De hele wereld, hemel en hel voor f 1500.- rend bedrijf dat vreugde heeft gebracht aan vele tienduizenden, worden wij vervuld met groot respect. Hoe volkomen negatief is in verge lijking hiermee het leven van zovele welgestudeerde en rijke Indische men sen, zowel in het toenmalige Indië als het hedendaagse Holland, die op het gebied van zelfgeorganiseerde ont spanning, ontwikkeling en cultuur niets hebben voortgebracht! Zelf een eigen theater bouwen, zelf decors ontwerpen, zelf costuums ont werpen, zelf tournees organiseren, zelf toneelstukken schrijven en dansen uitvoeren. Dat hele gigantische appa raat waar in onze rijke moderne we reld toneelscholen voor bestaan en hoogvereerde „experts" op alle ge bied, dat deden een halve eeuw terug twee eenvoudige Indo's met een hand jevol ongestudeerde „artisten". Wat een Branie! Wat een fantastische on dernemingslust en daarbij ook wat een Trouw aan eigen land en cultuur! Wer kelijk hiervoor gaat onze pet dieper af dan voor vele kandjengbesars... x Het zal de trouwe lezer van Tong- Tong opgevallen zijn dat er een sterke overeenkomst bestaat tussen het le ven van de „Indo's Komedie" en dat van Tong-Tong. Ook óns werk is door en door In disch en wordt daarom genegeerd door velen die zich een Europees tjap menen te kunnen aanmeten door het lezen van Europese lectuur. Ook bij ons naast zovele blinde Indischgasten een handjevol Totoks, die zich verre van generen voor Tong-Tong, maar de echtheid en eerlijkheid ervan naar waarde kunnen schatten. Ook bij ons een moeizaam in leven gehouden zelf standig bedrijf dat zich niet wenst te laten onderhouden met subsidies en garanties. En evenals toen de Indo zich langzamerhand „assimileerde" naar het alleenzaligmakend verlofje naar Europa, zo assimileert thans de Indischgast naar een actieloos be- staantje met sociale zekerheden en NUL persoonlijkheid. L'histoire se ré- pète T.R. 1) De naam Komedie is in deze mo derne tijd al practisch geheel in onbruik gemaakt of alleen in de minder mooie betekenis van b.v. „maak er geen co- medie van". Maar tijdens de eeuwwis seling vertegenwoordigde deze naam alles wat op de planken aan „hoogcul tuur" uit Europa kwam. Elke schouio- burg in Indië heette de Comedie en het eenvoudige Indotoneel hoopte zich dus aan deze naam in de algemene achting op te trekken. 2) Helaas is een tijdgenote van Ma rie Oord geweest een zekere Marie van Oordt, een Hollands meisje en avontu rierster, die bij de politie in een slecht blaadje stond. Het typeert de roddel zieke Indische kleinburgerij dat zonder eerlijk onderzoek deze namen met el kaar verward loerden en Marie Oord soms een slechte naam gekregen heeft die ze per sé niet verdient. Een volledige indruk van de totale omvang van requisieten en andere parapher nalia van de „Indo's Komedie" krijgt men bij doorlezing van de verkoopacte van het hele hebben en houden van Marie Oord's schepping aan de Chinese vrouw Yap Thiam Nio op 30 juni 1917, toen zij haar avontuurlijke onderneming ophief. We nemen de inventarislijst letterlijk over en in de volgorde van deze artikelen tuimelt de lezer van de hemel in de hel, in alle schijn- en ware gedaanten der mensheid, terwijl de volkomen onwillekeurige opsomming vaak ongewild mach tig humoristisch aandoet. Een opstand bestaande uit zes stuk ken, een voorscherm, een en veertig diverse coulissen (een straat kota la- oet, een straat Kota, een straat oetan, een idem, een bosch, een astana hol, een kerk, een goeah lobang, een ge vangenis, een fontein, een roemah da- gang, een roemah miskin, een goeah foatoe, een astana, een groot bosch, een park taman, een zeescherm, een zwarte scherm compleet, tien bosch coulissen, tien paleis dito, een zwarte tule dito, en twee voorcoulissen, tien stellen Oosterse dameskostuums, een dito kinder idem, drie mannen ditr twee mantels, tien grote kimono's, twee kleine dito, drie stel cake walk kos tuums, tien stel hawa madjelis, vier djoela-djoeli, negen onderrokken, vijf tien sitsen kebaja's, zes zijden dito, vijf stel stel Chinese kostuums, vier en twintig rokken, vijf en dertig blouses, twaalf bebe's, veertien dajang kos tuums, vi f stel oosterse kostuums, zes vesten, tien petten, een stel zwarte kunst kostuum, twee hemden, een goe ah petjah, een geel tule, een rose dito, een blauw dito, een scherm telaga, een troon compleet, een turksche bank, drie stel arm-huisjes compleet, twee schepen, een stel hawa madjelis co, pleet, acht sabels, twee stalen gewe ren, vijf houten dito, diverse houten ge reedschappen kembang-kembang ta man, vier hekken, maligi compleet, zes bergen, wolken, diverse toneelgereed schappen, een piano, elf Egyptische dameskostuums, twaalf stel konings kostuums, zeven heren hofkostuums, drie lange mantels, vijf korte dito, vijf stel duivelskostuums, twee hawa mad jelis voor kinderen, twee roverkos tuums, zeven jassen en drie broeken voor minderen, een tafelloper, een sprei, een klamboe, een stel kleding voor minderen, twee officierskostuums, twee stel dito zwart, elf jassen voor clowns, een stel matrozenkleren, drie Chinese kostuums, diverse pruiken, elf tulbanden, twee schoutspetten acht valse baarden, een spiegel, een bel, zes tamboerrijnen, twaalf sluiers, vijftien waaiers, acht zijden ceintuurs, negen halsbanden, tien djalars, diver se kleinigheden. En dit complete universum, tot stand gekomen met honderden noeste werk uren van schilders, djaits, smeden, tim merlieden en designers werd verkochl vcor slechts 1500 magere guldens! Sic transit gloria mundi TOELICHTING Enige verklaring dan wel toelichting van sommige namen en begrippen lijkt ons wel nodig. Nu herinnerde Marie Oord zelf zich na zestig jaren maar heel weinig. Aangevuld met wat Schar- dijn en Tjalie zich nog herinneren, kun nen wij dit lijstje samenstellen, waar- b.j we de algemeen bekende namen en begrippen maar niet vertalen. astana paleis astana hol een samenstel requisieten en coulissen, die perspectivisch naai achteren toe scherp toelopen waardooi a.h.w. een hol ontstaat: pilaren, balda kijnen, balustrades, trappen, enz. goeah lobang spelonk goeah batoe steengrot goeah petjah spelonk die open kan splijten, voor het verhaal van Ali Baba. de zwarte tulle gordijnen werden ge bruikt als achtergrond voor het opwek ken van magische gebeurtenissen. Met geheel in dofzwart geklede mensen we den bij het schaarse toneellicht dan al lerlei voorwerpen a.h.w. door de lucht aangevoerd. De effecten waren vaak verbluffend en indrukwekkend. hawa madjelis statiecostuum of „hemelse klederdrachten" Met de „hawa madjelis" werd soms ook bedoeld een „verblijfplaats der go den", een ijzeren stellage achter op het toneel opgesteld en gecamoufleerd met wolken, waarboven engelen en feeën troonden, die men met katrollen kon la ten zakken en ophijsen. Het effect was zeer schoon om aan te zien. djoela-djoeli sterrenkinderen, feeën, nimfen. Met vernuftige bouwsels waren zij soms verborgen in grote traté bloem knoppen. Raakte de fee deze knoppen aan, dan sprongen deze bij het afste ken van vuurwerk met een knal open en vertoonden zich de lieflijkste wezens onder oorverdovend applaus van de zaal. dajang costuums slavinnencos- tuums met tulle „harembroeken" en kaftans, rijk geborduurd en met loo- vertjes bestikt. Maligai vertrek in een voorstelijke ivoning, ook prinsesselijk boudoir, djoebah wit priestergewaad, djalars soort baldakijnen, fraai versierde geplooide smalle banen boven het toneel. goeah petjah spelonk die open kon splijten, voor het verhaal van Ali Baba. 8

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Tong Tong | 1967 | | pagina 8