Rie Cramer
VERMAAT ZONEN
maandagochtend
kijkochtend
Rie Cramet
Wanneer mij gevraagd wordt voor
Tong Tong Rie Cramer om een inter
view te verzoeken, heb ik zo mijn be
denkingen: geen indrukwekkende dag-
bladnaam kan ik noemen, zij zal zeker
veel te bezet zijn door belangrijker
dingen, is nog niet zo lang geleden
voor T.V. geweest..maar als ik stot
terend opbel zegt zij lachend: "Wat
deftig! Wanneer kunt U?"
En dan zit ik ineens in een verruk
kelijk ouderwets huis, met uitzicht op
een "kleine Johannes-tuin" en bedenk
dat die naam Rie Cramer al generaties
lang een begrip is. Wie kent haar boe
ken en versjes niet, de tekeningen, die
behalve boeken ook kinderkamers
sierden? Mijn moeder las mij de ver
haaltjes en versjes voor en nóg roe
pen ze herinneringen bij me op. Later
leerde ik ze aan mijn zoontje, in het
kamp, ze behoorden bij het ritueel
voordat hij na alwééér een dag achter
de klamboe verdween. Zo kregen die
versjes weer een heel andere beteke
nis en waarde en velen van ons zal
het zo vergaan zijn.
De deur gaat open en Rie Cramer
komt binnen, een warme hartelijkheid
gaat van haar uit, een zo natuurlijke
en eenvoudige vrouw, zonder enige
ijdelheid of gewichtigdoenerij, het lijkt
of de kamer ineens veel lichter wordt.
Haar gezicht komt me zo verrassend
bekend voor; ofschoon ik haar toch
nog nooit ontmoet heb. Een gelaat
waar een intens beleefd leven met tal
loze groefjes op geschreven staat, die
men echter vergeet zodra men haar
ogen ziet. Bruine, guitige ogen, stra
lend jong en levendig.
Wanneer zij begint te vertellen valt
direct een zó onmiskenbaar Indisch
armgebaar op, dat ik even afgeleid
ben, maar het woord Soekaboemi trekt
meteen weer de aandacht.
Rie Cramer is in Soekaboemi gebo
ren. Met haar moeder en nog drie zus
jes woonde zij er tot zij ongeveer an
derhalf jaar oud was, toen reisde de
familie naar Holland. Die Hollandse
periode heeft nog zo veel verwarrende
indrukken nagelaten, dat zij zich er
veel van herinnert. Toen zij drie jaar
was reisde zij weer naar Indië, ditmaal
gingen zij in Batavia wonen tot haar
negende jaar, waarna zij voor goed
naar Holland terugkeerden.
Op de vraag of zij zich dingen her
innert uit haar Indische jeugd, vertelt
zij: "Soms, door een geur, van een
houtvuurtje bijvoorbeeld, of door een
bloem, komen er weer talloze beelden
bij me op. Dat is zo onverbrekelijk met
je verbonden, dat vergeet je nooit. In
Mallorca, tegenover mijn huis, was een
winkeltje met een soort atappen dakje,
er onder hing een lampje aan een
draad en 's avonds leek het precies
een waronkje... nu niet meer, ook daar
is nu veel veranderd, maar twaalf jaar
geleden was het nog zo veel primitie
ver, zoals toen in Indië.
En de plantentuin weet ik nog, ons
huis met de oprijlaan en de schriele
rozen in potten op voetstukken. Mijn
moeder zie ik nog voor me, gekleed
in sarong en kabaja met slofjes aan.
En mijn vader, wanneer hij thuis was,
droeg een slaapbroek en kabaja. Dan
zat hij in een stoel met van die uit
klapbare latten, waar hij z'n benen op
legde."
"Heeft Uw Indische jeugd invloed
gehad op Uw verdere leven?", vraag
ik.
Zeer gedecideerd zegt zij: "Natuur
lijk! We waren niet rijk, mijn vader was
gezagvoerder bij de pakketvaart, maar
we leefden in een ruim huis, met een
groot erf, met zes bedienden. Dat le
ven was zo heel anders dan later in
Holland, zo veel meer vrijheid, de ruim
te, de natuur om je heen, dat heeft
zeker een enorme invloed gehad." Zij
was graag nog eens terug gegaan,
maar er heeft zich nooit meer een
gelegenheid voorgedaan. "Steeds is
wel bij mij die trek naar het zuiden,
het licht, gebleven. Ik heb altijd veel
gereisd."
Voor de thee gaan we naar de serre,
vol bloeiende, welvarende planten, rie
ten stoelen en boeken. Twee poezen
komen eens inspecteren wie er nu
weer is, de vrouw des huizes schenkt
de thee en even later spaart zij tijd
noch moeite om boeken, foto's en
knipsels te gaan zoeken.
Rie Cramer vertelt dat zij in 1954
met twee vriendinnen naar Mallorca is
verhuisd. Tekenen en schrijven doet zij
niet meer, behalve ontwerpen maken
voor tegeltjes die in Mallorca gebak
ken worden en vooral aan Nederland
se toeristen verkocht.
"En bij wijze van grapje heb ik ter
ere van de geboorte van het Prinsje
een tegeltje gemaakt", zegt zij, wijzend
naar de wand waar een juweel van een
tegeltje, gevat in smeedijzer, hangt.
Onderwijl is de vriendin terug ge
komen met boeken, foto's en knipsels.
Er zijn enige foto's bij van toen zij
nog heel klein was, dan als jong meis
je in Holland, nog een paar als jonge
vrouw met poes Hassan op de arm,
en weer die schalkse ogen vallen op.
"Vindt U het prettig in Mallorca te
wonen, bent U daar niet erg een
zaam?" Zij kijkt me verwonderd aan.
"In de lente is het hier heerlijk, al dat
groen en die vogels, dat heb je daar
niet zo, het is er grijzer en de vogels
eten ze er op, je hebt eigenlijk alleen
maar mussen." Van eenzaamheid heeft
zij bepaald geen last, zij heeft erg veel
vrienden en op haar vriendin wijzend:
"soms komen er ook mensen uit Hol
land overwaaien." In het toeristen sei
zoen komen er soms drommen men
sen, wel tien op een ochtend, hier in
Holland zouden ze er niet aan denken,
maar daar ben ik een bezienswaardig
heid.
We praten nog wat over moderne
kunst, Henry Moore (77) en met een
lach zegt zij: "Die man is me zo ver
voor, zo veel jonger dan ik. Ik heb
hem eens ontmoet... hij heeft een
sympathieke kop."
Bij het afscheid krijg ik een exem
plaar van "Flitsen van Rie Cramer" te
leen, plus een foto voor Tong Tong.
Thuis kijk ik snel in het boek "Flitsen"
en ben meteen zo geboeid dat ik alle
plichten vergeet. Later, al huishou
dend, mijmer ik vaag over het verschil
tussen kinderlectuur en amusement dat
zestig jaar standhoudt, en wat de kin
deren nu geboden wordt. Er wordt zo
prachtig geschermd met "functioneel
en verantwoord", een fraaie kreet die
helaas zo weinig toegepast wordt in
werkelijkheid.
Met spijt bedenk ik me dat ik vergat
te vragen of zij ooit een prijs, of een
gouden plaat gekregen heeft. Mis
schien zou zij alleen maar gelachen
hebben. RINI
Juweliers - Horlogers
3x Den Haag
THOMSONPLEIN 18
7