VOETSTAPPEN IN 'N ANDERE WERELD
DE MAN IN PYAMA
DE TWEE KRISSEN
Mi
MM
Ik was op het eiland Laboean gestatio
neerd als gouvernementsarts en chirurg.
Laboean is een eiland op de kust van Bor
neo, en had in de tijd slechts één keer in
de veertien dagen verbinding per schip met
Singapore.
Ik deed mijn werk daar in het hospitaal en
had als medewerker en assistent een dok
ter uit India, dr. Verapillay, waar ik uit
stekend mee kon opschieten.
Het hospitaal en het huis van de India-
sche dokter lagen aan de voet van een
heuvel, en op de top daarvan lag mijn
bungalow.
Nu was het de vaste gewoonte van de
kapitein van het schip, dat eens in de twee
weken Laboean aandeed, om tijdens het
verblijf van zijn schip in de haven, mij
even te komen opzoeken in mijn huis. Na
de stijve klim naar boven, de heuvel op,
moest hij steeds bijgebracht worden met
een whisky soda, soms twee, en een heel
enkele keer wel drie.
En zo geschiedde het op een keer, dat
hij weer puffend en blazend vóór me stond,
in een stoel neerzeeg en om zijn gewone
hartversterking vroeg.
Nadat hij wat bijgekomen was, en zijn
adem weer herwonnen had, wendde hij zich
tot mij met de vraag:
"Zeg, wat scheelt Dr. Verapillay?"
"Hoe zo, is er wat gebeurd?"
"Wel, hij stond als naar gewoonte bij het
hek van zijn tuintje, dat ik altijd passeer
bij mijn klim hierheen. Toen ik hem, ook
oudergewoonte, een goedenmorgen wenste,
keek hij mij alleen maar somber aan, maak
te zonder boe of ba te zeggen rechtsom
keert en verdween in zijn huis. Anders was
hij altijd even vriendelijk voor me, en had
altijd tijd voor een praatje met mei"
Ik keek de kapitein aan en vroeg hem:
"Ik wil niet onbeleefd zijn, maar ben je
wel zeker van dit verhaal, dat je me ver
telt?"
We hadden in huis twee krissen, nog "ba-
rang koenó", zouden we kunnen zeggen.
Vader, (een Haarlemmer) had ze "georre-
ven" van "Tjang". Tjang was een Javaanse
vrouw, mijn Grootmoeder van Moeders zij
de, en, iemand uit de vorstenlanden.
Nu dan, Tjang had haar twee krissen bij
haar overlijden toegewezen aan "Jopie",
mijn Vader, "want" zei Tjang, ze passen
bij heml".
Het heette, dat deze krissen "kracht" had
den; de ene moest het gezin beschermen
tegen gebrek, de andere tegen ongeluk; en:
werd erbij gezegd, als je ze nu maar elke
donderdagavond in de menjan-rook hield
kon er je niets gebeuren en zouden ze je
niet in de steek laten! Een feit is, dat de
krissen, die normaal donker-grijs waren op
slag van kleur veranderden als ze op hun
bepaalde tijd in de wierook-rook gehouden
werden; ze werden dan héél donker, op
het zwarte af, met zilveren eilandjes op 't
lemmet! Ze roken ook volgens mijn jon
gens-oordeel héél lekker...naar wierook,
naar geurig hout, enfin geheimzinnig; het
was, of je héél in de verte het rijk van
Modjopait zagl...
Een feit is ook, dat ondanks dat we het bij
tijden heel moeilijk hadden, financieel ge
sproken, we nooit gebrek hadden, en ook,
dat we gespaard zijn gebleven voor wat
een Javaan" dossa" zou noemen en wat 't
beste te vertalen zou zijn met ongeluk door
eigen schuld. Het heette ook dat de klein
ste kris waarschuwde voor komend gevaar!
Het is voorgekomen dat ze 's-morgens een
eindje uit de schede geschoven lag in de
kast, niettegenstaande er niemand aange
zeten had. Dit gebeurde een paar ochten
den achtereen...een poosje daarna kwamen
er zware aardbevingen. Een andere maal
kwam er een zware wervelwind die recht
op ons huis afkwam, maar, onbegrijpelijk
genoeg, een goede 100 mtr ervoor zomaar
uit elkaar viel, terwijl vlak ervoor de kracht
nog zo groot geweest was dat klapper
bomen gewoon van de wortels afgewrongen
waren en uit elkaar geslagen werden!... U
kent dat wel, zo'n lange grijze slurf uit de
wolken die in razende vaart rondtolt en al
les op z'n weg vernielt!! Wij zaten toen in
midden-Celebes en als we b.v. vlees wilden
eten, moest ik dat zelf schieten, varkens,
herten, duiven of wat anders eetbaars. We
hebben jaren geleefd met gestoofde ketel-
VERGEET NIET HET
TONG TONG HULPFONDS
(Zie TT. nr. 8, dd.
15 November 1966)
Indonesische volksverhalen, bew. door G
H. Schaap. Boeiend, leuk. Om na te ver
tellen aan kinderen f 4,50 plus 0,40 ver
zendkosten.
Dr. J. de Vries: Indische Volksverhalen.
Boeiende vertellingen uit heel Indonesië.
1,50 plus f 0,30 verzendkosten.
De captain keek mij stomverbaasd aan en
barstte uit:
"Hoor eens, we kennen mekaar al langer
dan vandaag, en je weet dat ik geen ver
haaltjes opdis. Ik ben van hetgeen zojuist
gebeurd is, zo zeker als ik ervan ben, dat
ik vijf vingers aan iedere hand heb!"
"En had je niet een paar whisky soda's
op?"
De kapitein was een beroerte nabij van
kwaadheid, hapte een paar keer naar lucht
en barstte toen los:
"Maar, beste dokter, hoe heb ik het nu
met je. Ik drink een paar whisky soda's
maar je weet, dat ik dit alleen 's avonds
doe en na zo'n vermoeiende trip als deze!
Ik ben geen zuiplap, en ik bezweer je, dat
ik zo nuchter was als een kind, toen dit
vanmorgen gebeurde. Ik had vanmorgen,
na mijn thee bij het ontbijt, niets gedron
ken!"
"Maar weet je wel heel zeker, dat hij in
zijn tuintje stond?"
De kapitein begon blauw aan te lopen, en
keek me giftig aan, en siste:
"Ja, daar ben ik heel zeker van, hij stond
in zijn tuin, zijn armen op het hek, en ge
kleed in een wit-blauw gestreepte pyama!"
Een ogenblik was het doodstil op de
voorgalerij, waar wij zaten en toen moest
ik het hem toch vertellen:
"Zie je, Captain, ik vind je verhaal daar
om zo vreemd; Dr. Verapillay is gisteren
in het Hospitaal aan cholera overleden, en
bijna onmiddellijk begraven in zijn wit
blauw gestreepte pyama!" SENO
la als ontbijt, of gereboeste jonge djagoeng
met geraspte klapper en suiker. (Ik wilde
dat ik het nu had!)
Intussen zorgden de krissen dus ervoor dat
't ging zoals het moest gaan. Kenners ver
telden ons dat die krissen in gloeiende
kneedbare toestand, met de vingers ge
vormd waren in hun slangachtige kronke
lende tegenwoordigheid, e.e.a. kwam mij,
met mijn jongens-inzicht toch nogal sterk
voor!! Die oude Javaanse wapensmeden,
als je ze zo mag noemen, die minstens
"Kiai" waren konden dat namelijk, zonder
hun handen of vingers te bezeren! !Het
klinkt vreemd, maardie vuurlopers dan,
op de Galapagos eilanden?! Die Mexicaren
in Mexico?? En...op Tjap Gomè, die Chi
nees, die langs een ladder, waarvan de
treden uit zwaarden bestonden met het
scherp omhóóg, naar boven klom??!! Er
zijn meer onbegrijpelijke dingen die wij In
do's niet eens zo heel vreemd vonden. Je
zag hét, en nam het aan, daarmee uit!
Nu zijn die krissen wegDe Japanse be
zetting deed ze verdwijnen-...spoorloos,
mijn ouders werden geinterneerd; ze moch
ten alleen wat verschoning meenemen, meer
niet! Ikzelf vocht toen in de binnenlanden
van Celebes een verloren guerillia-strijd.
Het enigste wat ik van ons huis terugvond,
was het dak, dat nog op de steunpalen
rustte, de rest was wegmen had er
een karbouwenstal van gemaakt. Toch nog
een nuttig iets dus! Ons gezin kwam de
internering gelukkig compleet door, en ik
dank God hiervoor, want uiteindelijk is Hij
toch Degeen die maakt dat de dingen zijn,
zoals ze zijn!! R.M.F
Voortreffelijk ingehouden geschreven! Com
plimenten!Red.
10
