JACHT EN BIJGELOOF
HET GELUK VAN HET JAGEN
"De jacht behoort tot het zuiverste repertoire
van het menselijk geluk".
JOSé ORTEGA Y GASSET
Door en door en door INDISCH verhaal, dus vol Lering en Humor voor ledereen.
(Opgedragen ter gedachtenis van onze gids en vriend Pak Sabolah)
Dat aan de "jacht" meer vastzit dan alleen maar richten van een schietgeweer op wilc'
en de trekker overhalen zal ieder met mij eens zijn. Evenals niet iedereen die getooid is
met een groene hoed al dan niet versierd met een "gemzeveer" en een vuurwapen ir
zijn handen een jager genoemd kan worden.
Er bestaat een zeer uitgebreide jachtlite-
ratuur, de geschiedenis van de jacht vanaf
de vroegste tijden der mensheid zoals deze
bedreven werd met primitieve slingerwerk
tuigen, speren en knuppels, tot en met het
gebruik van de geperfectioneerde hyper
moderne "high-power" repeteerbuksen wel
ke projectielen verschieten meteen aan-
vangsnelheid in de orde van de grootte
van 1000 meter per seconde en meer.
Door wie werd het buskruit uitgevonden?
De Duitsers zeggen: een Duitse monnik,
ene Berthold of Barthold Schwarz, die in
het jaar 1350 de alchemie beoefende, op
een kwade dag dacht goud te kunnen ma
ken door houtskool-, zwavel- en salpeter
poeder te mengen en met water te koken.
Toen het vocht verdampt was, jawohl meine
Damen und Herren: WLADAMMü!
De Engelsen daarentegen zeggen: Tuur
lijk was het een Engelsman, die het buskruit
uitvond. Zijn naam was Pape!
Nadere onderzoekingen voeren ons echter
naar China, waar sinds onheugelijke tijden
het kruit werd gebruikt voor de vervaar
diging van vuurwerk en vandaar schijnt het
via de Phoeniciërs naar Griekenland geko
men te zijn. Denkt U in dit verband eens
aan het Griekse vuur. Interessant ja?
Wat weet U af van de tientallen manieren
om wild te bemachtigen? Kuilen, netten,
strikken, klemmen, valbomen, spangeweren,
speren, pijlen, ijzeren haken om herten te
vangen (ja, haken!), de jacht te paard, met
jachtluipaarden, met jachtvalken enzovoorts.
Wat van het fokken van wild en van jacht
honden? (Onze honden heetten vroeger:
LOONTEE, BOLLéS, WESKIE en DJéNè-
WëR, 'ndi si Djënèwër jé, WèR, WèR,
WèR!) Weet U nog wat hun grootste trac-
tatie was? U weet het! Oesoes tjèleng!
Luister eens naar de gesprekken van de
jagers. De een zweert bij een lichte kogel
welke wegflitst met de snelheid van de
bliksem; een ander heeft liever een "trage"
High power rijles moderne jachtbuksen
welke kogels verschieten met een diameter van
7 mm en meer en zeer hoge aanvangsnelheden
V0 700-1200 mtr.
Loontee (Jav.) (Lonté) klinker niet ver
dubbelen in het Javaans; Bolles Bols; Wes-
ki Whisky; Djënèwër Jenever; 'ndi si
Djënèwër ja? Waar is toch jenever?
Oesoes tjèlèng darmen van het wilde zwijn.
zware pil die aankomt en inslaat als een
rechte directe van Cassius Clay! Wat is
beter: Een grendelsluiting of een "lever-
action", fijne hagel uit een verbeterde cy-
linderloop of grove hagel uit een full-choke?
U ziet het, lieve jageressen en waarde
weidgenoten, dat er onderwerpen te over
zijn om er zwaar over te bomen. En dit
heeft alles te maken met "de jacht". Maar
er is nóg een buitengewoon boeiend as
pect: Het bijgeloof! Ik zal U niet vermoeien
U te vertellen wat bijgeloof is (ik weet het
n.l. niet en Tjalie zal ook wel denken, ajo
tjlh, niet te lang lo) maar wel enige vormen
waarin dit bijgeloof zich bij ons manifes
teerde.
"Dat "beest" kun je niet raken! Uitgeslo
ten! Witte vlek op het blad, "HEILIG!"
"Onzin Tjoh, je kenniet schieten!"
"A-a-a-a-a-pakenniet schieten zei je
toch hè? Zie je de knoest aan die stam
daar? Hierrr!" De kolf van de .351 Win
chester vliegt naar de wang en de reste
rende inhoud van de patroonhouder wordt
er uit geroffeld! Tok-tok-tok-tok! "Ha maar
kijken." We gingen kijken. 4 treffers! Na
itoe. HEILIG
Een geweer is niet zó maar een apparaat
van ijzer met een eind hout eraan beves-
De eerste maal dat jagersproza ver
scheen in een Nederlands literair tijd
schrift was toen "Oriëntatie" (No. 52)
mijn opstel opnam over "De Nazaten
van Baron von Münchhausen"met o.
m. citaten uit Jim Horninge's en Ton
MaurenbrecheP s jachtverhalen voor
"De Indische Jager".
Wie dit opstel na zoveel jaren wéér
leest, is getroffen door de frisse aan
spraak, de boeiende en MOOIE stijl
dier jachtverhalen. Ik ben er nog steeds
trots op dit "huzarenstukje" te hebben
uitgehaald ("jagerslatijn" in Neder
landse letterkunde!) en redacteur Rob
Nieuwenhuys dankbaar dat hij de waar
de van het stuk inzag en het zonder
enige bedenkingen plaatste.
Want, lezers, literatuur is NIET het
gepatenteerde eigendom van zich "au
teur" noemenden, maar ALLES wat
eerlijk, met overtuiging en liefde ge
schreven wordt door mensen die GE
LEEFD hebben. DUS is een écht jager
een goed schrijver.
Bartman's story is een brokje leven
de, humane en verantivoorde literatuur.
En bovendien presenteert het een paar
voortreffelijke etymologische lessen.
Onze jachtverhalen zijn méér dan me
nigeen wel denkt! T.R.
Lever-action beugelsluiting. De beugel be
vindt zich bij dit soort geweren direct onder
de greep. Door de beugel met de hand naar
beneden en voren te drukken opent men het
slot. Een zuiver Amerikaanse vinding en toe
gepast bij Winchester, Marlin en Savage re
peteergeweren.
Verbeterde cylinder en full choke - onder de
benaming "choke" (tjoek!) verstaat men de
vernauwing aan de loopmonding bij de z.g.
gladloop geweren. Vanaf de "kamer" is de
loop cylindrisch, totdat ze bij een choke-loop
op enkele centimeters voor de monding over
gaat in een nauwer gedeelte, dat weer cylin
drisch is. Men heeft verschillende choke-vor-
men, niet te verwarren met graden van choke.
Het principe? Zet U een rubberslang aan een
kraan en laat het water doorstromen. De wa
terstraal zal een bepaalde afstand overbruggen.
Knijp nu het uiteinde van de slang een beetje
dicht met de vingers en U zult zien dat de
straal verder reikt. U heeft een choke gemaakt
Men schiet dus "verder", de hagelkolom is
beter geconcentreerd. Als de voornaamste gra
den van choke kennen we: fuul-choke, 3/4 -
l/2 - l/4 choke, verbeterde cylinder (Skeet 1
en Skeet II).
tigd. Neeen, het heeft een ziel en het leeft.
En alles wat leeft is gevoelig voor liefde
en zorg, maar ook voor straf.
Op een dag zag ik in de W.C. van een
mijner jachtvrienden een geweer en op de
vraag wanneer de kakkerlakkendrijf zou be
ginnen kreeg ik als antwoord: "Mósok, tien
meter tool-tis (hoef U natuurlijk niet te ver
tellen wat tool-tis betekent?), mis sèh!
Straf! Niettelang, een geweer is "mandi"
of het is "sëbël". Het geluk of pech van
zo'n wapen straalt niet alleen af op de
eigenaar, maar ook op de hele groep ja
gers. Ga nooit jagen met iemand die 'n
sëbëlgeweer voert, je "krijgt" neks. Nul
maal nul katok!
Even een zijpaadje inslaan. In Nederland
vraagt men de JAGER: "En wat heb je
gevangen?" (lilih, krapoe, tjoekil, bandeng,
tongkol).
In Indië: "Wat heb je hekrehen?" Klaar
blijkelijk wordt in Nederland alle wild niet
geschoten, maar gevangen (strikken, stro
pers); in Indië daarentegen "hekrehen" (gul
le mensen).
Tool-tis afkorting van toetoel pëtis. toetoel
even aanraken: pëtis garnalen extract.
Als je de "pëtis" even kunt aanraken (om
welke reden dan ook) dan moet je er wel
heel dicht bij zijn!
Mandi (Jav.) gelukaanbrengend
Sëbël ongeluk aanbrengend.
Nul maal nul katok Niets! 'n grote nul.
Nihil! (denk aan de korte d en de toonloze k)
'n "katok" is een kort onderbroekje, 'n nie
mendalletje. Hoe "teken" je een katokZet
voor ieder broekspijpje een nul en daartussen
het kruis van de broek en je krijgt: OXO
katok
Lilih, krapoe, etc. vissoorten.
12
