tong tong
VAN HIER EN GUNDER
BIJ DE VOORPLAAT
\'/y
SUIKERFABRIEK
KEBON-AGOENG, 1938
Van links naar rechts staande: Heer
Zandveld, assistent boekhouder, de
kassier, Heer Klosser, magazijnmees
ter, Heer Holder, fabriekschemiker,
Heer Arriëns, tuinemployé, Heer Tim
mermans, 2de machinist, Heer Adam,
chemiker.
Zittend van links naar rechts: Heer
Frij, tuinemployé, Heer Nieuwdorp,
tuinemployé, Heer Martens, 1ste ge-
employeerde, Heer de Lange, 1ste ma
chinist, Baron Hora Sikcama, fabri-
cagechef.
De andere jongens zijn beginnelin
gen van de fabriek.
Tot zover wat er in schaarse, nuch
tere woorden achter op deze foto van
onbekende herkomst stond. Geen toe
komstige ministers of bankiers of dich
ters. Zo maar een groep „tuinlieden".
Zoals er duizenden groepen waren
door heel Indië heen. Mensen waar nu
een koloniaal verleden aan verweten
wordt, bij wie men ijverig zoekt naar
fouten, blindheden, domheden om er
triomfantelijk dozijnen „trappen ach
terna" aan toe te dienen
En toch waren het ook mensen die
gewoon hard werkten voor hun brood,
die een gezin hadden om van te hou
den, een huis om in te wonen, een
leven leidden met gewone eer en ge
wone deugd.
Ah, het waren op geen stukken na
allemaal tantieme-verdieners. Maar ook
al zou het zo zijn, wat is er dan ver
keerd aan de 5500 miljonairs die Hol
land nu heeft en de 6.800 verdieners
van meer dan een ton per jaar? Als de
ideologie of het regeringsbestel hierin
fout zijn, wie kan het de werkers ver
wijten, die er geen notie van kunnen
hebben, omdat het immers „normaal
zo is"...?
Men heeft de mensen uit de grote
cultures in afgunst veroordeeld als het
goed ging, en in de „downs" heeft nie
mand naar ze omgekeken. Men is blind
geweest voor de welvaart en opbouw,
die een wereldvermaard stempel druk
ten op de cultures. Men heeft hen die
dit alles opbouwden (vaak uit niets, en
met kolossale opofferingen) dit leven
afgenomen en ze in Holland gezet op
kantoorstoelen en in fabrieksgebou
wen. En men weet niet hoe men daar
mee niet alleen een wereld van geluk
heeft vernield, maar men beseft ook
niet hoeveel stil verdriet er is gebleven
bij al die oud-planters, die een wereld
verloren en er een kooi voor terug kre
gen.
Als U mensenkennis heeft, bekijk al
de gezichten op deze voorplaat stuk
voor stuk en langdurig. Zijn het ge
zichten van slavendrijvers, van geld-
jagers, van uitbuiters? Of zijn het men
sen als U en ik en iedereen en vaak
béter nog? De geschiedenis is hard
voor de planter. Is hard voor de In
dischman. We weten niet waar we het
aan verdiend hebben. Vergeef het dus
2
LATER
„Pas als Tong-Tong definitief heeft
opgehouden te bestaan, zal men de
waarde en betekenis ervan naar
waarde schatten."
v. d. M.
Schatten vier honderd duizend In-
dischgasten de grote verdiensten van
het ItV naar waarde, nu het heeft
opgehouden te bestaan? Laat een kara
vaan voorbij trekken: Maria Dermoüt,
du Perron, Couperus, Daum, Beren
schot, Kloppenburg, Ledeboer, Berret-
ty, Dick de Hoog, Douwes Dekker,
Snouck Hurgronje, Adriani, Kruyt, Pa
van der Steur, den Ottolander, Bos
scha, Junghuhn, van der Tuuk, van
Stein Callenfels, Toontje Poland, Mata
Hari, Valentijn, Rumphius, honderden
meer. Onze Indische geschiedenis is
even breed, even roemrijk, even schil
derachtig, als welke andere ethnische
geschiedenis ook, maar zij is vergeten.
Is er in Den Haag (de stad met de
grootste Indische gemeenschap ter
wereld) ook maar één club, één vereni
ging, één genootschap, die Couperus
herdenkt of het KNIL? Jan Toorop of
het Corps BBL? Indische studiebeur
zen bijeenbrengt, een bibliotheek of
een museum sticht?
Wij hebben als de wind geleefd; wij
zullen als de wind verdwijnen. De gro
ten in onze historie zijn te verdelen in
twee groepen: zij van wie wat gerod
deld kan worden en daar is een nega
tieve „kennis" van. Zij die boven alle
roddel verheven waren en daar weet
men helemaal niets meer van. Onze
bewustzijnsinhoud is te beperkt, onze
ontwikkeling te klein, onze morele
maatstaf te burgerlijk. We kunnen niet
„zien in groter perspectief". Neem een
man als Van der Eb, wiens fantastische
bruggen nog vele decennia de maat
schappij zullen dienen, hij is in geen
vijf jaar glad vergeten...
Waarom ik dit werk dan tóch door
gezet heb? Omdat misschien later een
generatie geboren kan worden met
wijder visie. Dan heeft het werk van
ons, sufferds, tenminste een partij
mooie bouwstenen nagelaten. Deze ge
neratie leeft gewoon verder met pen
sioen en oblok-oblok
PAARDENSPRONG
Wat een roerende gevoelvolle voor
plaat in Tong Tong van 15 oktober j.l.
en wat hebt U het sadopaard vanuit
een groot hart beschreven en herdacht.
Weinigen, waartoe ik mijzelf reken,
hebben zich gerealiseerd wat zo'n
paardenleven op net hete asfalt van
de straat betekende. Nu eerst zie ik
duidelijk, welk voorbeeld deze dieren
voor ons mensen zijn geweest. U zegt
het zo juist, pas na een leven vol
het enige (en kleinste) blad van de we
reld, dat we in eigen kring wat senti
menteel en trots zijn. En door alles
heen ongebroken.
TJALIE ROBINSON
"dienbaarheid" begrijpen wij hun hoge
eigenschappen, dienbaarheid, geduld
en moed. Ik ben U erkentelijk, dat U
in deze tijd zulks zo duidelijk verkon
digt.
Daarom is Tong Tong een goed ge
schrift. Ik hoop, dat ik in 1968 een
trouwe lezer zal blijven.
Ingesloten 10,
Vriendelijke groeten,
G.W.S.
De merkwaardige titel boven dit stuk
je wordt de lezer duidelijk als hij weet
dat de inzender gepens. vice-admiraal
is. Wat een wonderlijke sprong van
admiraal naar sadopaard! Is groter af
stand denkbaar?
Het zijn deze begrippen over kolos
sale afstanden en barrières, die ons
telkens weer diep treffen bij Tong
long. Die zo heel veraf staan van het
zogenaamde leven in onze benauwde
kastjesmaatschappij. Hier vervluchti
gen alle betonnen scheidsmuren als
schimmen, een eenvoudige soldaten
vrouw schrijft filosofie en een admiraal
begrijpt een sadopaard.
Het zijn momenten als deze die mij
verzoenen met alle ongemak en twist
in dit Tong Tong bestaan. Mij weder
om doen realiseren dat mensen voor
een beter leven geboren kunnen zijn.
En dat de instinctieve overtuiging dat
het inderdaad beter kan, onze wérke
lijke leidstar is in dit chaotische be
staan van mistastingen... T.R.
DE ZILVERVLOOT
en overdenkend wat je als
veelbesproken man o.a. moet aan
horen over je „snoepreisje om de
wereld" en „het avontuur van Ata-
bal", vraag ik me af hoeveel rust je
nog hebben moet in je weinig vrije
tijd
Uit een privébrief.
Je vergist je. In mijn milieux hoor ik
daar zelden of nooit wat van. Komt het
ter sprake dan zijn vraag en antwoord
Lees verder pag. 19
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 12e JAARG. No. 8
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van iedere maand.
Prijs per nummer f 0,85. Abt. Nederl.: kwart, f 4,50;
halfj. f 9,jaar f 18,Abt. Europa: jaar f 23,
Abt. buitenl. (p. jaar en p. luchtp.): Australië en
Nw. Zeeland f 63,Indonesië f 58,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 48,Canada en V.S. f 39,
Suriname en Antillen f 33,—; Abt. buitenl. (p. jaar
en p. zeepost): voor alle landen f 28,
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
