TONG TONG - VRAAGBAAK
in
PIET VAN HOOYDONK f
Voor Verzamelaars
Referte Uw verzoek in "Tong Tong-vraag
baak" (TT No. 7, pag. 8) herinner ik me
de volgende "goede" merken:
1. "Tjap Boeaja" Gargoyle Mobiloil,
smeerolie van de Vacuum Oil Coy. Op de
blikken stond namelijk een rode gargouil-
le. Vandaar: boeaja. Toen in 1947 de Gar
goyle moest plaatsmaken voor de Pegasus,
het "Vliegende Paard", van Stanvac, waar
schuwden wij, oldtimers, dat de omzet van
de Mobiloil zou dalen. Aleer de tjap "Koe-
da terbang" of "Koeda maoe kawin"
was ingeburgerd, hééft de Stanvac ook een
behoorlijk omzetverlies opgeleverd.
2. "Tjap Panah" Silver Arrow petrole
um van de Socony, méér lakoe dan tjap
"Kroon" of tjap Gadjah. Er was wel Tjap
Gadjah naaigaren op de pasar, zeer goed!
(Dat erkennen jongens uit mijn jeugd vol-
mondiger dan meisjes, die vaak de merk
naam niet eens kenden, terwijl wij "boeaja
lajangans" de diverse merken garens heel
goed kenden! - T.R.).
3 "Tjap Matjan" ongebleekt katoen, was
istimewa.
4. "Tjap Mata" van Schlieper; elke pa-
tjol etc. van dit merk was prima!
5. "Tjap Tangan", Sunlight waszeep, de
twee handschuddende handen.
6. "Tjap Koentji" 2 gekruiste sleutels
(wapen van Bremen) voor import Duits
bier. Zéér goed. Inheemse biermerken: An
ker, Java, Keris, waren goed; slecht: "Rex'
met de slogan: het bier voor de betere
standen. Dit was fout in Soerabaja, waar
de hele Marine het bier boycotte.
7. "Tjap Soster" zuster (verpleegster)
cacao van Droste.
8. "Tjap Blauwe Driehoek" Australi
sche roomboter, dit merk kende iedereen,
zegt mijn vrouw.
9 "Obat matjan" Tijgerbalsem. Was
bekend en beroemd tot in de verste desa.
10. "Tjap Tiga Kaki" zeer gewild ketjap-
merk.
v. VREENINGEN
We hebben wat gemeesmuild over dit
eerste stuk voor Tong Tong dat begint met
het woord: "Referte". Saluut aan een ex-
klontong! Dat is dus verkoper, agent, run
ner voor bepaalde merkartikelen, in het bij
zonder "in de olie". Indische jongens von
den het over het algemeen denigrerend
om zich "klontong" te (laten) noemen, maar
juist de grootste olie-verkopers noemden
zich met trots "klontong". Ikzelf ben et
telijke malen klontong geweest voor de
gekste dingen van klinknagels tot boek
binderslinnen tot ammonia toe! Was een tijd
onderwijzer aan een H.C.S. (Tangki - HolI
- Chin. School te Batavia) en tegelijkertijd
"salesman" in de kota, dus na school te-
roes dagang! Verr... leuke tijd. Ging natuur
lijk niet samen (fluisteringen: Tjalie laat zich
omkopen door ouders van zijn domme leer
lingen, enz.) dus toen van school af, maar
ik verkocht even goed en zelfs beter! Fluis
teren is al ouououd voor mij...
Maar nu willen wij onze onmisbare KLEI
NE Boeng graag aan het woord hebben.
In het algemeen elke Indischman die ver
trouwd met het volk omging. Wie weet wat
er in de volksmond gezegd werd van be
paalde artikelen in verband met merkna
men, al dan niet door woordvervorming?
En waarbij de kwaliteit van het artikel een
ondergeschikte rol speelde, omdat men aan
de symboliek van de naam groter waarde
hechtte?
Sommigen weten nog dat in de 20-er
jaren een merk Japanse lucifers op de
markt kwam met als "tjap korek" een Ja
panse generaal. Dit merk heette Djingo
Prompt werd er rondgefluisterd dat Djingo
betekende: Djendral Japan Ini Nanti Gasak
Olanda (Deze Japanse generaal geeft straks
de Hollanders er van langs!). Ik weet niet
wat djingo eigenlijk betekent in het Japans,
maar wel dat het merk uit de roulatie ge
nomen is...
Wel weet ik dat. het "saaie" merk Zweed
se lucifers met de legpenningen van jaar-
beursprijzen geprefereerd werd boven de
mooiste plaatjes, omdat "Tjap Oeang" ech
te oeang (geld) zou aantrekken.
Een belangrijke maatschappij bracht een
landbouwwerktuig op de markt onder de
naam Boeaja, een symbool voor kracht en
hoge ouderdom. De naam sloeg aan en de
artikelen gingen goed...in het begin, tot
men merkte dat de barang inferieur was
helemaal niet sterk en snel slijtend. Niet
alleen mislukte de "stunt", maar men bleef
later wantrouwend tegenover andere arti
kelen van deze maatschappij! "Tjap Mata"
van Schlieper bleef ongeslagen kampioen!
Blikjesmelk "Tjap Nona" bleef altijd een
populair merk en is het nu nog in Indone
sië, want het spreekt vanzelf dat een Nona
kwaliteit is!
Eens vroeg ik mijn djongos welke fiets
hij zou kiezen als hij geld had. Zonder
aarzelen zei hij: "Rellie!" (Raleigh) en
toen ik vroeg waarom, zei hij triomfantelijk:
"Rrrrrrr!" en maakte met zijn hand een be
weging van snel voorbij snorren. Het merk
vertoonde namelijk een grote R.
Wij weten niet waarom "Tjap Rebab" een
spotaanduiding is geworden voor élles wat
inferieur is. Wie zou het weten? T.R.
Van de heer Elmendorf kregen wij ten
verkoop voor verzamelaars (ten behoeve
van onze Tong Tong-kas):
1. Het Lombok kruis (Mataram, Lombok,
Tjakranegara - 1884),
2. Ereteken voor Krijgsverrichtingen met de
gespen 1873-1890 en 1896-1900,
3. Bronzen medaille voor Trouwe Dienst
Koninklijke Marine.
Verder:
een horlogekettinkje van muntjes, geslagen
uit kanonnen van Tjakranegara, de muntjes
beeltenissen vertonend van de Generaal-
Majoors Vetter en Van Ham en de Luit -
kolonel Scheuer. Aan ommezijde de jaar
tallen en het opschrift "Alles kost een
dubbeltje!" (de galgenhumor van fameuze
srampangan-leus van fuseliers rond de
eeuwwisseling toen men "soenggoe mati
djadi serdadoe" was voor een paar dub
beltjes in de week! - ah, het Hollands
koppie koffie is duur betaald!)
De heer Elmendorf is nu op zeer hoge
leeftijd en liever dan deze decennia lang
bewaarde dierbaarheden kansloos te ver
liezen, hoopt hij er verzamelaars een ge
noegen mee te doen en tevens Tong Tong
te helpen.
Saluut, heer Elmendorf!
Te bezichtigen op onze Waroeng Tong
Tong, bod in gesloten enveloppe.
SEMBAH VOOR MIJN OUDERS
Schoon als de melati
Sterk als de djati
Onmisbaar als de padi
Zo was zij - mijn moeder
Als een rottanbrug was zijn smalle mg
Waarop hij ons droeg
Hoog hoven de bamba, richting de zon toe
Dankend de aarde - zo was mijn vader.
A. H. v. d. KERCHOVE
(Eert Uw vader en Uw moeder (ook al zijn
ze bruin) opdat het U welga..."Red.TT.)
Bij het ter perse gaan van ons vorige
nummer bereikte ons het overlijdensbericht
van Piet van Hooydonk, wijd en zijd door
oud-lndië bekend als sportsman, vereni
gingsman en "sobat kentel" in de ruimste
zin des woords. Ook voor Tong Tong
schreef Piet regelmatig artikelen over de
voetbalsport. We zullen hem zeer missen
en ongetwijfeld zullen duizenden lezers
door dit bericht diep getroffen zijn
Een dag tevoren vernamen wij ook van
het overlijden van Joop Osinga, ex-BVC,
minder bekend, maar een even groot sport
en mensenvriend. Ook hem groeten wij met
een geroerd "Saluut!"
Men vraagt ons wel eens waarom wij
niet aan meerdere bekende Indischgasten,
die heengaan, een kort "In Memoriam
wijden. Maar wie
slechts één maand
in deze redactie-
stoel zit en de re
gelmatige zwartge-
rande brieven ziet,
beseft dat dit niet
mogelijk is. Tong Tong zou een triest blad
worden, té zeer benadrukkend dat wij in
derdaad een Laatste Garde zijn. Onze blik
blijft gericht op het Leven achter ons en
het Leven voor ons: een regenboog van
rijke mogelijkheden, waarin de Dood nauw-
lijks waarneembaar is als een dunne
Fraunhoferse lijn.
Dat neemt niet weg dat er vaak buien
zijn van verslagenheid op onze redactie...
hij ook!...zij ook!... Wij gedenken, maar
poekoelen des te ijveriger teroes.
