TERZIJDE
SOEARA PALEMBANG"
Vervolg van pag. 5
via Rapong was de pasanggrahan in
Enrekang waar (natuurlijk) de rijsttafel
hoewel eenvoudig, beter en lekkerder
smaakte dan bij de koki thuis.
De volgende dag naar de controleurs
plaats Makale: soms over bruggetjes
van 2 brede planken op balken, waar
je beslist goed moest mikken om de
au.to heelhuids aan de andere kant te
krijgen. En, als ik me goed herinner,
was het hier, dat we opeens in een
groot, wijd dal kwamen, waar in de
verte net een enorm half-afgesneden
suikerbrood opdoemde. Aan de voet
van de hoge gladde "afgesneden
wand" liep een vrij brede kali en daar
langs weer de weg. Op ca. 20 meter
hoogte boven de kali liep een horizon
tale gleuf, waarin allemaal hele- en
half vergane houten schuitjes en bij
deze laatste zag je duidelijk doodskop
pen en beenderen naar buiten steken.
Een luguber gezicht deze open richel
graven: ben helaas vergeten van wel
ke stam ze waren. Ze werden toen
al niet meer bijgezet, de doden.
Makale is een, wat je noemt, nette
binnen-plaats: alle wegen schoon, de
grote pasanggrahan piekfijn met rui
me kamers, hagelwitte klamboe's, ga
maar door. De pasanggrahan lag op
een hoogte en keek uit op een vier
kante aloon-aloon, echter meer een
soort plein, met in het midden een
vierkante vijver, met veel blekoks. We
hebben hier wat wandelingen gemaakt,
die echter kennelijk geen speciale in
drukken hebben achtergelaten. De
volgende morgen naar het hartje van
de Toradja landen, n.l. Rantepao. Een
merkwaardig plaatsje in de bergen en
het was juist pasardag toen we bin
nen reden. De Toradja's zijn geen
mohammedanen, want ze eten honden
en dat hebben we gezien! Zielig, zoals
die gladakkers aan een stuk ijzerdraad
om de nek, soms gesleurd over de
grond, naar de pasar worden gesleept!
De vrouwen liepen met ontbloot bo
venlijf en ik vond het geen mooi volk,
zoals ik de rijzige Madoerezen beslist
wel mooi vind. Kwestie van smaak
natuurlijk.
We hebben een groot gemeenschaps
huis bewonderd, ook met een schuit
vormig dak als in de Bataklanden en
de gevels prachtig versierd met hout
snijwerk, dat ook nog in verschillende
tinten was gekleurd. Hier worden de
doden bijgezet, ook hoog in een glad
de rotswand, maar dan in vierkante
gaten uitgehakt in de rots, terwijl elk
graf een soort balkonnetje heeft, waar
op een paar poppen, waarschijnlijk
beeltenissen van de dode(n). Typisch
dat deze begraafplaats weer een vre
dige en mooie indruk maakte, waar
schijnlijk door de prachtige bamboe
stoelen aan de voet van de rotswand
en het groen, dat zich overal aan de
rots had vastgehecht.
Na Rantepao van binnen en van buiten
bekeken te hebben, door naar Palopo
aan de Golf v. Bone gelegen. Men
Doorzoek de moderne westerling
tot op de bodem en je vindt kunst
matigheid (hoe mooi of hoe hoog
ook); doorzoek de Indischman tot op
de bodem en je vindt simpelweg na
tuur.
Bij al je moeilijkheden, anak-koe, in
al je worstelingen met problemen, be
houd de natuur als kompas. Je zal niet
verkeerd koersen.
"La foule urbaine qui ne touche
plus terre, n'est pas plus d'homme
qu'un tas de fagot n'est un arbre",
zei een Frans denker, "de stadsmassa,
die de aarde niet meer aanraakt, is
evenmin mens als een takkenbos een
boom is!" Dit kreeg ik toegestopt door
Herman, zoals vaak lezers mij iets
moois toestoppen in een verborgen
regel in een lange brief, een enkele
opmerking in een gesprek. Het zijn
code-gedachten: "wij begrijpen elkaar
...wij zijn van hetzelfde djatihout..."
Hier in dit rijke Europa, dit krank
zinnig overladen rijke Europa, waar
alleen heel heldere gave denkers we
ten wat fout gaat, zijn mensen inder
daad takkenbossen: brokjes leven
overal vandaan. Zonder samenhang,
zonder structuur. Zonder leven.
In het koppig Indisch-blijven houden
wij ons in wezen alleen maar vast aan
het LEVEN. Niet aan het verleden,
sufferds buiten Tong Tong, maar aan
het Heden en aan de Toekomst, omdat
LEVEN dat alles samen is. En wie
denkt dat wij aan het Verleden den
ken, geeft daarmee alleen één ding
toe: dat hij nu dood is... T.R.
daalt vrij steil af in het begin door
zware rimboe-wouden (echt regenbos),
waar we, nadat we even het bos in
waren gegaan, de mooiste orchideeën
aan de stammen en takken zagen han
gen. Het zal wel toeval zijn geweest,
maar het staat nu nog duidelijk voor
ogen: de diverse soorten en kleuren.
De weg was goed en we kwamen al
gauw met knappende oren, door het
hoogte-verschil, in Palopo aan. Het
contrast: diep-blauwe zee en het rijke
groen er om heen, is, zoals altijd in
Indië, weer adembenemend.
Hoe het ook zij, aan alles komt een
eind, dus weer terug, in Makale over
nacht en toen door. zonder mik-mak,
naar Makassar.
Je raadt het verder wel: ik ben niet
met het s.s. "Merak" teruggegaan,
maar door een douceurtje van de
ouwelui, zalig met een van de kapal
poetih's van de sneldienst regelrecht
naar Soerabaia. H.v.V.
De Ikan Belida
Met betrekking tot het artikel Mpe-
Mpe Palembang (Tong Tong No 18,
pag. 14) wil ik hierbij nog het volgende
opmerken.
1. De naam van de Vis is IKAN BE
LIDA, naar de naam van de rivier,
waarin ze wordt gevangen. Deze vis
soort heeft een lengte van soms 1 mtr
a 1,30 mtr en heeft een zeer fijne
smaak. Vooral het vet van de rugvin,
die van de kop tot de staart loopt en
bij de basis soms wel 2 vingers dik
is, is een ware delicatesse. In stuk
ken gesneden wordt deze rugvin in
jong pisangblad gewikkeld, nadat ze
eerst met zout en djeroek nipis is be
handeld. Dit pakje wordt boven een
rokend vuurtje van nat hout geroos
terd, dat soms wel een dag in beslag
neemt. Dit gerecht wordt gegeten met
de sambal, die gewoonlijk bij empek-
empek wordt geserveerd.
2. De BELIDA-RIVIER is een kleine
zijrivier van de MOESI, die tussen de
Lematang en de Ogan in de Moesi
stroomt. Deze hele streek behoorde
toentertijd onder mijn ressort en is
een onderdeel van de marga PARIT,
aan welke marga men dus visrecht
diende te betalen als men er wilde
gaan vissen. Hier worden de echte
Empek2 en kroepoek Palembang ge
fabriceerd, omdat de IKAN BELIDA in
de andere aangrenzende rivieren NIET
voorkomt. Eigenaardig maar waar!
3. Het deegmengsel dient na het men
gen eerst GESTOOMD te worden al
vorens het gesneden en gedroogd
wordt om als kroepoek te worden ver
kocht. W. Schardijn
SANATURN-REKSTOK
versterkt de bulk- en rugspieren.
Bestrijdt rugklachten en trage spljaverte-
ring. Verbetert het figuur.
Overal toe te passen.
f 42,50 f 5,10 B.T.W. - Vraag folder bij:
L MEDICOR - Den Haag A2
v. Hoeylaan 28 - Tel. 070-850093
i restaurant
j wijnands v/h cedi
HOLLANDSE en INDISCHE KEUKEN
J Hoogstr. 12 - Den Haag - Tel. 600712
Dir. M. WIJNANDS
J v/h Grand Hotel, Makassar
17
