van tijd en ruimte brieven van tijd en ruimtebrieven van tijd
BOEREN
Radio
BOLLAND
Uw artikel in Tong Tong van 15 april "Boe
ren" is mij uit het hart gegrepen.
Ook ik stam uit een boerengeslacht; bracht
mijn jonge jaren in een boerendorp door,
speelde met de boerenjongens op de deel, of
in het los hoes waar mensen en dieren in
één ruimte gezellig bijeen woonden, heb de
strijd van de boeren in het einde der vorige
eeuw tegen armoede en ontbering van dichtbij
meegemaakt, ze bij duizenden met hun scha
mele bagage als emigranten naar de U.S.A.
zien vertrekken, en tenslotte het enthousiasme
in het hele land medebeleefd, toen Koningin
Wilhelmina het aandurfde om de "Gelder
land" naar Zuid-Afrika te sturen en zo Presi
dent Kruger de schande te besparen in handen
van de Engelsen te vallen.
En ik heb 20 jaar lang door de Oost gezwor
ven van Sabang tot N.Guinea, en van dichtbij
meegemaakt, hoe de Indische Tani met nooit
aflatende ijver over de hele archipel zijn werk
zaamheden verrichtte.
En ik constateer in deze tijd een stijgend
contrast in de werklust van een groot deel
van ons volk in vergelijking tot de tijden in
het eind der vorige en begin dezer eeuw.
U herinnert zich ongetwijfeld dat enkele
maanden geleden in verband met tewerkstel
ling van werklozen bij wegen- en dijkenbouw,
geweldige protesten werden aangeheven tegen
het werken met schop en kruiwagen, en uit
drukkingen als "mensonterend" en "menson
waardig" werk waren niet van de lucht, de
kranten stonden er vol van.
(Natuurlijk keur ik ook af, dat werk, dat
vlugger met machines kan worden gedaan, niet
met de hand moet gebeuren, al ware het al
leen maar omdat het strijdig is met een goed
begrip van "Efficiency" maar uitdrukkingen
als "mensonterend" i.v.b. met werk met de
schop, noem ik mensonwaardig!
Ik roep hier in de herinnering terug, dat Ne
derlandse boeren in de laatste eeuwen, met
schop en kruiwagen, onze polders, de Scher
mer, Beemster, Warmer en zelfs de Haarlem
mermeer hebben ingedijkt, drooggelegd en in
cultuur gebracht.
Zonder dat werk van die boeren zou het hele
westelijk deel van Nederland waarschijnlijk
tot in de buurt van Utrecht onder het water
van de zee staan. En verder dat diezelfde
boeren tegen het eind der vorige eeuw, toen
er hier geen droog brood te verdienen viel,
met duizenden naar de U.S.A. emigreerden, en
daar, ook met schop en kruiwagen het mach
tige Empire van de U.S.A. bouwden.
POEKOEL TROES
E. J. MULLER
Op mijn artikel over Boeren I en II
hebben wij ongedacht veel commentaar ge
had en verreweg méér bijval dan critiek.
Die ene critische brief "stelde vast" dat
deze tijd van mechanisatie een einde had
gemaakt aan de primitieve boer" en deze
ook ingepast zou zijn in de "reeks van
arbeidsprocédées voor algemene consump
tievoorziening" (samen met b.v. de produ
centen van textiel, zeep, knopen, schoeisel,
etc. etc.).
Na lang in Amerika gewoond te hebben
moet ik toegeven dat het moderne boeren
bedrijf daarop lijkt. Wie daér de boer in
monteurs-overall met diverse ingewikkelde
machines over zijn akker ziet rijden, waar
mee hij ploegt, bemest, egt, zaait, wiedt,
oogst, verpakt; wie de enorme garages ziet
i.pl.v. stallen, met monteurs i.pl.v. ploegers
en dorsers, denkt dat inderdaad de moder
ne boer eigenlijk een machine-arbeider is.
Maar die doorvoelt toch eigenlijk erg
weinig van het fundamentele boer-zijn, het
leven met aarde en natuur, het geluk van
die wonderlijke maatschappij van mens
dier plant, die bestaan heeft sinds Kain
en Abel.
Zo zijn ook vissers en jagers "een ander
soort mensen", die leven in een harmonisch
evenwicht met de natuur, die zelfs houden
van "de strijd met de stugge aarde", de
ontberingen van de zee, de beproevingen
van woeste jachtterreinen. Daartegenover
staat de urbane mens, die volslagen critiek-
loos en harteloos "massaproductie en
slacht" heeft van vee, dat vetgemest, ge
kist, "gehormoniseerd" en aan gruwelijke
lopende banden gekeeld wordt zonder ein
de. En dan laag neerziet op boertjes en
botte vissers en wrede jagers...Achter de
politiek schuilen afschuwelijke aantastingen
van menselijke waardigheid en natuurlijk
evenwicht.
Zelfs bij mij, schrijftafel-idioot, ervaar ik
iets van een onvervangbaar geluk als ik
wroeten mag in aarde, als ik jonge kiempjes
zie ontluiken, als ik vruchten plukken mag
van zelfgeplante bomen en struiken. Maar
dan begrijp ik hoe honderden millioenen
anderen op de wereld dit veel sterker moe
ten voelen dan ik. Voor wie het een habi
tus geworden is, een levensbestemming. Ik
kan geen vreugde voelen om de moderne
Amerikaanse en Russische staat, waarin de
kleine zelfstandige boer is uitgeroeid en
boerderijen voedselfabrieken geworden zijn.
Wie aandachtig historische en moderne
werken leest over de verhoudingen in de
wereld tussen welvaartsstaten en welvaarts-
idealen, ziet curieuze verschillen in aard,
filosofie en bestaansdeterminering, die vre
de en oorlog veroorzaken.
Modern:
Als we onderzoeken welke percentages
van het volk in b.v. het Midden Oosten
agrarisch, industrieel of anderszins (b.v.
mercenair) actief zijn, vinden we in V.N.-
rapporten:
Egypte Israël Turkije
Agrarisch 50,6% 15,3% 81
Industrieel 8,4% 22,2% 9,5%
Andere 41,0% 62,5% 9,5%
Hiermede hangt nauw samen de "opeen
hoping in steden" (urbanisatie):
Urbaan 31 76,4% 28,5%
De mechanische mens (de veelgeroemde
"homo faber") laat zich gemakkelijker bij-
eendrijven in stenen hokken dan de boer,
die zoals ik in Indonesië, Mexico, Ma
rokko gezien heb liever arm buiten
leeft dan "behoed van de wieg tot het graf"
in de stenen stad.
Historisch:
Wie de geschiedenis van b.v. Indonesië
ver genoeg doorsnuffelt ontdekt een merk
waardig patroon in conflicten. Die merkt
b.v. dat er alle eeuwen door min of meer
scherpe wrijvingen zijn geweest tussen het
uitgesproken agrarische Java en de meer
mercenaire Malaysiërs en Chinezen. Een
van de opvallendste conflicten is o.m. de
grote botsing geweest op het eind van de
13de eeuw tussen de eerste Javaanse em
pire-builder Kertanegara en het eveneens
agrarische Tjampa ("Achter-lndië") contra
de mercenaire volken van Malayoe en Chi
na. In welk laatste land de wereldvermaarde
Kublai Khan de scepter zwaaide. De ont
knoping was fantastisch: de Javaanse Ar
mada onder leiding van Kebo Anabrang,
die noordwaarts "stoomde" om Melayu te
veroveren "miste in alle standen" de Ar
mada van de "Tatars" die op hetzelfde
tijdstip naar Java voer... Op dat tijdstip
ook viel Kertanegara ten offer aan een
samenzwering en hadden de enorme Chine
se legers "vrij spel" in een door onderlinge
verdeeldheid gespleten Java waar Widjaja
van Madjapait, Wiraradja van Madoera en
Djaja Katong van Kediri tegenover elkaar
stonden...of te juister tijd mét elkaar? In
elk geval vielen de verenigde Javaanse
troepen de verenigde Javaanse troepen de
Chinese legioenen aan die zoals dat in het
Engels heet "utterly routed" werden.
En ook nu: conflicten van Indonesië met
Malaysia en China...
Er zijn andere sleutels tot een dieper
inzicht in de problemen van het huidige
Indonesië dan het kijkraampje van de Hol
landse politiek...
Achter het "verzet" van de Hollandse
boeren zit dezelfde tragiek als van de
Urkse en Harderwijkse vissers, die maar
knopenmakers moesten worden. En tot op
zekere hoogte ook dezelfde ellende als van
de Indischgasten die maar moesten ver
geten en assimieren en ook mechanische
mens, Peek Kloppenburgpakjesdrager en
Bataschoentjes-sjouwer moest worden. So-
cialesteun-vee en stemvee. Daarnaast werkt
de voedselproductie vaak zo slecht dat
tonnen bloemkool, komkommers, enz. enz.
"doorgedraaid" moeten worden, terwijl de
groentenprijzen omhooggeperst blijven.
We moeten minder urbaan en minder
arrogant denken en praten over boertjes,
ze een zekere medezeggingschap geven in
het leiden van de welvaart van de staat,
(zie volg. pag.)
Wegens enorm succes opnieuw in Uw be
langstelling aanbevolen de nieuwe L.P. In
donesia met o.a.: Nasib tambangan, kront
jong air Laut, Djiko untuang, Stambul djom-
pang, etc. f 17,50.
Een nieuwe originele krontjong gezongen
door Miss MARIATI, fant.l slechts 11,90.
Bezoekt onze stand op de Pasar Malam, wij
hebben daar 'n spec. L.P. PASAR MALAM.
Stationsweg 1 43 -
tel. 0 70-60 17 03
Stationsweg 77 -
070-6015 12
DEN HAAG
9
