Walter Spies
Boekhandel
TONG TONG
heeft een beperkte voor
raad boeken tegen sterk
gereduceerde prijzen!
Met Mevrouw Kranenburg had ik
een hele correspondentie over Walter
Spies. "Tante Martha" (zo noem ik
haar; ze is 90 jaar) begrijpt Walter
Spies zoals eigenlijk maar heel weini
gen hem begrijpen. Het was niet het
kunstenaarschap van Walter Spies,
noch zijn "bohémienschap" noch wel
ke bijzondere begaafdheid of geaard
heid ook' die het mogelijk maakte dat
Walter Spies zo gemakkelijk kon "in
dringen" bij Javaan en Baliër. Maar zijn
volkomen gave natuurlijkheid, zijn AR
GELOOSHEID als mens.
Ik weet het omdat mijn vader ook zo
was. Zonder enige begaafdheid, met 'n
onontkoombare Hollandse "stuntelig
heid" zou ik haast zeggen, met een
volslagen gebrek aan kennis van alles
wat Indonesisch autochtoon was. Hij
sprak altijd afgrijselijk vertaald Maleis
met een onverwoestbaar Hollandse
tongval en kon allerlei zeden, gebrui
ken en hormats maar nooit leren. Din
gen die je "met je klompen kon aan
voelen" leerde Pa nooit aanvoelen.
Maar daarnaast had hij een ingeboren
vermogen blijkbaar om zijn Hollandse
klompen altijd zó zorgvuldig neer te
zetten of met een zó ontwapenende
lach, dat hij nooit iemand zeer deed.
Op een ochtend door een kampong
in Bogor ronddwalend (wat zowel mijn
vader als ik op eigen houtje graag
deden), hoorde ik tot mijn verbazing
mijn vaders stem uit een nederig pon-
dokje komen. Wat deed hij hier! On
gelovig stak ik mijn hoofd door de
lage deur naar binnen en ja, daar zat
Pa hoor. Op de ambèn (lage baleh-
baleh) in het midden van het vertrek
met een Soendanees gezin om zich
heen, vrolijk keuvelend en lachend. Ik
moest er ook bij komen en kreeg ook
een glas koffie en ting-ting.
Het gesprek van mijn Pa met deze
eenvoudige Soendanezen werd ge
voerd op een wijze die gewoon een
caricatuur genoemd kon worden van
alle "begripsvolle gedachtenuitwisse-
ling", want deze Soendanezen spraken
slecht Maleis en verstonden in elk
geval van Pa's verminkte tongval niet
veel. Maar ik nam een warmte en "un
derstanding" waar die ruimschoots op
woog tegen alle tekorten. Hier was
letterlijk geen enkel misverstand moge
lijk!
Dat heb ik in Pa altijd bewonderd:
zijn vermogen om met kinderen kind te
zijn en met grijsaards oud, met Am
sterdammers Mokummer en bij Sinjo's
Boeng. Het was onnavolgbaar. Hier IS
trouwens geen systeem mogelijk. Hier
moet alleen een aangeboren vermogen
zijn om geheel opzij te kunnen zetten
wat je als "patroon-mens" kunt zijn.
Walter Spies was ook zo. Hij kon
de mens zien onder de gedaante. Hij
vergat zijn eigen gedaante. En pas als
er contact was, konden van binnenuit
de "gedaante-verschijnselen" worden
uitgewisseld. Wij zijn vaak "dwars door
alles heen" Europeaan en hebben dan
een onderdrukbare neiging om te pa
troniseren, om ons te gedragen als
ambtenaar, militair of kunstenaar, als
representant van een andere bescha
ving. Om een oordeel uit te spreken
over geloof of hygiene of economie.
Van onze hoogte af iets te onderwijzen
aan onderontwikkelden...Eigenlijk alle
maal min of meer hatelijke vormen
van doodgewone bemoeizucht.
Wat Pa in dat Soendanese hutje had
was puur "samen zijn" en alle voor
waarden voor samenzijn hoefden niet
opgebracht te worden omdat er con
tact WAS. En dit is eigenlijk een le
vensvorm waar geloof ik alle mensen
op aarde naar zoeken en die niet
te vinden is langs wegen van cultuur,
bezit of stand.
Zo heb ik eens ook een officier (en
gentleman) zijn schoenen zien poetsen
samen met zijn dardanel. leder poetste
zijn eigen schoenen. Ze zaten op een
veldbed in een door inkwartiering ont
wricht huis. In die paar minuten van
samen zijn van deze twee mensen zag
ik een hele oorlog wegvallen; het hele
conglomeraat van wereldconflicten in
ras, nationaliteit, bezit en macht BE
STOND NIET MEER.
Helaas zijn zulke momenten zeld
zaam, zijn zulke mensen zeldzamer.
En daarom stort de wereld telkens
opnieuw in catastrofes.
Ook van Jef Last kreeg ik een brief:
als Tong Tong wérkelijk zo'n eerlijk
blad is, vertel je ook eerlijk hoe ellen
dig Walter Spies later behandeld werd
en hoe afschuwelijk hij aan zijn eind
gekomen is (met de Van lmhoff)...en
daarop heb ik Jef Last geantwoord:
neen, dat doe ik NIET.
Ik BEGRIJP Jef goed en evenals hij
ben ik ontsteld over de wreedheid van
het Lot en de schijnbaar onsterfelijke
wreedheid van mensen, die elkaar eeu
wig moeten vervolgen als wolven en
verscheuren als dieren. Maar ik weet
ook dat al het "onderuit halen" van
wat fout was en gewroken moet wor
den, ons volk alleen maar eindeloos
twistziek en bitter en onverdraagzaam
maakt.
Wij begrijpen niet waarom het leven
(vaak) zo moet zijn. We begrijpen b.v.
niet dat er geen Jezus geboren kon
worden zonder een Judas naast zich.
En dat een Brenger van Genade geen
Golgotha bespaard kon worden. Op
een wonderlijke (en wrede) wijze is het
Leven geen spel van Sinterklaas en
Zwarte Piet, waarin de zoeten altijd
zoetigheid krijgen en stouten de roe.
En voltrekt zich aan de ene kant het
drama dat zij die goed leefden miskend
en in ellende sterven, met daarnaast
het even ongerijmde drama dat gruwe
lijke zondaars de zaligheid verwerven
In dit onbegrepen aardse bestaan
Indonesië volume IV eerst voor
15,thans 7,50, met tal van
foto's waaronder verschillende
gekleurde, 1,porto.
Batig slot figuren uit het oude
Indië, door D. M. G. Koch. 6,90
60 ct. porto.
Opstand in het paradijs door
James Mossman. 6,60 ct.
porto.
In de greep van Soekarno
door H. Schmidt 6,50 ct.
porto.
De Chinezen in Ned. Oost Indië
door J. Moerman, 4,50 30 ct.
porto.
Papoea's, mensen zoals wij de
kuituur van een natuurvolk
door Dr. G. Oosterwal 3,
35 ct. porto.
Oog in oog met het stenen tijd
perk door Jens Bjerre. 12,50
incl. porto.
BAZAAR
"PASAR TERANG" van UIT EN THUIS
ZATERD. 2 MRT en ZATERD. 6 APR. 1968
HUIZE NESVO, Groot Hertoginnelaan 213,
Den Haag. (Te bereiken met lijn 11 en 14
en vanaf het Valkenbospl. met lijn 7 en 3)
AANVANG 11 UUR
Overheerlijke gerechten uit de keuken van
bekende Indische kooksters. (Ook om mee
te nemen). De prijzen zijn niet duurder dan
thuis eten I
Verder vindt U in onze Toko BAROE bruik
bare huishoudartikelen en nog wat gezellige
attracties.
GEENENTREE GEENENTREE
U kunt ook zelf gemaakte etenswaren ver
kopen voor eigen rekening of artikelen ver
kopen die U kwijt wilt.
HIER ZIJN GEEN KOSTEN AAN VERBON
DEN.
Inlichtingen tot uiterlijk donderdag 29 fe
bruari a s. telf. nummers 63 42 89 - 68 56 44
en 55 82 10.
kan de mens alleen steeds het aange
zicht opheffen tot alles wat Goed is,
zoals planten altijd de zon zoeken. En
wij denken aan Walter Spies zoals hij
mild was en verkwikkend. Wat hij zijn
leven lang geweest is, en wat geen
mens en geen dood hem heeft kunnen
afnemen.
Want alleen het Goede overleeft
ALLES.
16
