Anno 1900 - Wenken aan reizigers naar en door Indië
Mevrouw Mahieu in sarong-kabaja uit het
jaar 1900. Sarong is donkerblauw, gevouwen
met losse voorplooi, kabaja wit batist en ka
toenen kant. Let U op het sleutelmandje, de
onontbeerlijke waaier. Is het geen hartver
warmend plaatje?
ken; er zijn te Batavia twee naaischo
len, waar dit gedaan kan worden in vrij
korte tijd, en wel door europese meis
jes, die hierdoor een goed stukje
brood verdienen.
!n deze twee kledingstukken heerst
grote verscheidenheid en de in Indië
geboren en opgevoede dames hebben
veelal een groot kapitaal er in gesto
ken. Menige sarong kost f 25,ja
men heeft ze van 40,en hoger,
maar deze zijn niet voor haar die pas
aankomen; want zij kunnen er de waar
de toch niet van appreciëren en men
heeft daarvan „namaken", die in haar
oog even mooi zijn en die niet meer
dan een gulden of bijv. een daalder
kosten. Om te beginnen kan men er
tien of twaalf van deze laatsten aan
schaffen, en dan is men ruim voor
zien.
Kabaja's heeft men er meer nodig,
ja minstens moet men er 3 DOZIJN
van nemen, want deze verwisselt men
soms twee, driemaal daags, ze moe
ten er helder uitzien, want dit is de
grootste aantrekkelijkheid van de
13
Een enkel woord over peignoirs en in het algemeen het europese négligé, lezen
wij in „De Echo", weekblad voor Dames in Indië Anno 1900. Hier wordt dit veel
gebruikt als „half gekleed", dat wil zeggen, de dames dragen vaak een peignoir,
of de jongeren en slanken een z.g. „bébé" om er 's morgens boodschappen mee
te doen, in de winkels vooral omdat die kleding zoveel luchtiger en ook omdat
daarbij net corset overbodig is; want dit laatste kledingstuk wordt over het
algemeen slechts zelden anders gedragen dan in de namiddag (ongeveer half
zes) en in de avond.
Voor in huis worden de bebés ge
woonlijk alleen gedragen door jonge
meisjes of vrouwtjes die pas uit Euro
pa zijn en nog niet goed wennen kun
nen aan DE INDISCHE DRACHT, NA
MELIJK DE SARONG EN KABAJA.
Is men echter hiertoe overgegaan,
dan wil men 's morgens liever geen
andere kleren meer aantrekken, omdat
deze dracht zich geheel eigent aan 't
klimaat en kan zij ook zo gedragen
worden, dat ze volstrekt niet indecent
is. Het zou er trouwens treurig uitzien,
als een heel volk als zodanig uitge
maakt moet worden, want de Javaanse
vrouwen en ook de Chinese dragen
nooit andere kleren!
Voor lieden die voor het eerst hier
heen (Indië) gaan is het geen bepaal
de behoefte zich hiervan reeds in Hol
land te voorzien. De sarongs daar ge
kocht zijn betrekkelijk duur en hier
zo goed als onbruikbaar en gewoon
lijk alleen te dragen 's nachts; want
zij zijn erg dun en daardoor zeer door
schijnend. Men doet dus verstandiger
met te wachten zich die kledingstuk
ken aan te schaffen tot men op Java
is. Logeert men in een hotel, dan ko
men er altijd dagelijks vele sarong
verkopers hun waren aanbieden en nu
spreken deze wel geen hollands, maar
in een hotel zijn er toch altijd logés
of anders de eigenaar, men helpt in
Indië gaarne en als men zich presen
teert en beleefd om hulp vraagt, vindi
men licht iemand die sarongs helpt uit
kiezen en ook daarop een schappelijk
bod doet: want o, men overvraagt hier
zo, vooral in logementen!
Kabaja's moet men liever laten ma-
geschreven voor jongeren maar in we
zen een aanklacht tegen ouderen, die
schromelijk in gebreke zijn gebleven.
Ouderen die alleen maar botweg hak
ken op de jeugd, hakken op alles wat
anders is dan wat HUN boekje ge
leerd heeft. Ouderen die zelf zo schan
dalig in gebreke zijn wat menselijkheid,
eerlijkheid en ruimheid van denken
betreft dat ze alleen bestaansrecht
kunnen veroveren door intolerantie, ba
zigheid, verregaande hypocrisie. Maar
in hun hart moeten ze het wel weten
dat ze fout zijn, dat ze door de jeugd
aanvechtbaar zouden zijn, als die
jeugd maar zou weten hoe.
In feite is het boekje „Onze manie
ren" dat op openbare scholen gelezen
wordt de eerste trede van datgene wat
Adrienne wil in haar artikel.
Manieren hebben IS innerlijke be
schaving, innerlijke beschaving is de
eerste stap naar menselijkheid, mede
dogen, liefde. Niet Liefde met 'n hoofd'
letter maar liefde gewoon. Het geven
om je naaste, niet door het grijpen
naar je beurs, maar door geduld, be
grip, verdraagzaamheid. Ook dat zijn
manieren.
Als er een cursus tot opleiding in
het liefhebben van je naaste gegeven
zou worden, dan zou het een avond
cursus moeten zijn. Want de ouderen
hebben die eerder nodig dan de jon
geren, opdat zij het voorbeeld zullen
moeten blijven geven en niet omge
keerd.
Lilian Ducelle.
Marina van Andel in sakaba 1967. Hollands
meisje dat niets van sarong-kabaja afwist net
als die vele vrouivtjes die voor het eerst in
lndi'é kwamen. De kain is moderne lichtgeel
blauwe batikstof, de kabaja voile-imprimé met
kanten tussenzetsels.
Te modern, onaanvaardbaar? Neen, uitdagend
anders en uitdagend vrouwlijk, juist nu.