendschap, welke zij, die
hem na stonden, in zo ruime mate hebben gegeven.
PIERTJE PELIKAAN
Zeist, 12 april 1966,
Oranje Nassaulaan 57.
Wij hebben zaterdag op zijn laatste rustplaats te Groningen afscheid van hem
genomen.
►i (voorheen begrafenisondern. te Djakarta)
thans bedrijfsleider: Begrafenis ondernam.
Ahornstjraat 51 's-G raven hage (Tel.: 3 32288
20
