DAT MOEST DE KEREL
EENS WETEN!
Eigenlijk is dit onbegrip al oud. Duizen
den westerse kunstenaars en gewone ob-
serveerders hebben zich verbaasd over die
"wanstaltige wayangfiguren met hun vogel
tronies": hoofd "en profil", schouders "en
face", lichaam weer "en profil"..dat is
toch verwrongen?...noch hebben zij ooit de
karaktertekening in de wayanggezichten ge
zien, ontleed, begrepen. Noch hebben zij
bij het kijken naar de lange armen en korte
benen gedacht aan hun eigen schaduw op
een muur...de nadrukkelijke schaduw van
De Chirico...wayang betekent schaduw...
dit leven is slechts een schaduw van een
Hoger Leven...Ah, veroordeel niet zo op
pervlakkig alles wat uit het Oosten komt!!
Er is zovéél daar, zó ontzaglijk onmeet
baar veel. En diep!
Keren wij nog even terug naar "de puz
zel" van dokter Scholte's assimilatie én
rariteitenkabinet. Voorzichtig zochten we
naar een sleutel: zijn vader? Grootvader?
Mis. "Ik heb van deze prenten leren hou
den bij mijn moeders vader", zei hij, "die
een prachtige collectie literatuur en pren
ten had uit oud-lndië. Die ik dus voor een
deel heb kunnen meenemen en hier aange
vuld heb. Bij hem kon ik uren lang zitten
luisteren en lezen..." Als medisch student
in Batavia (dokter Scholte studeerde samen
met o.m. de Indonesische vrijheidsheld en
prachtmens Abulrachman ("Carbol") Saleh
en met zijn denken dus geheel verdiept in
een westerse scholing zat deze jongeman
toch graag in een "rariteitenkabinet". Hoe
vreemd!
"Hoe heette deze grootvader van je?"
"Stephan."
En daér ligt de sleutel. Want de Ste-
phans behoren tot de fijnste mestizoge-
slachten die Indië heeft voortgebracht. Ge
neratie na generatie "kerels van kaliber",
de meisjes schoonheden. Deze grootvader
was directeur van de Escompto Maatschap
pij, "Kandjeng Besar Istimewa"! De blik
ver voorwaarts in een carrière als geslaagd
zakenman, de blik ook ver terug als een
waarheidszoeker en een cultuurkenner.
DUS is de "hyper-westerse" radioloog
dokter Scholte ergens een zuiver kind ge
bleven van Het Land van Herkomst. Als
Couperus, als Frederik van Eeden, als du
Perron, als Resink, als Maria Dermoüt...
bon sang ne peut mentir!
TJALIE ROBINSON
Wij zijn Dr. Han Eckstein en de redactie
en drukkers van het medisch tijdschrift
"Specimina Specia" bijzonder dankbaar
voor het geheel belangeloos en met alle
verdere medewerking tot onze beschikking
stellen van de cliché's die bij dit artikel
behoren. Een prachtig kerstcadeau
"De Javaanse Brunhilde", zo kwalificeerde dokter Scholte dit vrouwenportret uit de collectie van
President Soekarno en de "Nibelungen-romantiek" die dit schilderij haast "ademt" is evident: het meer
van Undine...het profiel van de oeros. Er is helaas te veel gespot met de befaamde collectie van de
President van Indonesië en te weinig is begrepen hoe hierin gezocht werd naar een andere visie,
een ander criterium dan alleen het Westerse. Het jonge Indonesië is hoogstwaarschijnlijk op weg naar
nieuwe kunstopvattingen die het Westen nooit gekend heeft en nooit kennen zal.
10
Deze regel stond "los daarheen gegooid"
in een brief van Jan Lowey Ball toen wij
het hadden over Topoh, de ïjsverkoper op
Genteng in Soerabaja. En in dat eenvoudige
zinnetje staat meer wijsgerigheid dan zich
zo oppervlakkig laat aanzien.
Want is het inderdaad niet bijzonder dat
over een "volslagen onbelangrijk" en ver
geten mens, al lang gestorven, vele jaren
later in een Nederlands blad tienduizend
mijlen van Soerabaja vandaan, door ingeni
eurs, doktoren, refrendarissen, planters en
vele anderen met dankbaarheid en geluk
over deze Topoh geschreven wordt?
Is het in het algemeen niet wonderbaar
dat in dit blad Tong Tong al jaren lang
"volslagen vergeten en afgeschreven" men
sen weer tot het leven terugkomen? En
door hun eenvoudige leven en simpele
daden ons geluk geven? NU!
Dat DUS inderdaad hieruit blijkt - en ik
ben er in Tong Tong eigenlijk dag in dag
uit door getroffen - dat de mens niet sterft,
maar blijft voortleven na zijn dood?
Daarom heb ik me in dit blad altijd ver
zet tegen "In Memoriams" met een hard
doods-teken. Want voor mij - voor ons -
zijn deze gestorvenen niet dood. Met hun
voorbije leven blijven zij bestaan in ons
leven van vandaag!
Lees verder volg. pag.
