"Avondrust voor
Noesa Kembangan"
BIJ DE VOORPLAAT
Dit stond achterop de foto die mij
door een abonnee werd toegestuurd
om eventueel in aanmerking te komen
voor vóórplaat van ons blad. Zelden
heeft een foto mij zó getroffen en ook
geboeid door een storm van gedach
ten als deze foto. Gedachten van mys
teriën, van dwalingen, van ongeweten
rijkdommen en van nauw verholen mys
tiek als deze.
De foto is "op zichzelf al" mooi. En
vooral voor mensen in de avond van
hun leven heeft zij ook een diepere
symboliek: aan het einde van de le
vensdag vertoeven op "het bloemen-
eiland onzer herinneringen"...
Nochtans is deze gedachtensprong
in al zijn eenvoud helaas doodeenvou
dig fout. Omdat het eiland niet Kem
bangan heet, maar KAmbangan (dus
niets met bloemen te maken heeft).
Kambang is één van die moeilijk 'te
vertalen indonesische woorden met
vele betekenissen. In woordenboeken
kan men b.v. vinden:
opkomen van de zon of de maan; vlot-
raken, drijven op het water; zich ver
heffen; ontstijgen; aanslibben, enz.
Wie erg nuchter is, kan dus spreken
van "aanslib-eiland", ook al omdat het
eiland en het aangrenzende vasteland
(om de Kinderzee) veel en toenemende
slibbanken vertonen, en rizoforen zijn
hoofdbegroeiing schijnen te zijn. Geo
grafen zullen echter kunnen vertellen
dat Noesa Kambangan verre van een
aanslibsel is, maar voor het grootste
deel uit "behoorlijk vaste" bodem be
staat. En natuuronderzoekers, b.v. prof.
v.d. Pijl, kunnen met stapels boeken
aandraven die van een veel rijker en
zeldzamer flora getuigen dan men wel
zou denken. Noesa Kambangan is in
elk geval geen "aanslibsel" van de
Kali Serajoe, zoals b.v. Nederland wel
eens een aanslibsel van Rijn en Schel
de genoemd wordt!
Dat de meeste Nederlanders van het
woord Kambangan maar Kembangan
hebben gemaakt, komt vermoedelijk
omdat (zoals met vele andere Indone
sische woorden het geval is) niemand
weet wat kambang is, maar wel wat
kembang is, en er dus gemakshalve
kembangan van gemaakt heeft.
Toch heeft het eiland wel wat met
bloemen te maken. En met zéér merk
waardige bloemen vooral! Velen heb
ben namelijk wel eens gehoord dat"de
mystieke bloem Widjajakusuma daar
vandaan komt, alsmede de reuzen-
bloem de Rafflesia". Maar zelfs deze
mededelingen berusten maar op halve
waarheden.
De Widjajakusuma (of Radja Kum-
bala of Sentolong) komt namelijk niet
op Noesa Kambangan zelf voor, maar
op een paar rotsachtige eilandjes er
vlakbij. Ook is de "reuzenbloem" in
werkelijkheid de Rafflesia Patma, een
kleinere variatie van de inderdaad
reusachtige Rafflesia Arnoldi van Ben-
koelen.
Beide (nochtans inderdaad bijzonde
re en zeldzame) bloemen groeien ove
rigens ook wel elders in de archipel,
zij het in kleine hoeveelheden. De Wi-
djojokusuma of Sentolong (Pisonia
Sylvestris) behoort tot de Pisonia-fa-
milie, waarvan andere variëteiten ons
beter bekend zijn, b.v. de Kol Banda,
de Bougainville en de Kembang Pukul
Ampat. Van de sentolong kan nogal
prozaïsch ook sajoer gemaakt worden.
De Rafflesia Patma is onder Javanen
algemener bekend als Patma. Vrou
wen eten die patma omdat zij er een
mooi gevormde buik van krijgen, zegt
men.
Maar hoe dan ook: inderdaad heb
ben deze twee merkwaardige bloemen
er toe bij kunnen dragen dat de ver
keerde spelling Kembangan is ont
staan.
Over de Widjajakusuma schrijven
wij op pag. 4 in dit nummer uitvoeriger.
Nog wat anders: zoals sommige le
zers misschien ook weten, bestaan er
van "De" Djojobojo-legende ontelbare
variaties en interpretaties. Eén ervan
vermeldt ook in de ondergangsvoor
spelling van Indonesië (door vulkano-
logische oorzaken) dat Java (Indone
sië?) in negen delen uiteen zal breken
en dat verreweg het grootste deel van
de nu bestaande delen door de oceaan
verzwolgen zal worden. Als één der
gespaard blijvende delen wordt echter
Noesa Kambangan genoemd!
Ik heb deze interpretatie in mijn le
ven vaker gehoord en eens zelfs heb
ik een tekening gezien van Indonesië
na de ramp, waarop Noesa Kamban
gan nadrukkelijk was aangegeven.
"Natuurlijk nonsens". Daar zullen we
het als nuchtere westerling dus maar
op houden. Alleen heeft het me altijd
verbaasd dat zo'n volslagen onbelang
rijk eilandje als Noesa Kambangan
door waarzeggers en helderzienden
werd "uitverkoren" om gespaard te
blijven, terwijl andere, veel groter en
solider en belangrijker delen met een
handgebaar werden weggewist!
Al schijnen er geen of weinig histo
risch betrouwbare gegevens te be
staan, waaruit afgeleid zou kunnen
worden dat Noesa Kambangan in lang
vervlogen tijden een religieus of mys
tiek centrum geweest zou zijn, komt
dit eiland in de volksmond herhaalde
lijk terug met geheimzinnige reveren
tie. In sommige van de vele grotten op
het eiland moeten vroeger kluizenaars
zich vaak in meditatie teruggetrokken
hebben. Twee grotten hebben zelfs
enige befaamdheid, de grot Limas
Boentoe en de grot Mesigit Sèla. Deze
laatste naam betekent "stenen mesi
git" en er zou zich het graf bevinden
van een heilige die er in onheuglijke
tijden heen gevoerd zou zijn.
In elk geval is Noesa Kambangan
met meer mystiek omgeven (terecht of
niet terecht) dan de oppervlakkige toe
schouwer denkt.
Het is als het ware omgeven met
een tovermantel van legenden en dro
men, van symbolen en voortekenen,
van magie en "bovenwerkelijkheid".
Ook in mijn ouder wordende lezers
kring merk ik een afnemende belang
stelling voor actualiteiten en exacte
onderzoekingen, en een toenemende
voorliefde voor "dongèng", waarbij
men a.h.w. tussen fragmenten van fei
ten door tast naar diep verborgen
openbaringen.
Het is niet alleen een verschijnsel bij
Tong Tong overigens, maar in deze
hele moderne beschaving. Hoe hoge
vlucht het rationele denken en de tech
niek ook genomen hebben, daarnaast
houden steeds meer moderne denkers
(en vaak juist de geniaalste) zich be
zig met de surrealistische verschijnse
len in de kunst, het onderzoek van de
droomsymboliek, het onderzoek van
raadselen in de alchemie, de studie
van voorheen als kwakzalverij be
schouwde geneeswijzen, numerologie
en astrologie, het bestuderen van sym
bolen en "toverformules" van antieke
religiën, het zich opnieuw begeven op
terreinen van de magie, enz. enz. Men
is a.h.w. met oude en nieuwe sleutels
buiten het "normale" denken bezig de
eeuwige raadselen van Leven en Dood
te doorgronden.
Lees eerder pag. 5
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 13e IAARG. No. 7
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van Iedere maand.
Prijs per nummer f 0,90. Abt. Nederl.: kwart, f 4,50;
halfj. f 9,— jaar f 18,—. Abt. Europa: jaar f 23,—.
Abt. buitenl. (p. jaar en p. luchtp.): Australië en
Nw. Zeeland f 63,Indonesië f 58,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 48,Canada en V.S. f 39,
Suriname en Antillen f 33,Abt. buitenl. (p. jaar
en p. zeepost): voor alle landen f 28,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
voeren.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
