Maalfeest in 1928 op SF. Pandaan
Van het illustere gezelschap op deze ver
bleekte foto weten we helemaal niets. Achter
op de foto staat alleen: "Dit is na 't avondje
gemaakt 13-3-10. De andere lui waren reeds
weg. Daarom staan ze hier niet op." En dat
is als u het ons vraagt "wiedes betoell"
Kennelijk is de foto op een onderneming ge
maakt en zie eens hoe gemoedelijk en gezellig
we toen nog konden tennissen'. In slaapbroek
en kebaja, luidjes! Apa boleh boewat! Én op
gewone schoenen, sloffen of zelfs barrevoets.
Als je je topi singkeh maar op hield! Maatje,
in sarong en kebaja, zorgde voor de thee in
een gewone tjèrèt. En speelde haar partijtje
toch ook wel mee.
Voor hen, die zoals ondergetekende,
als kind op een suikerfabriek in de ja
ren voor 1930 hebben gewoond, moet
het woord „Maalfeest" tien tegen één
weer aangename herinneringen te
voorschijn roepen. Dit feest werd toen
jaarlijks op iedere suikerfabriek gege
ven aan de vooravond van de „Maal
tijd de z.g. Suikercampagne" dat is de
tijd, meestal 3 maanden, gedurende
welke de suikerfabrieken dag en nacht
de door het werkvolk op de rietvelden
afgesneden rietstengels verwerken tot
de vermaarde witte Java-suiker.
Daags tevoren waren het fabrieks-
kantoor, de fabriekshal voor en achter
de grote maalmachines versierd met
vlaggetjes, groene bladeren van de
waringin en jonge bladeren van klap
perbomen en voorzien van talloze ver
sierde bamboe erebogen. 's Morgens
vroeg begon het feest met een Slame-
tan voor het gehele Javaanse fabrieks-
personeel in de ruimte achter de gro
te maalmachines. De vloer ervan was
gedeeltelijk bedekt met tikars in de
vorm van een rechthoek, waarop reeds
de diverse boengkoesans met eten
(compleet met gerechten) klaar ston-
oen voor de deelnemers daaraan. De
Slametan werd voorgezeten door de
Penghoeloe, die begon met het uit
spreken van een gebed, waarin de Ze
gen van de Allerhoogste werd afge
smeekt voor een voorspoedige „Maal
tijd" zonder bedrijfsongevallen en ziek
ten onder het personeel. De plechtig
heid had plaats in aanwezigheid van
de administrateur, de onderadministra
teur, mijn vader, de toenmalige 1ste
machinist (d.i. chef fabriek), de fabri-
cagechef (d.i. chef laboratorium) en
het overge europese personeel, allen
in „pakean deftig". Na afloop van het
gebed gebruikten de deelnemers aan
de Slametan van de hen voorgezette
portie zoals het betaamde slechts een
paar hapjes en namen daarna de rest
ervan bij wijze van brekat mee naar
huis. Deze plechtigheid duurde slechts
drie kwartier.
In de grote koele overdekte fabrieks
hal voor de maalmachines waren reeds
stoelen bijeengeschoven. Omstreeks
half tien 's morgens kwamen de be
zoekers d.w.z. de diverse echtgenoten
T wintig jaar later was dat allemaal veel
chiquer geworden. Toen waren er zelfs dames,
die niet meer "Ready!" riepen, maar: "Etes
vous prét?!" Maar toen was tennis ook al
wereldsport geworden met Borotra, Lacoste,
Suzanne Lenglen!
En toch: geef ons het tennis van 1910 maar!
en kinderen van het europese perso
neel ook op z'n „zondags" met even
tuele invités, de ass. Wedono van Pan
daan en zijn echtgenote en het laatst
van allemaal de administrateur met
zijn gezin. Voor de volwassenen werd
champagne ingeschonken en voor de
kinderen limonade. Dank zij mijn va
der kregen mijn broer en ik ook een
glas champagne ingeschonken. Alvo
rens de champagne werd gebruikt
hield de administrateur een toespraak
welke werd besloten met een heil
dronk op een voorspoedige „campag
ne".
Tijdens het nuttigen van de verver
singen speelde een gamelanorkest en
traden diverse Javaanse danseressen
op die verschillende volksdansen uit
voerden. Omstreeks 11.00 uur begaf
het gehele gezelschap zich naar het
fabrieksterrein voor het bijwonen van
de diverse volksspelen, waaraan door
net gehele Javaanse werkvolk van fa
briek en rietvelden werd deelgenomen.
Ik vond, als kind, het mastklimmen het
leukst; de meeste deelnemers daar
aan kwamen niet verder dan halverwe
ge de met vet ingesmeerde paal en gle
den onder luid gejoel en geschreeuw
8
