Een "mandi" geweer is je dat van het.
Altijd raak. Tanggoeng. Rëdjëki.
Maar zo'n spuit vereist dan ook extra zorg.
Dus, op gezette tijden doepa branden en
de kolf wassen met aer-kenanga. Dat de
zaak zowel in- als uitwendig steeds dub-
belblank gehouden wordt spreekt vanzelf.
Eén kleine roestvlek in de loop of lopen,
kenniet slapen tjih. Ballistolnja waar.
Wat is een primbon? Er zijn dagen waarop
het goed is ter jacht te gaan, succes ge
garandeerd en er zijn andere waarop je het
eenvoudig niet eens hoeft te probéren.
Of oedjan, óf 'n ketser, óf bandenpech, óf
hij kom d'ruit en toen maanja wèh. Triest.
Weet U wat "langkah" is? Over iets heen
stappen. Bedenk je tweemaal alvorens je
over een geweer heenstapt. Dat is het erg
ste dat je èn het geweer èn de eigenaar
kunt aandoen. "Die fèn, hij langkah mijn
spuit." Dat bijgeloof! Is dit misschien niet
één van de aspecten waarom wij zo'n
diepe, dieper dan we misschien wel denken,
aan hartstocht grenzende affectie hebben
voor de jacht en telkens met vertedering
terugzien naar lang vervlogen maar goede
dagen?
Ik zal U thans vertellen van een jacht
welke ik, het zal in 1936 geweest zijn, mee
maakte. Dat was in Ardjasa. Ardjasa ligt
in de residentie Besoeki. Een suikerfabriek
met een enorm areaal tëboe tjap P.O.J.
2878 en grenzend aan een woest met tjor-
ah's doorsneden heuvelgebied. Daar woont
het hert, de kidang, panter, pauw en na
tuurlijk: de tjèlèng. Het is er dor en droog
Tanggoeng Gegarandeerd Let U er op
dat er 2 gs staan. Tang-goeng! de 2e g wordt
in het Javaans, maleis, madoerees, uitgespro
ken als in het Franse "garfon".
Rëdjëki geluk, voorspoed. e's zijn toon
loos - k uitspreken)
Doepa menjanwierook.
Aèr-kénangd, aèr water, kënanga wel
riekende bloem met een geel-groene kleur
van de kënanga -boom.
Ballistolnja waar waar is de Ballistol.
Duits - Ballustik öll Ballistol - Roestwerende
wapenolie met desinfecterende eigenschappen.
(F. W. Klever, chem. fabriek, Lever kus en).
Oedjan-hoedjan (Mal.), Oedan (djawah)
(Jav.) regen.
Maanja weh maan (licht) is weg!
tëboe (Ngótó Jav.), rósan (krdma Jav.)
suikerriet - Sachharum officinarum.
P.O.J. Proefstation Oost Java (Pasoeroe-
an)Voor de suikerrietcultuur.
2878 P.O.J. een doorkruising van o.a.
P.O.J. 100 x E.K. 28 (Eduard Karthaus) X
gldgah (Saccharum spontaneum) verkregen
riet, zeer sterk, hoog rendement, resistent te
gen de serehziekte. De redding van de met de
ondergang bedreigde Javarietcultuur. (Dr. Jes-
wiet, later prof. Landbouw Hogeschool IVage-
ningen
Tjórah (Madoerees)Djoerang (Javaans)
Ravijn.
Waar nooit een mens zijn voet zette, daar
kwamen jagers. Welke asfaltslijter, welke fan
te uilzitter (die alleen theoretische moord ver
halen kent) kan ook maar bij benadering be
seffen wat de jager zag, hoe hij leefde "voor
bij de schemering van de beschaving" Hoe
kan hij ooit met U spreken over de woeste
geur van humus, de viriele geur van nimmer
bevaren rivieren, de echo over zwijgende, on
toegankelijke rawa's, de majestatiese stilte van
het eeuwige regenwoudwaarin slechts een
maal een vogelschreeuw klinkt, het schouder
aan schouder staan van de enkeling met God
en Natuur, met Leven en met Dood, met
Ruimte en Tijd?
Wie heeft de reuzenschimmen gezien van
Lidah Pait en Mata Empat, de fluisteringen
gehoord van de Orang Pendek? Wie kent de
geur van staal, kruit en leder beter dan van
papier en drukinkt? Wie heeft de Natuur
gekend zoals zij was millioen jaar geleden en
zoals zij zijn zal over millioen jaar?
De Jager.
Veel jagers hebben mét hun jachtgeweer
ook hun camera meegenomen - maar helaas
zijn vele met dit "foto-geweer" buitgemaakte
schatten in de oorlog verloren gegaan. Deze
foto werd gemaakt door F. A. van Hi en,
thans levend in Brazilië, zoals Jim Horninge
teruggekeerd is naar de jungles van Centraal
Afrika. Wel thuis, broeders!
and only a he-man can live there. Maar:
Nergens zijn de mana- poleh mangga's zo
zoet, nergens smaakt de lëgèn (lak'an) zo
als nectar, nergens zijn de tjèlèngs zó
woest en zó groot (só-boeng seng kènek)
en tenslotte nergens kijken de Madoerezen,
die prachtig gebouwde mannen en vrouwen
zo trots en fier uit hun ogen als in Ardja
sa! En een van die fijne kaerels die met
vrouw en zoons op 'n buitenafdeling woon
de, was onze gids: Pak Sabolah. Oud maar
taai als leer and hard and right as a ram
rod. Een loper zonder weerga en een spoor
zoeker zoals er nog een tweede geboren
moet worden. En trouw! En hartelijk en
goedlachs! Een vent! Pak Sabolah!
Het was nog vroeg in de middag en we
zaten in Pak's huis onder het genot van een
Mdnd-póleh mangga in de onderontwikkel
de gebieden waar de duistere middeleeuwen
nog heersen, dus alles ten westen van Oost-
Java, bekend onder de naam: Mangga aroetn
manis. Smaakt fijner dan de fijnste boomrijpe
perzik uit Toscane! (en dat zegt iets).
Lëgèn (Jav.) Dit Javaanse woord "Lëgèn" is
afgeleid van het woord "lëgi" zoete Palm
wijn.
Lak-an (Mad.) Denkt U eraan dat de "k"
van lak-an toonloos is.
Só-boeng seng kènèk (Mad.). Vergelijk Ja
vaans - Ord and sing tjilik Er zijn géén
kleine!
'Mbok Moeder.
Ngóbrol keuvelen, ook ophakken.
mok spijkerharde kopi-toebroek, zoals al
leen Mbok die maken kon en natuurlijk
haar onvolprezen lak'an gezellig te ngobrol
over alles en nog wat. Wij waren met vijf
man waaronder Jo (ha die Jo) en zijn zwa
ger Wiel. Ik herinner me nog goed een
van de gëdègwanden waaraan met ijzer-
draad lege geweerpatroonhulzen bevestigd
waren.
"Deze, (.405 Winchester) is uit het geweer
van to-an zus en zo, die er dan en dan,
daar en daar mee geschoten heeft" en zo
wist Pak van iedere patroon een geschiede
nis te vertellen. Langzamerhand was het
tijd om op te breken en de hoogzit te be
trekken die lang van te voren keurig netjes
in orde was gemaakt en kreeg Jo de ge
legenheid Saboleh even alleen te spreken
"Hoor 's, Pak, je weet dat Tó-an Wiel hele
maal uit Djombang hier naar toe is geko
men om een zwijn te schieten, dus geef
hem de allerbeste plaats en de beste kan
sen".
Gédèg gevlochten bamboe. Spreek dit
woord op z'n Frans uit: "Gédegue"
.405 Winchester Amerikaans repeteerge
weer met "leveraction" van het kaliber 0,405
inch 10,2 mm. kogelgewicht 300 grain
19.5 gram! De .405 Winchester heeft van
wege de enorme stopkracht de bijnaam ge
kregen: "Dreadnaught of the jungle."
(Roosevelt gun). Wordt niet meer gemaakt
en is vervangen door de moderne .315 met
grendelmechanisme (Weatherby, Winchester
e.a.)
Tó-an (Mad.), Toean (Ind.) Heer.
13
