SM*
VOETSTAPPEN IN 'N ANDERE WERELD
De Verschijning in de Nacht
i.!li 111111II11111111 IIIIIIIIIIIIIIIH^B9B§2bHMKm
Jos. van A reken j
16
DONGENGAN VAN SI KLAAS
Het was het jaar 1928 in het liefelijk
plaatsje MALANG. Werkeloos zijnde,
kreeg ik met hulp van heel veel Ja
vaanse kennissen een stenen huis te
huren ('n gekoppelde woning) in gang
Temang-goengan achter het huis van
de heer Siebenhaar. Het huis grensde
aan de zijkant aan een erfje van 10 x
5 meter van Pah Diran een man van
bij de 60 jaar. De oude bewoners van
die kampong noemden mij steeds:
"Sinjo Klaas", want die mensen had
den mij reeds van kleine jongen ge
kend. Heel veel hulp hadden wij
mijn vrouw en drie kinderen, waarvan
de jongste 5 maanden oud was van
de oude bewoners en het andere volk
mogen genieten en heel vaak zat ik
met die oudjes tegen zeven uur 's-
avonds na hun avondgebed op een
matje te dongèng. Pah Diran was
ziekelijk en was vele avonden niet ver
schenen.
Zo gebeurde het op een avond, dat
mijn vrouw (si Letta) tegen 11 uur
's nachts wij sliepen steeds heel
vroeg plotseling wakker werd en
zag zij aan haar voeteneind een heel
oude vrouw, doch deze liep niet vast
op de cementen vloer, doch zij zweef
de. Met het gebaar de vinger tegen
haar mond om stilte te manen, zweefde
zij naar een gesloten kleerkast, maakte
die open en nam daaruit een Eau de
Colognefles HS 4711 uit zo'n flesje
die bij ledig zijn gebruikt werden voor
een voedingsfles voor baby's. Het ou
de vrouwtje smeerde de voeten van ons
allen met die parfum. Wanneer dat
vocht niet uit die fles was gevloeid,
zou de kamer niet naar die Eau de
Cologne geroken hebben. Dit dan was
de geheimzinnigheid, want niemand had
tevoren dat parfum gebruikt en de kast
vonden wij na het verdwijnen van dat
oude vrouwtje nog gesloten.
Verder zei het vrouwtje: "Odjo gègèr-
gègèr, atie-atie bahin." (maak geen
heibel, maar wees voorzichtig). Door
vermoeidheid sliepen daarna weer in.
De volgende morgen, tegen 7 uur in
de ochtend bij het openen van huis
deuren en ramen, zagen wij vele men
sen voor het huis en erf van Pah
Diran en vertelde men mij, dat hij in
de nacht gestorven was. Er hing een
gele vlag aan de ingang van de kam
ponggang, ten teken, dat de overle
dene gestorven was aan een besmet
telijke ziekte.
Mijn vrouw en kinderen had ik direct
bij één onzer kennissen in een andere
buurt laten logeren tot alles geheel
ontsmet was geworden.
Zo hadden wij dan een hulp mogen
ontvangen van zichtbare verschijnin
gen, en werd zulks door vele mede
mensen aan het bestaan ervan getwij
feld.
EEN KALENDER UIT BRAZILIë
Van Ronald Platte in Brazilië kregen
wij een zelfgemaakte kalender toege
stuurd (Janeiro, Fevereiro, Margo, enz.),
twaalf eenvoudige tekeningen, gemaakt
op de boerderij van zijn schoonvader,
"ergens op een verloren plekje in Rio
Grande do Sul, waar de rustige omge
ving gelegenheid geeft om te mijmeren
over belangrijke en onbelangrijke on
derwerpen...", zoals hij schrijft.
Dit gebaar heeft ons om vele rede
nen bijzonder getroffen. Ronald is nog
erg jong, student pas, Indië ligt al ver
achter hem en komt nooit meer terug,
maar hij blijft een trouw en geboeid
lezer van Tong Tong. Tekenen kan hij
niet. De prenten van deze kalender
zouden wij, hoog-culturele en progres
sieve Europeanen, misschien stuntelig
vinden. Maar er ligt een roerende een
voud en een simpele liefde en eerbied
in voor het leven, die treft in deze tijd
nu alle kunst pervers of gedeformeerd
moet zijn om erkend te zijn.
In tegenstelling tot andere Indische
zwervers in de wereld stuurt Ronald
geen snorkende foto's van freeways,
wolkenkrabbers of exotische eigenaar
digheden, maar hij gaat rustig met een
blocnote en een potlood buiten zitten
en tekent de dingen die overal op de
wereld hetzelfde zijn: de schutting van
een weiland, een schuurtje, een put,
een vijver, wat eenvoudige planten die
zo maar ergens groeien, een kudde
runderen, een paar kippen...alles zon
der de minste behoefte om "geweldig"
te zijn, om "kunstzinnig" te zijn, maar
alleen maar om "gewoon" te zijn.
Hoewel hij student is en zeker car
rière moet maken, steekt hij geen ver
togen af over de toekomst van Brazilië
maar "mijmert over belangrijke en on
belangrijke dingen", hij "dongèngt" en
het curieuze is dat daardoor deze on
belangrijke tekeningen een navranter
belangrijkheid krijgen dan alle zoge
naamde artisten van Europa samen
wrochten kunnen in wat "moderne
kunst" heet.
Pas dan ontdek je dat hoe wij mo
dernen ook goochelen met papier en
verf en fototoestel, met stijlen en scho
len en richtingen, wij allemaal slaaf
blijven van vooroordelen en dwangvi-
sies en dat Ronald werkelijk vrij is.
Omdat hij niet hoeft te tekenen zoals
anderen dat mooi vinden, of belangrijk
of stijlvol, maar omdat er ergens een
eenvoudig en eerlijk samenzijn kon zijn
met een mens met een dier (al was het
maar een gewone ajam) of een ding
(al was het maar een zinloos tegen een
muurtje staand stukje hout) in een
soort zeldzame "togetherness", die al
leen wij Indischgasten zo goed begrij
pen kunnen.
De eenvoud van zoveel tekeningen
van "gewone Balische kampongmen
sen" of van leerlingen van de vijfde
klas lagere school, toen we nog niet
"model" waren...
In deze wereld met zoveel bewuste
of onbewuste patstrapperij is het ma
ken van zo'n "onbenullige" kalender
gewoonweg een daad van moed, die
b.v. op onze kakeltrotse TV uitgelachen
zou worden (behalve door Pierre Jans
sen!), maar met Tjalie's Tong Tong en
zijn tropische boerderij voelt Ronald
zich zo thuis, dat hij precies zichzelf
zijn wil en niet anders.
Voor zulke mensen is een betere
toekomst voorspelbaar dan aan te to
nen is met de mooiste getuigschriften.
Koers zuiver, koers moedig, Ronald.
En selamat djalan!
SPREEKWOORDEN VAN MALAYSIA.
Gulai sedap, nasi mentah; nasi sedap,
gulai mentah.
Als de goelé perfect is, is de rijst
half gaar; als de rijst gaar is, is de
goelé ongaar (op de wereld is nooit
iets helemaal goed).
Gigi dengan lidah ada kala-nja bergigit
djuga.
De tanden bijten wel eens op de
tong (zelfs de beste vrienden kunnen
elkaar pijn doen).
T Voor Omega, Zenith en vele j
t andere goede merk-horloges 1
naar I
t Laan van Meerdervoort 520
Den Haag - Telef. 33 64 41 j
