ZIJ ZIJN NU NEGENTIEN
Lessen in „de Bahasa"
AMAZONEKOLONIE NEEMT JAPANSE
"BEZETTINGSBABIES" OP.
Voor de Amerikaanse "Copley News Ser
vice" schreef reporter David St. Clair uit het
stroomgebied van de Amazone het volgende:
Belem, Brazilië - Onwettige zonen, in Japan
achtergelaten door soldaten van het Ame
rikaanse bezettingsleger, zoeken zichzelf
een bestaan in - hoe bestaat het - het
stroomgebied van de Braziliaanse Amazone.
In 1926 werd Japan een enorm stuk land
geschonken midden in de provincie Para,
met de aanmoediging om dit te koloniseren
en in cultuur te brengen.
In de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog
vestigden zich 350 families in de nieuwe
gemeente. Door ziekte en door de geiso-
leerde ligging van de rest van Brazilië*) ging
gedurende de oorlog de kolonie bijna ver
loren. Alleen door vastbeslotenheid en hard
werken kon zij worden gered.
gebeuren van de ganse schepping. De
term wajang wordt daarbij in verband ge
bracht met de term ajang-ajangan, hetgeen
spiegelbeeld of afschaduwing wil zeggen
en waarbij dan de zichtbare wereld rondom
ons beschouwd wordt als een afschaduwing
of een materialisering van de voorstelling
van de schepper. Schepper en schepping
zijn daarbij één en onscheidbaar, terwijl er
tevens een voortdurende wisselwerking tus
sen beide bestaat. De dalang schept zijn
figuren en laat ze leven: hij beheerst de
poppen en is almachtig over hen. Maar toch
is hij ook afhankelijk van zijn schepping,
daar hij zonder deze zelfde poppen zijn
functie van dalang niet zou kunnen uitoe
fenen. De dalang wordt dus ook in zekere
zin beheerst door zijn poppen. Hieruit blijkt
de eenheid van heerser en beheerste, van
Heer en Dienaar of met Javaanse woorden:
de "Goesti" en de "Kawula". Zonder de
ene zou de ander niet kunnen bestaan. Zij
vormen een twee-eenheid en dit is de ver-
Vandaag kan deze kolonie, bekend onder
de naam Tome-Acu, trots gaan op 10500
personen, electrisch licht, sanitair, een ei
gen vliegveld en een coöperatie die jaar
lijks op de wereldmarkt voor duizenden
dollars zwarte peper afzet.
De kolonisten zijn trots op wat zij tot
stand hebben gebracht. Maar nog trotser
zijn zij erop, dat zij plaats hebben kunnen
inruimen voor de Japans-Amerikaanse ba-
bies, die de hospitalen en weeshuizen in
Japan overspoelden gedurende de bezet
ting.
Onderwezen, gekleed en met behulp van
de beste medicijnen en goed voedsel,
groeiden de kinderen op tot sterke en ge
zonde jonge mensen. Vorig jaar kwamen de
eerste emigranten uit Japan in Tome-Acu
aan om een leven voor zichzelf te beginnen.
houding, aldus de mystiek aangelegde Ja
vaan, die er ook bestaat tussen God en de
mens. Het is er mee als met een steen en
de vorm; als met het vuur en de vlam of
als met een spiegel en degene die zich
spiegelt. Met dergelijke beelden kan hij
zich van het begrip twee-eenheid beter
een voorstelling maken.
In grote lijnen heb ik getracht U in het
voorgaande duidelijk te maken, wat de wa
jang voor de Javaan kan betekenen. Het is
een bron voor vermaak en ontspanning het
is een school voor het practische leven;
het geeft bevrediging aan zijn gevoel voor
mystiek en symboliek. De pisangstam, waar
in de poppen worden vastgestoken, is het
symbool van de aarde, waarop de schep
sels zich bewegen. De blentjong, of lamp,
is het symbool van het licht dat over onze
wereld schijnt. Zo vindt ieder in de wajang
het zijne, zowel de oppervlakkige, als de
denkende mens kan er bevrediging in vin
den.
Als ze eenmaal zijn ingeburgerd, zullen er
veel meer volgen.
De vijf jongens, allen 19 jaar oud, heb
ben de Oosterse trekken van hun moeder
en de bouw van hun Amerikaanse vaders.
Zij hebben allang opgehouden zich af te
vragen wie hun ouders waren. Het verleden
ligt achter hun; hun gedachten zijn op de
toekomst gericht.
Van het moderne Tokio, met zijn bios
copen, de ijscobars en air-conditioning,
naar de Amazone met zijn hitte, insecten
en afzondering, was geen gemakkelijke
stap, maar de jongens pasten zich snel en
gewillig aan.
"We wisten dat we voor het eerst op
ons zelf stonden", zei één der jongens,
"en dat ons leven niet langer beschermd
was. Wij hielden op kinderen te zijn toen
we begonnen de wildernis te lijf te gaan.
Nu zijn wij mannen met verantwoordelijk
heid en een schuld tegenover de maat
schappij, die wij moeten aflossen."
De jongens bouwden eerst een houten
hut, sliepen er in hangmatten en bouwden
er een oven in. Daarna maakte ieder zijn
eigen land schoon, verzaagde de bomen
tot planken en bouwde zijn eigen huis met
twee slaapkamers. Wanneer de huizen klaar
zijn, zullen zij vijf Japans-Amerikaanse
meisjes laten overkomen, die de jungle met
hen durven te trotseren.
"Juist omdat we geboren zijn zonder fa
milie", vertelde een ander, "beseffen wij
beter dan wie ook de grote waarde ervan.
En wij zijn niet bang voor welk bestaan
ook alleen maar om zo'n familie te heb
ben."
(Zo heeft in vroeger eeuwen in Indië ook
menig Blanda, alleen op een buitenpost,
vergeten door de familie in Europa ("de
avonturier!") een vrouw gehuwd uit zijn
omgeving en heeft met grote vastberaden
heid een nieuw leven gecreëerd. En zijn
uit huwelijken van Fransen met Atjehers,
Hollanders met Maleiers, Duitsers met Ja
vanen, Britten met Madoerezen, Spanjaar
den met Menadonezen, nieuwe families ont
staan met vaak eervolle stambomen. Ah -
de geschiedenis herhaalt zich steeds al is
er nóg zoveel assimilatieRed.).
Brazilië is zo groot als heel Europa minus
Rusland.-Red. TT.
Telefoontje van mevr. Lebbink uit Ut
recht: "Als onze generatie inderdaad niet
meer terugkeert, maar een volgende wel,
die dus de Indonesische taal niet kent,
waarom opent Tong Tong geen taalcursus
in de Bahasa?"
We hebben inderdaad vaak met deze ge
dachte gespeeld kunnen het zelf niet doen,
weten niet hoeveel plaatsruimte ervoor ge
vraagd wordt, enz. enz., maar met mevr.
Lebbink vragen we nu aan onze lezers:
"Wie Uwer zou het voor Tong Tong willen
doen? Lessen in "de bahasa"?" Niet te
berat, niet te ingewikkeld (later mag wel),
liefst practisch en zo mogelijk amusant.
En wie verzint er een pakkende titel voor?
Maak de eerste proeflessen te onzer be
oordeling. Maak er niet meer van dan 1
kolom per les.
Wie wil, wie kan?
11
