RAFFLES DE STICHTER, ANTONISSE DE BOUWER
Zo zag in de zorgeloze "Roaring Twenties" de Pasar Gambir te Batavia er uit. Op de voor
grond Pasar Gambir Nomor Doewa: het heir van eettentjes rondom de Pasar Malam. Ah, dat
was feestvieren
Onze Pasar Malam (dit jaar de IXde al!)
is, zoals men weet de voortzetting van de
traditie van de roemruchte Pasar Gambir
van Batavia.
Wie heeft de Pasar Gambir gesticht?
Het antwoord zal honderd van de honderd
lezers verbazen: niemand minder dan Sir
Thomas Stamford Raffles honderd en vijf
tig jaren geleden!
Helaas ontbreken ons de precieze jaar
tallen, maar het is een feit dat gedurende
het Britse tussenbewind van 1811-1816 de
toenmalige Engelse Lt. Gouverneur Sir Tho
mas Stamford Raffles ter gelegenheid van
de viering van de verjaardag van "His
Gracious Majesty King George III" op het
grote veld voor het paleis voor de eerste
maal deze jaarmarkt organiseerde met de
bedoeling er een jaarlijks evenement van
te maken ter viering van de verjaardag van
de Engelse Koning.
Sir Thomas Stamford Raffles
Nadat de Britten Nederlands Indië terug
gegeven hadden, werd de Pasar Gambir
elk jaar tóch gehouden op de verjaardag
van de Koningen en later de Koningin van
Nederland.
Eigenlijk heeft de Pasar Gambir zich in
die eerste tijden maar in een matig be-
staantje voortgesleept, meestal alleen als
een soort Oranje-pasar Malam zonder bij
zondere bedoelingen. Het is de Bataviase
resident Hunger geweest die er breder en
mooier mogelijkheden in gezien heeft en de
Pasar Gambir is gaan "toebuigen" naar wat
het later werd: een jaarbeurs waarin In
donesische en Nederlandse, Aziatische en
Europese cultuur, nijverheid en handel el
kander op breder basis konden ontmoeten.
Voor ons, oud-Gasten, is er eigenlijk
altijd alleen maar de Pasar Gambir in zijn
laatste verschijningsvorm geweest, een
sprookjesachtige zwerm gebouwen en to
rens en gevels in elk jaar weer een an
dere Indonesische stijl.
TAWANAN-SPELDJES
GAAN NIET DOOR
Ons voornemen om op de Pasar Malam speldjes
te verspreiden met de namen der vele krijgsge
vangen- en burgerkampen tijdens de Tweede We
reldoorlog, hebben wij helaas moeten laten varen,
omdat de vóór-inschrijving zó laag is gebleven
dat er geen order op te plaatsen valt voor speld
jes.
In totaal werden immers nog geen honderd be
stellingen ontvangen en wat ons gewoon ver
bijsterd heeft: van het grootste kamp, het IVde en
IXde in Tjimahi, waar in de "top-tijd" zelfs 9.000
gevangenen hebben gezeten, werd SLECHTS ééN
bestelling ontvangen!
Wat een verschil met de enorme solidariteit en
de ondernemingslust van de Birma-lijners!
Ook is ons opgevallen dat er méér belangstel
ling was van de zijde der vrouwenkampen dan van
de mannenkampen.
Niets aan te doen. In de ijskast dit plan maar
voor minstens een jaar. Aan hen, die reeds gireer
den wordt uiteraard het gestorte geld z.s.m. ge
retourneerd.
Nader nieuws hieromtrent in ons blad van
15 juli. Want we gaan TóCH poekoel teroes
naar een grandioze reünie van ALLE tawa-
nans en "vrije burgers" van het oude lndië.
We laten ons door de Birma-roaders niet
op de kop zitten!
Let op ons blad van 15 juli!
De man, die deze onvergeetlijke herinne
ring in ons geheugen heeft helpen vast-
metselen, is de Bataviase architect J. H.
Antonisse, die begin 1915 in Indië kwam
•net kort verband bij de afd. Gebouwen
van de B.O.W., werkzaam te Semarang,
Poerworedjo en Magelang. In 1920 werd hij
benoemd tot Hoofd Technische Dienst Ge
meente Batavia. Daarna werd hij geplaatst
bij de Bouwpolitie en vervolgens in 1928
kwam zijn benoeming af als Architect voor
de Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting,
en als zodanig werd hij in 1936 gepensio
neerd.
Enige malen was hij voorzitter van de
Ned. Ind. Architecten Kring.
In 1937 ontwierp hij voor de Internatio
nale Tentoonstelling Kunst en Techniek in
het Hedendaagse Leven te Parijs het Indi
sche paviljoen. Na zijn Indische tijd in Ne
derland werkzaam als architect. Ridder in
de Orde van Oranje Nassau. Officier in de
"Ordre Impérial du Dragon d'Annam".
Bapah Antonisse, bouwer van feestvreugde
In het volgende nummer van Tong Tong,
dat bij de opening van de IXde Pasar Malam
verschijnt, waar "Bapah Antonisse" ere
gast zal zijn, zal een grote bijdrage worden
opgenomen van deze architect die méér
dan welke andere bouwer ook door zijn
feestelijke bouwwerken tot de Indische man
gesproken heeft.
Over Sir Raffles zullen wij t.z.t. in Tong
Tong méér schrijven. Dat zulk een idee
voor een Pasar Gambir bij "deze vreemde
Brit" is kunnen ontstaan, wordt de lezer
minder vreemd als wij ons realiseren dat
hij geboren is in de Tropen, nl. in Jamaica.
Uit het huwelijk van een zeekapitein en de
Hollandse mejuffrouw Lindeman.
Raffles heeft practisch zijn hele leven
doorgebracht in de Tropen en aan Java en
kele indrukwekkende studiewerken gewijd.
Vele van zijn studiën worden NU nog door
geleerden geraadpleegd.
De Pasar Malam van Tong Tong is wér
kelijk meer dan "zo maar een Indische ver
zetje". Zie hem steeds meer groeien in de
komende jaren! Want deze Pasar Malam is
de feestelijke verschijningsvorm van "POE
KOEL TEROES!"
3
