a a
8
Het Vierde en Negende
BRILJANTEN markiesringen
hangers
oorknoppen
gezet in 22 karaats goud
schakelarmbanden
krintjing
slangen
colliers
van 22 karaats goud
polshorloges
ta DJOIOA #/&CO
GOUDEN
8
MIDO
ooo
sebelah rotan armbanden van 24 karaats goud (mas kertas)
Komt U van BUITEN Den Haag?
Wij betalen, bij aankoop vanaf f200,- de reiskosten voor één persoon geheel terug I I
Tot mijn verbazing heb ik op mijn artikel
tje "Indischgasten, Pasar Malam-makers
bijzonder veel reacties ontvangen, waarin
velen gewoonweg met weemoed terug dach
ten aan die "verrukkelijke begintijd van het
IVde en IXde Bat" dat toendertijd één
grote Pasar Malam was. En toch: temidden
van de terreur vooral in de begintijd!
Wij mogen deze tijd nooit vergeten.
Ik herinner me nog als de dag van giste
ren dat het Zesde Bat in Tjimahi,, het z.g.
"Belanda-Bataljon" (omdat de Japanse lei
ding aanvankelijk om onbekende redenen
Indo's en Blanda's gescheiden had inge
deeld), werd opgeheven en de krijgsge
vangenen van dit bataljon bij "ons" (in IV
en IX) wérden ingedeeld. Zij stonden ver
bijsterd over de zorgeloze, opgewekte sfeer
bij ons. "Het lijkt wel één grote Pasar
Gambir!" riep een Hollandse journalist en
goede sobat uit, toen we 's avonds rond
wandelden: overal eethuisjes, waaruit de
heerlijkste geuren opstegen; in de vrouw-
enloods één drukke pasar van ouwe schoe
nen af van twee pop tot Mido horloges van
duizend gulden!
"Bij ons", ging m'n vriend verder, werd
er elke dag op los geslagen door de Jap"
"Hier ook", zei ik kalm. "Bij ons", ging hij
verder, "heb je veel meer zieken!" Als
antwoord wandelde ik alleen met hem door
het kamphospitaal dat "afgeladen" was met
patiënten. Hij zweeg. "Bij ons", zei hij,
"mocht niks!" "Bij ons ook niet zei ik,
"let maar eens op, de komende dagen!
En inderdaad, met de grilligheid van de
Jap werd nu eens dit, dan weer dat, soms
alles verboden. En dook het kamp weer
weg in doodse saaiheid. Maar nooit lang.
Na de eerste koffieleurders kwamen gauw
de ongol-ongol-verkopers weer voor de
dag en dan de ondeh-ondeh en serabi,
enz. enz. Binnen een week was het weer
rameh besar!
Tussen de feestvreugde door, sloegen
Jappen op de ronde er soms opeens op
los. Je maakte dat je weg kwam. Of incas
seerde je dracht slagen als Cassius Clay.
En ging even later "unverfrohren" weer
verder.
Ah! Herinnert U zich nog in die begin
periode dat "de Amerikanen geland waren
in Bali, een Chinese prauwenvloot op weg
was van China naar Java" en we "volgende
week vrij" zouden zijn, hoe velen toen
hun haar stiekum lieten groeien en de
Japse ronde vaak opeens alle omstanders
liet aantreden en "Tatsbo!" (hoeden af!)
gelastte. Sjongejonge, als er toen lange ha
ren tevoorschijn kwamen, wat kon er toen
op los gesjanghayd worden! Maar we ke
ken stoicijns (en zelfs grinnekend) toe.
Wie zijn... brandt, moet op de blaren zitten!
Ja toch?
Maar er down en bang van worden?
DAT NOOIT!
De nieuwe, Hollandse kampbewoners wa
ren (van westers standpunt uit bekeken)
veel betere organisatoren en al spoedig was
het kamp doortrokken van sociale maat
regelen. Er kwamen heffingen, waarmee
gereguleerde inkopen werden gedaan. De
"vrije academies" werden ondergebracht
in een scholingssysteem, enz. enz. Het
werd allemaal "model", maar ONS vrij
buitersleven was er uit. Het IVde en IXde
Bat werd van een Vrije Markt een socia
listische staat.
Enfin... toen kwamen al die grote trans
porten. De eerste groepen vertrokken naar
Birma, naar Siam, naar Flores, naar Japan.
Naderend - en in de slaap voorvoeld - on
heil .manifesteerde zich op vele wijzen.
Wie dan in de nacht slapeloos het kamp
door liep, hoorde uit menige barak hart
brekende kreten komen, gekreun en gehuil
en angstschreeuwen... En rond het kamp
huilden de honden, huilden de honden...
de nacht-gerimis van Tjimahi omhing de
barakken als een melancholische Parijse
"brume" en ergens schreef een transport-
ganger bij kaarslicht een voorlopige laatste
brief: "Lieve Mams, ik ga nu met een gro
te groep op transport. Men zegt: naar
Soekaboemi, maar ik heb zo het gevoel dat
ik verder ga..."
Het leven - elk leven - is als het Lot
van een bokser die vele tegenstanders
op zijn pad gestuurd krijgt: ook levensge
vaarlijke. En het is vreemd, juist de ver
schrikkelijkste gevechten laten de diepste
herinneringen achter en geven de wijs-ste
levenslessen.
Wat wij bij Tong Tong goed hebben leren
weten is dit: de intelligentsten vergeten
niet. Het zijn alleen van-dag-tot-dag-leven
den die alles vergeten... en nooit wijzer
worden T.R.
O
O
O
Jap werd nu eens dit, dan weer dat, soms buitersleven was er uit. net ivoe en >au« r.
OOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOQ
Vlamingstr. 5, Den Haag, Tel. 116677
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
n
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
.OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCXXX)OCX)OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCXX)OOOOOOOOOOOOOOOOOCXJ
11
