Gado-Gado Soerabaja
Enkele maanden terug woedde in de pagina's van long Tong een hele strijd over de vraag,
hoe een gado-gado verkoper van Soerabaja er toch wel uitzag, n.a.v. een onduidelijke foto.
Dr. M. Soetjahjo redt ons (na goede rechtwijzingen van G. H. Bartman) hierbij met een
levende reportage.
Gado-gado
Groentensla (met hete pindasaus), zeg
gen Tair en van der Tas in hun Kamus
Belanda.
Dit is waar en er is geen speld tussen
te steken, maar totaal ontbloot van
elke romantiek.
Snoepen
heimelijk wegpakken van lekkernijen.
Oude snoeper minzieke oude man,
zeggen Koenen en Endepols, maar de
(Oud)-Soerabaiaan bedoelt met "snoe
pen" het volgende:
Het kopen en onmiddellijk verorberen
van eetbare dingen zomaar van de
straat, hetzij van "onroerende", maar
meestal "roerende" verkopers(sters).
Het heeft niet altijd iets met zoetigheid
te maken, ook niet altijd met stoutig
heid (behalve in gevallen, dat je ou
ders een overdreven angst voor cho
lera, typhus of dysenterie hebben).
De "portables" vereisen de minste
energie van de koper, die desnoods
in zijn pendekje thuis kan zitten smik-
door Soetjahjo
(Op verzoek van Bartman en Tjalie om te
vertellen over de G.G. Soerabaia van NU).
kelen of schrokken, een luxe, die zelfs
in de duurste restaurants nergens te
krijgen is.
Ter illustratie hierbij een foto van
PA SIRIN, compleet met zijn "rom-
bong" of draagbaar kraampje in volle
glorie zijn rechtmatig beroep uitoefen-
nende. Let op zijn hoge buffetjes, zo
dat zijn "werktafel", een plank als brug
tussen de buffetjes geplaatst ook zo
hoog is, dat hij zijn werk staande moet
verrichten en P. Sirin beweert, dat het
bij al zijn colega's zo is. Wel heeft hij
een krukje, waar hij op kan zitten als
er geen klanten zijn en om geen spat
aderen te krijgen. (Dit laatste is alleen
maar 'n veronderstelling van de Schr.).
Deze foto is dus tevens een bevesti
ging van hetgeen Bartman hierover ge
zegd heeft, waarmee de discussie over
dit gedeelte gesloten is (TT 15 sept.).
Nu de beantwoording van de eerste
vraag: Hoe wordt de Gado-gado Soe
rabaia NU gemaakt?
Helaas kan ik hierop geen antwoord
geven, want tot nu toe nog is alles
wat de G.G.-verkoper bij zich heeft
"prefab" pre-fabricated, d.w.z. di
verse ingrediënten zijn van tevoren
thuis gemaakt. Zonder pottekijkers
dus. Het geheim van de perfecte sa
menstelling blijft dus bewaard!) en tot
nu toe worden fabrieksgeheimen niet
aan andermans neus gehangen. Ik kan
alleen maar vertellen over de "assem
bling" van de prefab "onderdelen".
Hier volgt een ooggetuigeverslag:
Terwille van Tjalie en Bartman heb ik
met blocnote en camera voor P. Sirin
gestaan met protesterende Adamsap
pel, omdat "kmtjr" (watertanden).
Op een bord (sedert onheugelijke tij
den niet in een pintjoek) wordt in de
juiste rangschikking ge-atoerd en ge-
toto-d (d of t Bartman?)1), in de juiste
volgorde. Een pluk taogé2), een toef
gesneden gekookte "kobis"3), wat
stukjes katjang pandjang (gekookt),
tahoe goreng met het mes gesneden
(niet met de schaar geknipt), stukjes
tempé goreng, daarna een paar schijf
jes rauwe ketimoen, lontong njang stie-
fah
A propos, Bartman, die anak Betawi
Tjalie hij wil ook over gado-gado mee
praten. Hoe vin je? Jelahjerot!
O ja, dan doet P. Sirin een greep in
een stopfles en een hoeveelheid kroe
poek wordt met één krachtige samen
trekking van de vuist vergruisd en
over de portie gestrooid. Nog een
greep in een andere stopfles en een
hoeveelheid emping melindjo onder
gaat hetzelfde lot. De Djakartaan zegt
belindjoe. Zo gek ja Bartman?
Zo langzamerhand is de portie tot
een aanzienlijke hoop gegroeid5), die
ver uitsteekt boven de rand van het
bord, het tandenwateren is nauwelijks
meer uit te houden. Nu wordt een pan
geopend, en met een platte "iroes",
na even roeren wordt een goddelijk
uitziende saus er uit geschept en rijke
lijk over de berg gegoten. De laatste
handeling van P. Sirin is het "scherp-
stellen" van de portie door een kwak
fijn ge-oelekte lombok "tjempling"
zo heet, dat je bijna de lucht daar
boven ziet trillen, ergens op de rand
van het bord. Naar smaak kun je daar
van weinig of veel nemen. Natuurlijk
neem je altijd iets te veel en dan is
het: ssssssss...(inhaleren) hah...
(uitademen)(bis, bis)...
Thans over de kroepoek.
P. Sirin en zijn collega's in Soerabaia
gebruiken de dunste en goedkoopste
kroepoek, je weet, van dat soort, dat
eventjes naast oedang heeft gelegen,
maar niet lang. Alleen thuis bij moe
der de vrouw en op feestjes wordt de
kroepoek Sidoardjo van de istimewa-
kwaliteit gebruikt, gebroken met strikt
hygiënische handen en juist daarom
smaakt deze G.G. niet half zo lekker
als die van P. Sirin.
De tweede vraag: Hoe smaakt de
G.G. Soerabaia NU?
Dit kan heel kort beantwoord worden:
Het smaakt nog even lekker als 50
14
