De keuken van oma in
de Goenoeng
15
Wat kan ik soms verlangen naar de
keuken van mijn schoonmoeder in de
bergen te Loeboek-Soelassih, (boven
Padang). Als ik zo mijn keukentje be
kijk (ik schrijf dit artikel n.l. in mijn
keuken) en de keuken van mijn zoon
en schoondochter, waar ik mee samen
woon, dan maak ik in gedachten steeds
vergelijkingen:
Onze keukens zijn immers modern, al
les electrisch, alles glimt en blinkt
een mooie ijskast met een knopje voor
dit, een knopje voor dat...
En nu "de keuken van Oma Loe
boek-Soelassih", zoals mijn volwassen
kinderen nog steeds die grote keuken
noemen.
Mijn schoonouders woonden op Su
matra in de bergen in een groot huis,
een oude administrateurs-woning van
een gewezen koffie-plantage. Alle ka
mers waren ruim en de beneden-Reu
ken (er was er ook één die aan de
eetkamer grensde en waar de kinderen
aten) was heel groot en ruim, met een
gecementeerde vloer. Eén van de wan
den bestond uit kasten, met gazen
deuren om de vliegen te weren, hoog
tot aan de zolder opgetrokken. Ze had
den een enorme diepte en alles was
ruw afgewerkt, maar oersolide van dik
ke planken en stevige houten latten,
zoals trouwens het hele huis.
Midden in die keuken stond een
groot ijzeren fornuis met een schoor
steen die naar het dak uitliep. Dat for
nuis was de trots van "Oma Loeboek-
Soelassih". Elke ochtend werd dat for
nuis door "katjong" (haar manusje van
alles) schoongeschuurd en gepoetst
tot 't glom. Nieuwe blokken hout wer
den er in gestopt en ongeveer tegen
elf uur werd 't aangestoken. Een enor
me waterketel, haast niet te tillen,
stond er eeuwig op te pruttelen. En
zo langzamerhand werden de ronde
gaten op 't fornuis voorzien van wel
een tiental grote en kleine pannen, van
allerlei vormen, natuurlijk ook de grote
ijzeren wadjan.
Daar "Oma" in de bergen woonde
zonder winkels, broodbakkers, vlees-
en visboeren, moest ze zowat alles
uit de stad betrekken. Er werd dan zo
af en toe "ingeslagen", vooral als Oma
de kinderen en kleinkinderen met de
vacanties thuiskreeg! Ze had geen ijs
kast, had wel 't koele bergklimaat mee,
zodat het voedsel langer mee kon,
want 't vele ingeslagen vlees, vis, be
paalde groentensoorten, moesten di-
rekt verwerkt worden tegen bederf.
Er was altijd in de keuken een "be
zige bij", de oude kokkie, en als er
was "ingeslagen voor de logees"
kreeg ze een hulpje uit de vlakbij ge
legen kampong Loeboek Soelassih. De
grote hoeveelheden vlees werden
zorgvuldig gekruid en urenlang in ko
lossen van pannen gekookt. Ook brok
ken rauw vlees werden in een grote
porceleinen kom bewaard, overgoten
met azijn om 't te verduurzamen. De
hele dag hoorde men 't "uitkrabben"
van cocosnoten (door 't hulpje). In de
grote braadpan, wadjan, werd een deel
van 't "cocoszaagsel" gebraden tot
"sroendeng", het andere deel geperst
tot melk voor de diverse gerechten:
vlees, vis, groenten.
Om een uur of één (lunchtijd) was
de keuken één en al bedrijvigheid.
Boven het fornuis hing een enorme
wolk van stoom van al die dampende
potten en pannen. Midden in die oven
zat ook altijd een grote cake te bak
ken. Met hongerige magen stonden we
dan in de keuken toe te kijken hoe de
schalen gevuld werden en naar bin
nen op tafel werden gezet. De rest
werd bewaard in de grote kasten die
altijd gevuld waren met eten voor de
komende week. Er lagen altijd stapels
brood, sommige keihard!
De volgende ochtend vóór het ont
bijt, werd zo'n brood eerst "gestoomd"
in een vergiet, en als 't op tafel kwam,
netjes in plakken gesneden, zou nie
mand op de gedachte zijn gekomen
van 't eten van "oud brood", zo lekker
smaakte dat. De vis, die ook lang goed
bleef, in zuur gekookt en in flessen
bewaard was zalig!
Af en toe kwam de bevolking aan
zetten met een brok wildzwijn (tjel-
leng). Ook dat vlees weggeborgen in
die kasten. Grote bossen uien hingen
te drogen in de keukengang die naar
buiten uitliep.
Buiten, uit de keuken, was een over
dekte schuur, waar een grote gece
menteerde wasbak stond met 'n enor
me straal bergwater uit een bonkige
kraan. Een grote pot as stond er naast
en 'n flink brok zeep. 't Water stroom
de de hele dag, gedeeltelijk opgevan
gen in een gecementeerde bak. Er was
altijd wel iemand bezig bij die was
plaats. Al die bergen potten en pannen,
servies, werden met groot geduld
schoon gewassen en daarna werden
die vrachten weer binnengedragen en
in de keukenkasten weggeborgen.
Langs de andere keukenwanden waren
aanrechttafels gebouwd ook van oer
solide dikke planken. En wat er al niet
aan de wanden boven die tafel hing!
Allerlei afmetingen van lepels, schep
pen (sommige haast zo groot als zand-
schoppen); messen van diverse leng
ten en breedten, zeven, van groot tot
klein, raspen: ruwe en fijne en nog
andere werktuigen.
Aan de zolder hingen ook n^ ton
gen, worsten en rookvlees. In 't kort
gezegd, alles wat ik me uit die keuken
van Oma Loeboek-Soelassih herinner,
wat daar allemaal reilde en zeilde en
Vervolg van pag. 12
risch. Tante hurkte nerveus bij me
neer, bette mijn bondjol met eau de
cologne en probeerde mijn bloedneus
te stelpen: "Jouw hoofd achterover
houden dan kind!" De Jap weifelde
(wilde hij helpen?) liep maar door ten
slotte. Wat 'n opluchting, ik kan het
nu nóg niet in woorden uitdrukken...
"Hoe kan je toch zo suffen", verweet
Tante zachtjes.
"Ik ging niet suffen, verweerde ik
me, "mijn ogen zijn nog dicht, ik zié
die paal immers niet", verontwaardig
de ikke om zoveel onbegrip.
"Ogen gesl... had je slaap?" infor
meerde Tante.
"Niieiet... daar (vingertje naar bord),
ik zie datte en die Japanner hij kom
aan, mijn ogen immers blauw..." Tante
begreep, vroeg. Ik vertelde mijn hele
verhaal, mijn twijfel en zo met een
hele grote brok in de keel. Tante ver
mocht alles recht te zetten wat al
zo lang krom in mijn kindergedachten
had gezeten.
"En als we opgepakt worden", be
sloot Tante, "God behoede ons, dan
gaan wij allemaal. Samen".
Ergens troostte me dèt het meest.
Allemaal samen.
Marijke Steevensz - Top.
"ly
wiummwiiiiHrHiiiiiiiimniiiiHmiiiinnmiiTnmiiiinmiuMiiHniiiiiiiiHiiiiiiiuitiaauiiiiiiiiiMn*
Sterren stralen overal
Kokkies rijsttafel-artikelen staan
bovenal.
KOKKIES Rijstwinkels:
Witte de Withstraat 128
Telefoon 89438
Slotermeerlaan 125
Telefoon 130362
AMSTERDAM - W. j
P.S. Wij verzenden rijsttafel-arti-
kelen over de gehele wereld.
inunimamHiiiamniiiiDHMiiHniHiuiiniiiuiHiiiiiiiiiiHuitiiiiiiiinMiiiiiiiiuiirajuniiuiiifnHHiiiiiiüï
te zien was, is ongeveer te vergelijken
met de keukens van de Wild-West-
verhalen op de TV.
We kunnen ons zo heerlijk "terug-
wanen" als we zo'n Wild-West-moeke
met schort in haar grote blokhut keu
ken bezig zien roeren voor haar grote
fornuis: "dat lijkt wel de keuken van
Oma Loeboek-Soelassih!"
EMELIE BAUMER,
NSW. AUSTRALIË
