1. z. S. <t.
Boeken over
dieren en planten
verkrijgbaar bij
boekhandel
TONG TONG
protesten van "wat een naar luchtje".
Ik liet diegenen opstaan, die de geur
wèl aangenaam vonden. Ze hadden in
de tropen geleefd!
Er groeien in Europa twee caulicar-
pe boompjes. Eén ervan is Ceratonia,
de Johannesbroodboom. Ze is inge-
WQ
Schematische voorstelling van bloeiu'ijzen:
1. heunjing aan de stam
2. pisang uit de bladerkroon stekend;
5. leverworstboom onder de bladerkroon
hangend;
4. kapok vrij aan horizontale takken han
gend.
voerd om de half-vlezige peulen, die
als veevoedsel dienen (ook eens ver
snapering uit mijn kinderjaren). De
"draf" van de verloren zoon uit de
Bijbel bestond uit deze peulen. De
Arabische naam (algaroba, ook nu nog)
herinnert aan de herkomst uit Noord-
Afrika, wat ook de noordgrens der
vruchtvleermuizen is. Deze eten de
peulen, die dan ook boterzuur bevat
ten. Klopt aardig, hè?
Natuurlijk zijn er ook andere moge
lijkheden om buiten de kroon te ge
raken, o.a. plaats aan de buitenkant,
in de open ruimtes van een pagode
boom (kapok) en aan lange stelen
onder de kroon (mangga, banaan). Ik
hoorde uit Suriname van een boom
(ijzerhart) die zelfs de sappige, aparte
zaden aan een unieke zaadstreng van
meters lengte laat bengelen. Van de
aldaar aangeschreven lieden (om eens
's nachts op geur en vleermuizen te
letten) nam helaas niemand de moeite.
Ik moet vermelden dat er ook tro-
penvruchten bestaan, die niet direct in
mijn theorie passen. Er bestaan een
zgn. schildpadden-durian (in Borneo),
ook soorten van Ficus en van Stele-
chocarpus (kepel of burahol) die de
vruchten aan de voet van de stam of
op de grond ernaast voortbrengen. Om
deze functioneel te begrijpen moet
men ver in de historie der zaadplanten
teruggaan, nl. naar de tijd dat er nog
geen zoogdieren en vogels bestonden.
Toen zorgden vruchtenetende grond-
reptielen voor zaadverspreiding (enke
le schildpadden doen dit tegenwoordig
nog).
Het verschijnsel is dus weer een
archaïsme, hardnekkig aangehouden in
het conservatieve regenwoud, dat mil-
lioenen jaren onveranderd bleef be
staan, ook andere archaïsmen (op be-
stuivingsgebied) conserverend. Wat
heel mooi klopt is dat zulke "basicauli-
carpie" beperkt is tot primitieve plan
tengroepen. Bij onze bekende durian
is de bloem omhoog verplaatst en valt
de rijpe vrucht op de grond.
Nu de algemene moraal en de an
dere kant aan de zaak! De beide in
stellingen in het begin genoemd heb
ben evenveel recht. De'allernuchterste,
anti-finalistische physiologen verklaar
den vroeger de caulicarpie (en dus de
voorafgaande cauliflorie) eenvoudig
als intern noodzakelijk om zware
vruchten te kunnen dragen. Dit klopt
zelden, wat evenzeer geldt voor de
verklaringen: in de tropen is de bast
dun, dus slapende, achtergebleven
knoppen breken daar vlot door of
ook: de stam is daar voortdurend nat,
dus idem.
Een niet-ecologisch, doch wel histo
risch denkend botanicus heeft gepo
neerd dat de oervorm der zaadplanten
onvertakt was en dus wel bloemen op
de stam moest voortbrengen. Daarbij
wordt vergeten dat bloemen ook zij
takken zijn en dat soms alleen de vrou
welijke bloemen caulifloor zijn (functio
neel voor de vruchten) en de manne
lijke op de fijne vertakkingen zitten.
Bovendien treedt cauliflorie veel op
bij hogere vormen.
Het zeer heterogene ontstaan der
cauliflore knoppen klopt ook niet met
dit simplisme, wijst op een conver
gente, functionele gerichtheid.
Natuurlijk moet een physioloog op
zijn terrein, bijv. via hormonen, het
"hoe" van het ontstaan verklaren
Middelgrote vruchtenetende vleermuis (lobai
badot; Cynopterusmet krachtige, vrij platte
kiezen.
als hij maar niet agressief verklaart
dat hiermede de kous af is.
De ecologen denken op hun manier
ook causaal als ze zeggen: een eigen
schap is onderhevig aan selectie op de
markt des levens, wat onvoordelig
functioneert wordt uitgeroeid, de pro
grammeur van het succes weet uit de
duizenden mogelijke rangeerwisseltjes
genetisch de juiste uit te zoeken. De
physioloog redeneert volgens hen ook
achteraf, beschrijvend, met het gene
tisch gegevene aan wissels.
Enfin, er bestaan al bibliotheken
levensbeschouwelijke controversen
over het primaat van óf vorm, óf func
tie etc. Dus finis!
L. van der Pijl
Bloeiu'ijzen van de peteh (Parkia) vrij in
de lucht hangend voor vleermuizenbezoek.
Dieren in de wildernis - door
F. A. Roedelberger 27,50
Dieren van verre eilanden -
idem27,50
De grote encyclopedie van het
plantenrijk - F. A. Novak 21,50
De grote encyclopedie van het
dierenrijk - door
Dr. V. .J Stanek 21,50
Planten en dieren van Europa -
door H. Garms
nu slechts voor 25,
speciaal voor natuurliefhebbers.
Het leven van plant, dier en
mens - nu slechts voor 22,50
Fraai verzorgde uitgave met 300
ill. merendeels in kleuren.
Vogels van Azië - Deel I en II -
door A. Rutgers f 23,90 per deel,
met vele kleurenreproducties.
Gara Yaka's domein - door Des-
mond Varaday 12,90
Het verhaal van 'n jachtluipaard.
9
