..BIG LIFE IN A LITTLE NUTSHELL"
TJIWARINGIN
J. M. VAN EXEL's
Dit heel eenvoudig, heel simpel en
heel kort geschreven verhaal zal mis
schien maar voor weinig lezers een
ivijde wereld doen opengaan van een
misschien onbelangrijk, maar toch dag-
in-dag-uit tot aan de rand gevuld boei
end leven, zoals BETOEL het rijkste
leven in Europa aan de échte Indisch
man niet bieden kan. Hoe kunnen ve
len van ons, "omsingeld" door rijke en
gevarieerde vormen van ontspanning,
soms ontroostbaar terugverlangen naar
een "laatste huis van de wereld", er
gens aan de rand van een Indische
oetan
Als dat dan komt omdat we "natuur
mens" zijn, welke enorme en onver
gankelijke CULtuur ligt er dan in de
NAtuur verborgen?
Na 16 dienstjaren bij de PTT als in-
terlocaliste in Soerabaia en Malang
vertrok ik als echtgenote van dhr F.
Lammerts van Bueren naar Bangkinang
in Midden-Sumatra.
Onze voorganger hield vendutie en die
duurde wel een hele dag. Als je geliefd
bent bij de inwoners, kun je geweldig
veel ophalen. Zo zijn we dan aan onze
inventaris gekomen. Mijn man moest
elke maand op tournee en logeerde
dan in pasanggrahans. De andere four
nerende ambtenaren vonden alleen 't
gesnurk van hem vervelend maar ove
rigens ging 't steeds gezellig toe.
In 't begin vond ik het naar dat ie
weg moest, maar toen er kinderen
kwamen, vond ik 't de gewoonste zaak
van de wereld.
In Bangkinang zelf was ook een pa-
sangrahan en langzamerhand leerde ik
die gasten kennen. Zo inviteerde ik ze
dan wel eens om te komen lunchen
wat ze dolgraag deden, vooral als ze
van Java afkomstig waren. Er was ook
een tennisbaan en iedere middag kon
je er fijn spelen met de controleur en
z'n vrouw, de Indisch arts met echt
genote, de detachements commandant
met z'n wederhelft en ondergeteken
de. De mannen waren niet altijd ver
tegenwoordigd want die moesten ook
vaak op tournee. En dan de Minang-
kabauers die men daar engkoe's
noemt, zoiets als regenten op Java.
Ons eerste nieuwjaarsfeest liet me
schrikken, want een delegatie van wel
40 man kwam dan op bezoek. Eerst
bij de controleur, dan de dokter, de
detachementscommandant en dan kwa
men wij aan de beurt.
In Pakanbaroe had je nog een radio
man dhr Crietee en de douane ambte
naar. Op een keer werden we er in de
pasanggrahan genodigd omdat er een
KPM-boot gemeerd lag voor een paar
dagen. De zeelui verzochten de con
troleur om met ons allen te komen
dansen.
Reuze gezellig gehad want we kregen
van alles uit hun koelkast te eten en
dat was een tractatie! In Bangkinang is
nl. niets te krijgen, zelfs rundvlees is
er niet. Er worden alleen karbouwen
geslacht en had men er dus ook kar-
bouwenmelk.
Tweemaal in de week is er passer,
die rouleert met de omliggende des
sa's zoals hier de marktdagen. De
politie zet vaak vallen uit en als ze
een hert vangen werd het vlees onder
ons verdeeld. Heerlijk was dat, en van
tjeleng maakten we dengdeng. Af en
toe was er ook een tijger. Wij waren
aan de beurt een tijgervel geprepa
reerd te krijgen toen de Jappen hun
inval deden!
De feestdagen van het Koninklijk
Huis werden denderend gevierd. Wed
strijden op de Kampar, mastklimmen,
zaklopen en dergelijke.
leder jaar gingen we met de chauffeur
van onze huisbaas met vakantie naar
Fort de Koek om van hier uit tripjes
te maken. Machtige panorama's op 't
meer van Manindjau, dan de Anei kloof
en 't Karbouwengat. De Boekit Barisan
is nog ongerepte natuur, waar de be
ren en tijgers vaak gezien worden door
tournerende ambtenaren. Soms kwa
men ze ons zo maar ophalen om een
dag in 't bos door te brengen. Je kon
er zwemmen en dan namen we natuur
lijk voedsel mee, zoals je wel 's naar
Wendit of Banjoebiroe ging. Je leerde
wel bakken en koken, want de bussen
gingen niet geregeld naar Fort de Koek
dus moest men wat men verlangde
wel zelf fabrieken. Twee kilometer ver
der was een rubberfabriek e.n meneer
Brilman was er de baas van. Hij zit
momenteel als boekhouder in Ensche
de.
Om de veertien dagen koempoelan
in de kantine van de veldpolitie, totdat
de oorlog kwam en we na de capitu
latie naar Djakarta werden gedirigeerd
om na de souvereiniteitsoverdracht
naar Nederland te vertrekken.
A. M. Lammerts v. Bueren-de Klerk
Ki'iiiüiiiiiiiiiiiiuiiiiniimiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiaiiiiiiiiiiiiiNiitiiiiiiiiiiiii
Schoenhandel
alleen Reinkenstraat 29
Den Haag - Tel. 33 21 17
Specialist in exclusieve dames- I
schoenen met hoge of lage hak
in de allerkleinste maten.
vanaf maat 32
De allernieuwste
najaarsmodellen
zijn nu in voorraad.
Kampong Tjiwaringin Tengah ligt in
Buitenzorg aan het eind van de Pa
rallelweg (langs de spoorbaan). Als je
die kampong dwars doorsteekt, kom
je aan een wild stromende kali, waar
een smal bruggetje van vijf bamboes
overheen leidde naar een andere kam
pong, die aan Tjikeumeuh lag. In die
kali heb ik voor het eerst als veertien
jarige jongen in stroomversnellingen
leren zwemmen.
Als jongen van de laagvlakte met
zijn sloom stromende kali's is de eer
ste kennismaking met zo'n bulderend
water angstaanjagend. Je kon er niet
tot je middel in staan zonder wegge
sleurd te worden. Bij het zwemmen
zou je zeker tegen de enorme rots
blokken verbrijzeld worden! Maar ik
zag het kleine kampongjongetjes toch
maar doen. En het stak me in m'n
trots. Wat zij konden, moest ik óók
kunnen! Dus besteedde ik een halve
middag aan het bestuderen van die
zwemmende kereltjes en ontdekte de
"trick": werp je plat op het water, blijf
zo horizontaal mogelijk; dan heeft de
stroom het minst vat op je.
Toch kostte het me heel wat verman
ning om die eerste sprong en over
steek te wagen. Het lukte! In zes, ze
ven slagen was ik aan de overkant van
de smalle bergstroom, zij het twintig
meters stroomaf. Zóveel vat had die
stroom toch nog altijd op je. Toen had
ik de smaak te pakken en zwom keer
op keer over. Dat kostte me toch nog
heel wat blauwe plekken omdat ik nog
niet geleerd had in de woest op en
neer dansende stromingen te ontdek
ken waar de verborgen kalistenen la
gen. Toen ik ook dat dóór had, stak
ik niet alleen over, maar waagde ik
ook hele einden met de stroom mee te
zwemmen, als een torpedo zigzaggend
tussen de verborgen klippen door.
Het was een onvergelijkelijk heer
lijke sensatie, omdat het je bewuste
persoontje driekwart "verslond", deels
door het oorverdovende brullen van
het water, deels door de enorme snel
heid, deels door 't geweld dat je nor
male bewegingsmogelijkheden prac-
tisch geheel uitschakelde. Alleen een
paar lichte hand of voetbewegingen
stuurden je eigenlijk. Kijk bliksemsnel
en handel bliksemsnel! Ik genoot er
elke vacantie weer van.
Pas later, als motor- en autorijder,
heb ik deze sensatie weer beleefd,
maar dan veel duurder, veel ongezon
der en veel "kanslozer" (door de on
berekenbare mee- of tegenliggers op
de weg). Maar weet U, bij tientallen,
bij honderden ervaringen in het latere
leven ontdekte ik meestal
a. dat ik niets nieuws meemaakte,
b. dat die eerste ervaringen zuiverder,
natuurlijker en mooier waren. Waarom
zijn we eigenlijk zo ver de "bescha
ving" in gegaan? EEN ARM MENS IN
INDONESIë HEEFT NIETS MINDER
DAN EEN RIJKE EUROPEAAN. T.R.
17
