WAT EN HOE?
f &t/ïT UET AMMCtfl
Vele Indischgasten weten niets af
van de fabricage van diverse ingredi
ënten voor de rijsttafel. Wanneer dan
een geïnteresseerde Hollander aan ons
vraagt hoe dit of dat gemaakt wordt,
of zelfs wat het doodeenvoudig IS,
staat menigeen met de mond vol tan
den. Wat erger is (en dat geldt helaas
ook voor massa's culturele en histo
rische zaken!): men maakt er maar
wat van en helpt dan aan de versprei
ding van foutieve informatie!
Zo zeggen veel Indischgasten van
petis en trasie dat het "gewoon be
dorven vis" is, maar dat ook bedorven
voedingsmiddelen een hoge voedings
waarde kunnen hebben! Om de meer
serieuze lezers te gerieven, plaatsen
we hier de beknopte bereidingswijze
van petis en trasie, welke gegevens
we haalden uit de "Beknopte Handlei
ding voor den Klein-Landbouwer", een
uitgave van het IEV Hoofdbestuur.
Het oude IEV heeft onnoemelijk veel
meer gedaan voor "de opheffing van
de Indo" dan de meeste Indo's (van
vroeger en nu) zich helaas realiseren.
Verreweg de meeste Indo's dachten
dat de enige idealen voor de Indo
moesten zijn: de gelijktrekking met uit
gezonden krachten en het bestaan van
een verzekerd bestaan als "schaal
dier" en men heeft b.v. nooit enige
interesse gehad voor al die Indo's, die
a.h.w. geboren boeren, vissers of ne
ringdoenden waren. Het IEV heeft zich
ook voor deze "kleine boengs" (zoals
zij "natuurlijk" heetten!) wél ingespan
nen en bovengenoemde handleiding is
er één van de bewijzen van.
In het gebouw van de lagere school van
de GIK1 op Simpang, thans Dj Pemuda, het
vroegere clubhuis van de I.E.V./Giki hangt,
half vergeten een muurbordje. De vervaardi
ger is een zekere The, Bandung. Het jaartal
is niet vermeld.
Commentaar is overbodig, want de TT ge
tuigt al jaren, dat de Indo's in hun hart
kind van hun land zijn, ook al zijn ze in
California.
Foto: Af. Soetjahjo
Juist toen we dit artikel schreven,
kwamen twee foto's met de post uit
Soerabaja, die wij hierbij afdrukken
met bijschriften van dr. M. Soetjahjo,
die zoals men weet een bestuursfunc
tie heeft bij de GIKI (Gabungan Indo
untuk Kesatuan Indonesia), de Indo
nesische voortzetting van het oude
IEV. Hoe weinig mensen met een voor
uitziende blik waren er tóen. En hoe
weinig thans, die deze vooruitziende
blik kunnen begrijpen en waarderen!
Het zal zeker nog vijftig jaren duren
voor men het werk van Tong Tong zal
kunnen begrijpen en waarderen...
Wat is het overigens diep te be
treuren dat er geen archief gesticht
is voor alle gedrukten die het IEV
in de loop van zijn bestaan heeft doen
verschijnen! Inderdaad: Ondank is 's-
Werelds loon!
Maar nu dus twee recepten. Bewaar
ze goed en kom niet na vijf jaar nog
eens bij ons informeren!
BEREIDING VAN PETIS OEDANG
Materiaal voor de petis zijn de di
verse kleine garnalen soorten, welke
o.a. aan de Noordkust van Java aan
getroffen worden. Eén van de meest
bekende soorten is de z.g. oedang
rebon, een kleine, rose gekleurde gar
naal. De garnaaltjes worden schoon
gewassen, eventueel fijngestampt en
daarna in een aarden pot (z.g. kowali)
laagsgewijs opgestapeld, waarbij tus
sen de lagen voldoende zout (hoeveel
heid naar verkiezing) gestrooid wordt.
Nadat de pot voor 1/3 deel gevuld
is, wordt een voldoende hoeveelheid
water toegevoegd en het geheel ver
volgens geruime tijd boven een klein
vuur gekookt. Het daarbij optredende
schuim wordt afgeschept. Indien de
garnalen voldoende zijn uitgetrokken,
wordt het waterig extract in een an
dere pot overgegoten. Het extract
wordt vervolgens onder voortdurend
roeren boven vuur ingedampt, totdat
een dikke zalfachtige, bruin tot zwart-
gekleurde massa, de petis is overge
bleven.
BEREIDING VAN TRASIE OEDANG
EN TRASIE IKAN
Materiaal van de trasie oedang is in
de regel oedang rebon, een kleine gar
naal, die in grote hoeveelheden langs
Java's Noordkust in zee aangetroffen
wordt en overal onder bovenstaande
naam bekend is. De diertjes zijn klein,
zeer gekromd, witachtig grauw van
kleur, met zeer kleine stipvormige oog
jes. De staartvin is roodachtig; in uit
gerekte toestand bezit de garnaal een
lengte van 2,1 cm en een dikte van
0,3 cm.
Langs de Noordkust van Madoera
en aan de Wijnkoopsbaai in de Prean-
ger worden de garnalen voor de trasie-
bereiding eerst gekookt, elders b.v. in
het Rembangse en Bataviase worden
zij ongekookt verwerkt. Na reiniging
worden de garnaaltjes, tevoren al of
niet gekookt, goed ingezouten (ca.
15% zout op het gewicht aan garnalen)
en in de zon gedroogd. Dit drogen
duurt slechts 1 dag; na dit tijdsverloop
zijn de garnaaltjes nog niet geheel
droog. Vervolgens wordt het gedroog
de materiaal in een houten blok met
een dito stamper verbrijzeld en tot een
deegachtige massa verwerkt, brabon
(jav.) genaamd, die in de zon, in de
regel op de daken der huizen, om stof-
verontreiniging zoveel mogelijk te
voorkomen, gedroogd wordt. De bijna
Lees verder pag. 16
15
In hetzelfde gebouw hangt een zeer pak
kende poster van de hand van Ger. T.
ADOLFS, kennelijk vervaardigd in opdracht
van het toenmalige I.E.V.-Bestuur. Onder de
naam staat de datum vermeld 1 januari, 1932.
(Zegge negentientweeendertig)
Het is me al zo vaak opgevallen, hoe ver
vooruitziend de oude voorvechters van het
I.E.V. waren, en pas achteraf blijkt, hoe goed
ze het met hun leden gemeend hebben, niet
alleen dat, maar ook met het hele LAND EN
VOLK.
Ik meen in die jaren een reproductie van
deze poster gezien te hebben, maar het zei
me niks, want ik had het te druk met andere
"fun". Ik kan me wel voorstellen, dat er toen
zelfs mensen waren, die TEGEN de strekking
van deze poster waren. Ik weet zeker, dat jij
bij het ontstaan van deze poster nog geen tijd
had over zulke dingen te denken, want op
dat ogenblik was je nog NET NIET MON
DIG en de "fun" was voor jou zelfs nog
nieuwer, èn boeiender.
Nu zijn we "sadder wiser" en ik sta
perplex van zoveel wijsheid en vooruitziend
heid van onze nènèk mojang (hoe je het
keert of draait, ze zijn toch ook mijn nènèk
mojangs) en ik heb me zelfs laten over
halen, in het Bestuur van de GiKi te zitten.
En jij, het is nog geen jaar geleden, dat
je schreef over de devaluatie van het intellect
of inflatie van geleerdheid...
Foto: M. Soetjahjo
