VERMAAT ZONEN
maandagochtend
kijkochtend
I J. M. VAN EXEL's
mese moet hij in goeden doen geleefd
hebben en althans buiten de Hol
landse kolonie vrij groot aanzien
gehad hebben. Een bijnaam als "Toe-
wan Goesti" wordt niet zo maar ge
geven. De man moet ongetwijfeld be
halve over een behoorlijk materieel
bezit ook beschikt hebben over bijzon
dere gaven van geest.
Hoeveel willekeur en onzekerheid
bestonden er in die dagen? En hoeveel
mensen zouden in die dagen niet ge
piekerd hebben over een overname
van de macht? Zeker is dat Erbervelt
een geheime organisatie kon opbou
wen van vrij grote omvang. Wat hij
werkelijk van plan geweest is, kan uit
de kronieken niet meer worden ach
terhaald. Toen "het komplot" op het
laatste nippertje ontdekt werd, was
(evenals bij de Chinezenmoord later)
de angstpsychose zó groot dat er di
rect en met "normale" wreedheid korte
metten mee werden gemaakt. Van een
kalm, serieus en rechtvaardig onder
zoek is (evenals bij alle processen uit
die tijd) geen sprake geweest. In wel
ke mate is dus eventueel Erbervelt
onrechtvaardig streng gestraft?
Hier neemt Het Gerucht verder de
taak over van de Kroniek. Geruchten
kunnen van een middelmatig mens een
genie maken, van een schuldeloos
mens een misdadiger en van een on
verlaat een heilige. Maar geruchten
kunnen een verbazingwekkend lang
leven hebben. De geruchten over de
ONschuld van Pieter Erbervelt b.v.
leefden even lang als het (toch van
bitter weinig vergevensgezindheid ge
tuigende) stenen monument op bij
gaande foto. Dat wil zeggen: tot diep
in deze eeuw was Pieter Erbervelt on
der eenvoudige "Mixtiezen" niet ver
geten.
De meer ontwikkelde Indo's praat
ten er overigens liever nooit over.
Zelfs zij die overtuigd waren dat Pieter
Erbervelt voor een verfoeilijke misdaad
verdiend gestraft was, bleven het
voortbestaan van het monument alleen
al op Christelijke en humane gronden
"onaangenaam" vinden. Maar men
deed er verder weinig aan. Bij mijn
weten heeft slechts éénmaal een IEV-
hoofdbestuurslid, E. Ellendt, voor op
ruiming van het monument gepleit,
maar (evenals vele andere Indische
gemoedsbewegingen) werd deze actie
afgewimpeld als een sentimentskwes
tie. Te deksel, het was toch alleen
maar een gewoon historisch monu
ment, een museumstukje bij wijze van
spreken. Wind je niet op!
Onder de eenvoudiger Indo's raak
te echter langzamerhand aan dit mo
nument dat "onwegwerkbaar" bleek
een soort legende verbonden, meestal
diep in de nacht achter gesloten krees
met fluisterende stem verder verteld:
de Hollanders zullen voor hun hard
vochtigheid gestraft worden. Indië zal
hun worden afgenomen en pas dan
zal het monument worden uitgewist...
Ikzelf heb vóór de oorlog deze
"voorspelling" vaak gehoord, maar er
even weinig serieuze aandacht aan be
steed als aan b.v. het weggevoerd
worden van het heilige kanon in de
Kota (dat ook het voorgoed verdwijnen
van de Kebo Poteh zou bevestigen)
en andere (al dan niet authentieke)
Djojobojo-voorspellingen.
En ik heb ook meegemaakt dat het
bericht in de krijgsgevangenkampen
de ronde deed (vooral onder Indo's)
dat het Pieter Erbervelt-monument in
derdaad door de Jappen gesloopt was.
Een bericht dat eigenlijk alleen maar
verbazing veroorzaakte. En verder
vroeg men zich af: "Wat heeft die Jap
nou met dat monument te maken! De
nieuwe overheersers hadden het im
mers te druk met duizenden andere
oneindig veel belangrijker zaken? Wie
ging er nou nog zo'n stukje muur af
breken dat NIETS te maken had met
de Pan-Aziatische gedachte?...
En andere Indo's zeiden alleen: "Zie
je wel! God slaapt niet. Wat onrecht
vaardig is, zal worden opgeruimd!"
En dat waren voor zover wij we
ten de laatste gedachten rondom
het monument van Erbervelt. Voor wie
misschien pas nu, na twee eeuwen,
gezegd kan worden: hij ruste in vrede.
T.R.
OEPANISJAD EN BHAGAWAD GITA
Voor elke jonge Indischman in de
20'er, 30'er jaren in het oude Indië,
die in méér geinteresseerd was dan
wat de HBS bood, zijn bovenstaande
namen niet onbekend. Ze behoren tot
de oudste en wijsgerigste boeken van
de wereldliteratuur, maar toentertijd
waren ze nergens te koop. Wie de
schade wil inhalen, kan ze nu bij Tong
Tong bestellen. Al willen wij waarschu
wen dat het per sé geen lectuur is
voor Jan en Alleman!
"De Bhagawad Gita",
door Ir. J. A. Blok 6,50
"Oepanisjads",
door Ir. J. A. Blok 6,50
m. Juweliers - Horlogers
3* Den Haag *5
THOMSONPLEIN 18
ujiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinnnniiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiu.
Schoenhandel j
alleen Reinkenstraat 29 j
Den Haag - Tel. 33 21 17
Specialist in exclusieve dames-
schoenen met hoge of lage hak
in de allerkleinste maten.
vanaf maat 32 1
Stevige kinderschoenen voor
het nieuwe schooljaar.
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIHHIIIKHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIli
VREDE
Al is er een oorlog in Viet Nam,
Wordt er gevochten in Israël
Is er 'n doder die een Leven nam,
Toch, de Vrede is er wel!
Al roeren zich de studenten,
Komt er rel na rel,
Zijn er opstanden van zomer tot lente,
Toch, de Vrede is er wel!
Zoveel Vrede hij de tortels.
In het voeden van al het jonge,
Vrede hij de planten-worlels,
Die gretig in de aarde drongen.
Vrede in wolken zeilend langs de lucht,
In al het blijde vogel-zingen.
Als door bladeren het windje zucht.
Vrede om ons, in zoveel dingen.
Wij moeten het alleen maar zien,
De tijd nemen om te ervaren,
Dan is het mogelijk dat misschien,
Lik een ander leed kan besparen.
E.S.v.K.
MALAYSISCHE SPREEKWOORDEN
Kachang lupakan kulit.
Anak kuching menjadi harimau.
Belalang telah menjadi lang.
Pachat hendak menjadi ular sawah.
Chaching menjadi ular naga.
Pipit hendak telan jagong.
Pipit hendak meminang anak enggang.
Wanneer niet komt tot let, is hij vaak
als:
Een katjang die zijn schil vergeet.
Een kat die een tijger geworden is.
Een sprinkhaan die een havik gewor
den is.
Een bloedzuiger die een slang gewor
den is.
Of een worm die uitgegroeid is tot een
draak.
Een mus die een maiskolf inslikken wil.
Een mus die huwen wil met een neus
hoornvogel.
(Men lette op dat de kwalijke eigen
schappen méé groeien!).
5
