Babi Tjèk
VROUWEN BUITEN DE KAWAT
11 jaar
Pasar Malam Utrecht
In de verte hoorde je al het bekende
tèk-tèk van de babi Tjèk. Vóór hij bij
ons het erf opging, werd er nog eens
uitdrukkelijk geklepperd en was het
dus geen verrassing, toen hij achterom
kwam om ons bij het achter terras te
begroeten.
"Tabéh njonja. Ada daging begoes
sekali ini ali!" (Dag mevrouw, vandaag
heb ik heel mooi vlees!) Zoals vele
Chinezen had ook hij moeite met het
uitspreken van de r. En zoals iedere
keer was zijn daging "bagoes sekali".
Moeder, die regelmatig bij hem
kocht, ging naar hem toe en bekeek
de stukken varkensvlees, die hij op
zijn pikoelan uitstalde. Ze maakte haar
keus en daarna begon het tawarren.
Tjèk had ondertussen een krukje uit
zijn pikoelan gepakt. Gemoedelijk was
hij hierop gaan zitten. Hij was één en
al vet! Zijn buik puilde uit boven zijn
broek, welke vastgesjord was met een
kollor. De wat slobberige wijde pijpen
kwamen tot aan de knie. Zijn vingers
waren net vette kluifjes van het steeds
werken met varkensvlees. Geboeid
kon je blijven kijken, hoe handig en
snel hij het vlijmscherpe, wat ronde
mes hanteerde boven zijn draagbaar
hakblok. Ook het hout hiervan was
donker gekleurd van het er in gedron
gen vet, evenals de kleppers, waarmee
hij zichzelf aankondigde. Zijn gulle
lach en zijn ogen maakten deze man
tot de vriendelijkheid zelf. Hij was een
vertrouwde figuur voor ons geworden.
Toen Moeder afgerekend had, draal
de babi Tjèk nog wat. Hij had kenne
lijk iets te vertellen. Vertrouwelijk
kwam hij wat dichter naar ons toe.
"Ada banjak olang Nippon di loemah
loemah!" (Er zijn veel Jappen in de
huizen).
Inderdaad was het nog geen week
geleden, dat de Japanse stoottroepen
vanaf de Lembang-pas naar Bandung
gekomen waren. Ik had ze zelf gezien
op het kruispunt Lembangweg Nij-
landweg, toen ik naar huis was gefietst
van het gebouw waar H.C.P. Heulang
uitzond bij het Jubileumpark, naar
Sorghvliet. De Japanse soldaten zagen
er vermoeid en vies uit. Velen hadden
baarden van dagen oud. Ze zaten in
trucks. Anderen lagen te slapen in de
wegberm. Triomfantelijk hielden ze
krijgsvlaggen omhoog, waarop in zwar
te Japanse karakters waarschijnlijk hun
heldendaden geklad waren. Ook wel
geschreven met bloed. Sommige vlag
gen besmeurd met modder en bloed
vlekken. Met kloppend hart reed ik
langs ze heen en dankte God, toen ik
het zandige binnenpad bereikte, dat de
weg naar huis een heel stuk verkortte.
Een deel van deze stoottroepen
werd later op de dag ondergebracht in
privé huizen op Sorghvliet. Er werden
er heel wat voor gerequireerd. Wij
boften, dat juist aan het begin van de
Kersenlaan, waar wij woonden, gestopt
was met het laten ontruimen van hui
zen.
"Tjèk djoeal sama orang Nippon?",
vroeg moeder verbaasd. (Heeft Tjek
aan de Jappen verkocht?)
"Njonja soeda liat oewang Nippon
njang baloe? Tjèk soeda dapet!" (Heeft
mevrouw al het geld van de Jap ge
zien? Ik heb het al!)
"Belon liat!" (nog niet gezien) ant
woordde Moeder. Allen waren we erg
nieuwsgierig hoe het nieuwe Japanse
geld eruit zou zien.
"Oewang keitas sadja. Njonja dan
anak-anak maoe liat?" (Alleen papier
geld. Willen U en de kinderen het
zien?)
Natuurlijk Tjèk, maoe liat! We po
pelden!
En daar liet Tjèk ons vol triomf het
nieuwe Japanse geld zien.
"Ah Tjèk, itoe tidah oewang Nip
pon!" riepen we, toen we de bank
biljetten zagen, (Dat is geen Japans
geld Tjèk!)
"Betoel oewang Nippon!" Tjek werd
boos. "Olang Nippon bajal sama ini!"
(De Jappen hebben hiermee betaald).
Een van ons liep naar binnen en
kwam terug met ons Monopoly-spel.
Pas toen konden we babi Tjèk over
tuigen dat de Jappen, misschien wel te
goeder trouw, nadat ze het Monopoly
geld ergens gevonden hadden, 't geld
gebruikt hadden om Tjèk te betalen.
Waardeloos papier!
"Pigi mana njonja, Tjèk sekalang
loegi! Olang Nippon boesoek!" (Hoe
moet dat nu mevrouw, nu heb ik ver
lies! Die Jappen zijn slecht!)
Toch dorst hij niet terug te gaan.
Hoofdschuddend en mopperend ver
dween babi Tjèk van ons erf.
Lien Jonker-Nissen
DE VLUGSTE MANIER
van bestellen bij Tong Tong: be
stelling op de giro schrijven, giro
zenden naar Tong Tong, Prins
Ma,ritslaan 36, Den Haag. Dus
NIE1 'n de girobus doen, duurt
soms 4 dagen voor wij de giro
ontvangen
Wij v 'zenden uw bestelling
direct na ontvangst van uw giro,
incasseren komt later. Op deze
manier kunt u de barang binnen
3 dagen thuis hebben
Een goed georganiseerde Pasar Ma-
lam betekent altijd een bron van vreug
de en vermaak voor het publiek, maar
tevens een bron van inkomsten voor
de organisatoren. Bij de inkomsten van
de Utrechtse Pasar Malam profiteert
nóg een partij: de instellingen van
maatschappelijk werk, zoals de jeugd
club "Sinjo" en de stichting "Tronec".
Beide instellingen doen enorm goed
werk voor de gerepatrieerden, doch
zijn wat hun inkomsten betreft groten
deels aangewezen op donaties en ver
diensten uit eigen activiteiten.
De heer Ellendt is in de afgelopen
jaren onverbrekelijk verbonden ge
weest met het feestelijke gebeuren in
Utrecht .Wat er met eenvoudige mid
delen maar met des temeer toewijding
en werk door hem en zijn medewerkers
wordt bereikt verdient bewondering.
En belangstelling, die vooral, want daar
draait het immers bij elke Pasar Malam
om?
De standhuur is erg laag gehouden,
elke actieve vrije ondernemer krijgt de
kans te tonen wat hij kan. Er is geen
verandering gekomen in het "geen en
tree" beleid, om het gastvrije en fees
telijke karakter te behouden. Natuurlijk
zijn er ook stands die uitsluitend voor
het goede doel werken, dus geen
winstbejag. Zo reilt en zeilt het elk
jaar weer, in de gemoedelijke sfeer
van oude bekenden ontmoeten, lekker
eten en aardige dingen zien en kopen.
Om toch rijk naar huis te gaan met de
gedachte dat het een goed besteed
uitje is geweest.
Bent U er nog nooit geweest? Dan
dit jaar doen!
In het wijkgebouw "Princenhof" aan
de Eykmanlaan, Utrecht. Vrijdag 20
en zaterdag 21 september.
MOESTIKA
Naar aanleiding van het artikel "Moes-
tika" in Tong Tong van 15 juli j.l. nog
het volgende.
Tijdens mijn eerste verblijf op Ambon
(1937-1943) hoorde ik met de term
"moestika" aangeduid de melkwitte
"parel" die een enkele maal wordt
aangetroffen in de klappervrucht.
Ik zelf heb enige iaren zo'n "moestika"
in mijn bezit gehad, die de vorm en de
grootte had van een gewone knikker.
Het is mij niet gebleken dat in de
Ambonse samenleving aan deze
"moestika's" bovennatuurlijke eigen
schappen werden toegekend. Maar ik
acht dit wel aannemelijk.
Wat betreft het ook door U genoemde
fenomeen "bezoar" hiervan is een
goede beschrijving te vinden in het
Nederlands Tijdschrift voor Genees
kunde van 8 maart 1958, no 10, blz.
484 e.v. A. H. Ruibing
14
