v
VOOR INDISCHE
GOUDEN SIERADEN
ER.KJLE
JUWELIER,
SPUI 167a - DEN HAAG
TELEFOON 070-60 48 85
Boekhandel
TONG TONG
de familie" en in deze merkwaardige
bestaansvorm "assimileerde" ze in het
Nieuwe Leven.
Wie ter wereld zal ooit voelen wat
assimilanten voelen? Wat het betekent
een steeds mooier vreemd huis op te
bouwen op de steeds meer verbrok
kelende ruines van het oude en dier
bare?
Terugkeer zou nooit meer mogelijk
zijn.
Noch zou een volkomen geslaagde
assimilatie ooit mogelijk worden.
Maar het land van haar jeugd had ze
nog altijd om zich heen. De klapper
bomen, de roep van de koopman op
straat, dezelfde stemmen van zovele
vogels en insecten. Indische huizen,
moet je weten, zijn eigenlijk een voort
zetting van het vrije land. Het Land
kwam over open erven en door open
ramen en deuren altijd binnen. En als
de kinderen en klein kinderen uit wa
ren, naar hun amusements- of werk-
wereld, was Tjang toch wel tevreden
en gelukkig, mijmerend op de open
achtergalerij, af en toe keuvelend met
de bedienden, haar volk. Maar hoe
lang nog?
Toen de band verbroken werd tus
sen haar volk en het volk der Blanda's,
ging ze met haar kinderen mee. Deels
om ze te blijven hoeden, deels omdat
terugkeer naar haar doesoen immers
niet meer mogelijk was?
In het Hollandse huis ging niet al
leen de aanblik van haar eigen wereld
voorgoed verloren, maar zelfs de hele
nieuwe wereld.
En van de jeugddroom van TWEE we
relden was niets meer overgebleven.
Haar hele wereld was nu de kleinste
die een vrouw zich indenken kan:
echtgenote te zijn voor haar man, Ma
voor de kinderen en Tjang voor de
tjoetjoeks. Tjang bleef thuis. De stra
ten waren toch altijd koud en nat. En
levenloos zonder toekang djoewalans,
de jolige roep van het katjongverko-
pertje, het belletje van de toekang ès
en zoveel andere boeiende levensver
schijnselen van toen froeher. Ook was
het uitgaan met een zware jas over
haar luchtige sarong-kebaja zo leuk
niet.
En thuis? Het bezig zijn met sapoe
lidi in de tuin (isterniet tuin) en sapoe
doek in de kamers was voorbij. Hier
regeerde de stofzuiger. Roti en ken-
tang drongen onweerstaanbaar de keu
ken in. Het was verbazingwekkend
hoeveel "nooit-meers" er in dit nieuwe
leven waren. Gek was ook dat haar
man, die nota bene een echte Totok
was, meer klaagde dar, zij; triester was
dan zij. Hij ging veel gauwer dood.
Toen had Tjang alleen r.og maar
haar kinderen en kleinkinderen. Voor
wie ze op een merkwaardige wjjze
steeds meer ging betekenen. En heus
niet alleen omdat ze zó verrukkel'ik
bebotok of oesih kon maken, dat fa
milie van wijd en zijd graag een zon-
dagje kwamen eten. Ze was ook iets
liefs en origineels geworden, zo ong°-
veer als een glatik in een chroomnik
kelen kooi in een Hollandse huiskamer.
Of een ficus zo gij wilt. Door haar on
gewoonheid rustgevend en verkwik
kend. Door haar onverstoorbaarheid
een baken van tijdloze oosterse wijs
gerigheid, waar diep binnenin élke
westerling, hoe modern ook, toch naar
zoekt.
En toch deed ze eigenlijk niets in
huis. Ze ruimde maar wat op hier en
daar. En stofte wat af. En luisterde
toe. Aan al die gesprekken over op
windende moderne gebeurtenissen
nam ze geen deel. Ze veroordeelde
niets.
Maar haar huisgenoten voelden b.v.
aan welke TV-uitzendingen onzedelijk
waren en zetten het toestel dan af. Of
Tjang ging uit zichzelf op haar kamer
tje zitten.
Daar zat ze trouwens steeds vaker.
Bij haar Aladin-kacheltje. Doodstil in
haar stoel met een vestje losjes om
haar schouders. En bij deze Wonder
lamp van Aladin kwamen haar kinder
jaren weer terug: het kampongpad af
dalend naar de kali, het zwatelend0
bamboebos, het bedaarde borrelen van
de pantjoeran, het zingende gebed uit
de langgar aan de overkant, de bitter-
lieflijke geur van de loentas, de verre
zangerige roep van de goelali verko
per, het snorren van het windvaantje
boven het atappen dak van Oemar.
Ze sprak er nooit over. Dit waren de
onzegbare dingen immers?
Ze is ook plotseling heengegaan.
Zittend in haar stoel. Rechtop, de
wereld die zo genadig en ongenadig
voor haar geweest was, moedig in de
ogen kijkend tot de laatste seconde.
Honderden tjangs zijn zo of onge
veer zo gestorven in Nederland. En
Amerika. En Australië. Behalve hun
diep getroffen naaste familie heeft nie
mand het gemerkt. En ook al zou men
het gemerkt hebben, wie zou die
"tjang" toch geweest zijn? WAT zou
zij geweest zijn?
Ja, ze was inderdaad Niets.
Hoe boordevol menselijkheid kan
het Niets soms zijn. nietwaar? T.R.
Wie kan Mevr. H. M. Stekkinger,
Pr. Hendrikstr. 12, Oost Souburg,
Zeeland helpen aan
CORRESPONDENTIE
ADRESSEN in ISRAëL?
Correspondentie liefst te voeren
in het Nederlands, indien nodig
ook in Engels, Frans of Duits.
DE VLUGSTE MANIER
van bestellen bij Tong Tong: be
stelling op de giro schrijven, giro
zenden naar Tong Tong, Prins
Ma^ritslaan 36, Den Haag. Dus
NIET 'n de girobus doen, duurt
soms 4 dagen voor wij de giro
ontvangen
Wij v zenden uw bestelling
direct na ontvangst van uw giro,
incasseren komt later. Op deze
manier kunt u de barang binnen
3 dagen thuis hebben
naar:
22 Kt en 24 kt gouden
Schakel-armbanden
Slang-armbanden
Krintjing-armbanden
Colliers van 7-100 gram
Briljant rir.gen
Briljant hangers
Briljant oorknopjes
Kabaja speldjes
Haarspelden
Trouwringen
ABRAHAM EXODUS - Het land
van bij ons buiten 10,
Nahak (beperkte voorraad)
f 1,50 f 0,30 porto
H. J. FRIEDERICY - De laatste
generaal 2,25 0,35 porto
De eerste etappe
8,90 0,60 porto
A. ALBERTS - Namen noemen
7,90 0,75 porto
D. VAN DER MEULEN - Ik stond
erbij 8,90 0,80 porto
MOCHTAR LUBIS -
Schemer over Djakarta
f 8,90 0,80 porto
MARIA DERMOUT - Nog pas
gisteren 2,25 0,30 porto
Donker van uiterlijk
8,90 0,60 porto
De sirenen 8,90 0,60 porto
De tienduizend dingen
2,25 f 0,30 porto
De juwelen haarkam (beperkte
voorraad) 6,90 0,60 porto
E. BRETON DE NIJS - Vergeelde
portretten f 2,25 f 0,30 porto
R. NIEUWENHUYS -
Bij het scheiden van de markt
2,25 f 0,35 porto
Tussen twee vaderlanden
f 6,90 0,40 porto
JAMES MOSSMAN - Opstand in
het paradijs (beperkte vooraad)
f 6,f 0,80 porto
BASUKI GUNAWAN - Kudeta,
staatsgreep in Djakarta f 13,50
7
