UIT DE DAGEN VAN
GERRIT DE RAADT
Bij het lezen van talrijke stukjes over
oud-Soerabaja, kom ik steeds de
naam van Gerrit de Raadt tegen. Het
geen ook begrijpelijk is. Deze indische
jongen, opgegroeid in Sb. heeft een
plaats gekregen in de harten van ieder
rasechte Soerbajaan (geen enkele ras
zuivere Soerbajaan zegt: "Ik ben een
Soerabajaan, maar een Soerbajaan").
Je kon dagelijks zijn naam lezen in de
kranten op allerlei takken van sport,
vooral motorraces en voetballen. Ik
was nog te jong om hem zomaar aan
te durven spreken, maar weet enkele
dingen van hem toch goed te herin
neren.
Zo heeft Gerrit inderdaad het lange
afstand record Batavia - Soerabaja ge
vestigd op een motorfiets merk "Rud-
ge". De tijd was 11 uur, wat een
gemiddelde opleverde van 65 km/
uur, in die tijd en op dat soort wegen
een formidabel gemiddelde. Je moest
Gerrit horen vertellen over dat hache
lijke moment ergens tussen Tegal en
Pekalongan, toen hij met een vaart
van 100 km per uur dwars door een
kudde karbouwen reed, die daar de
weg overstak, ogen dicht, pèh, en dan
maar gas geven!
De rillingen liepen je over de rug.
Gerrit was in vele opzichten een sport
man. Hij voetbalde in de voetbalclub
H.B.S. (de "Kraaien" vanwege hun
zwarte shirts). Je had in Soerabaja
eigenlijk maar twee clubs van Indi
sche jongens. Dat waren Excelsior en
H.B.S. Excelsior, met de gebroeders
Zweers en Jahn, had zijn veld in Sa-
wahan en H.B.S. had zijn veld eerst
achter het N.I.S. station en later er
gens anders in Tambaksari.
Dan had je Thor (de Dondergoden),
die meestal totoks als lid hadden,
maar ook veel indische mensen, die
in de Goebeng- en Darmobuurt woon
den. Ik ben er lid van geweest (kwam
niet verder dan Thor 3), maar later
ook Bep Bakhuys en Smeets. Daar
hadden we de gebroeders Keasberry,
Tjoh Feuerberg, Jan Mulder (de mid-
voor van het Java elftal, dat tegen
Australië met 1 - 0 won. Jan maakte
die ene goal en ik was bij die wed
strijd aanwezig als een van de jonge
tjes die de erehaag vormden. Verder
had je nog Mena Moeria (=-Jong Am-
bon) met de uitstekende midvoor Uk-
tolseja. Tjonge wat was dat een voet
baller, la Cruyffie. Ook de Armeniërs
met A.S.C. (Armenian Sporting Club)
hadden een voetbalveld tevens hoc
key terrein en golflinks. Hun veld lag
naast het Thorveld op Karangmendjan-
gan tegenover de N.I.A.S. (Ned. Ind.
Arsten school). Later moesten ze ver
huizen, en werd op die velden het
nieuwe C.B.Z. gebouwd.
Nu kom ik weer terug op Gerrit de
Raadt, want die man kon ook voet
ballen. Hij speelde in H.B.S. 1 en
kwam verscheidene keren uit voor het
Sb.team.
Jullie weten wel, dat het hoogseizoen
elk jaar bestond uit de stedenwedstrij-
den. Ze werden gespeeld op het Tiong
Hwa terrein naast de Jaarmarkt en zo
ook dit jaar. Ik was intussen wat ouder
geworden, deed niet meer aan voet
ballen, maar aan zwemmen. Toch ging
ik nog veel naar competitie- en ste-
denwedstrijden kijken. Zo ook dit
keer. Welk jaar het was weet ik niet
meer precies, 't Zal om de 1930 zijn
geweest. De wedstrijd ging om het
kampioenschap van Ned.-lndië en
ging tussen Sb. - Batavia.
Ik herinner men nog wel enkele na
men: aan Bataviaanse kant waren het
Denkelaar en Baumgarten, aan de Sb.
kant de Chinees Tjing Hwat (back) en
Gerrit de Raadt (center voor). Tjonge,
tjonge wat een wedstrijd was dat.
Vijf minuten voor tijd was de stand
nog 0-0. Het publiek roerde zich hef
tig hoewel dat heel tam was verge
leken bij wat ze nu kunnen produce
ren in de stadions. Telkens kwam de
kreet: "Ajo Herriiit", als Gerrit de bal
had. Maar daar stond nog altijd Den
kelaar in laatste instantie. Steeds had
Gerrit geen succes. Maar in die laat
ste 5 minuten kreeg hij ineens de bal
toegespeeld uit een verre throughpass
van Tjing Hwat. Gerrit rende, verlakte
één, twee of wel drie Batavianen en
stormde op het doel af. Denkelaar
achter hem aan. Gerrit kwam in het
strafschopgebied en toen...ging Gerrit
er onder uit en maakte een pracht van
een salto en kwam weer op zijn been
tjes terecht, pakte de bal maar alvast
op en legde hem demonstratief op de
penalty stip.
Ge"djegald"? Toneelspel van Gerrit?
Ik weet het tot nu toe nog niet. Maar
Gerrit kreeg zijn penalty en nam hem
zelf. 1 - 0 voor Soerabaja. Zo bleef
het. Gerrit de Raadt was vele weken
het gesprek van de dag en Soerabaja
was kampioen.
Gerrit was ook een prima motorrijder,
een John Surtees (Jantje Surtèès,
zoals de totok hier dat zegt). De races
hadden altijd plaats op Sawahan; ach
ter/naast de remise van de electrische
O.J.S.-tram. Het was een grasbaan,
gebruikt voor paardenraces. De toe
gangsprijzen waren mij en mijn sobats
te hoog. Toch kwamen we er wel in
(de Fortinaties, de Lammers van Buu-
ren, de Hughans enz.). Gewoon "bro-
bos" door een gat in de gedèk na een
sloot overgesprongen te zijn achter de
remise. Ik heb nooit voor één race
betaald.
De Raadt (op Norton) tegen Helant
Müller (op H.D.) dat waren dè races
van de dag. En dan Halbach en Piet
Matzen (op mijn "Gadjah", A.J.S. 1926
T.T. motor). Later werd, vooral na Ger-
rits ongelukkige dood (jachtongeval)
de bekende Bandoengse B.M.W.-dea-
ler van Demmeldraadt (met een van
Demmeldraadt Special J.A.P. motor in
Velocette frame) Java-kampioen en
was zijn "moesoeh" vooral Halbach
(Norton).
Zijspanraces waren vooral voor de
Sturler, compagnon in de motorzaak
van Gerrit op Kaliasin. Ja, er werd wat
geraced daar op die grasbaan van
Sawahan. Toch werd er getraind en
de motoren uitgeprobeerd op de weg
Wonokromo (voor de leerlooierij)
Sidoardjo, een weg met ongeveer 15
km vlak naast de spoorbaan van Sb.-
Bangil-Malang. Dan boog de weg zich
wat af om dan weer een km of 5 naast
de baan te komen. Onze "moesoeh"
was de trein van 5 voor 2 uit station
Goebeng, die een tien minuten later
met een snelheid van 80 km per
uur Wonokromo langs kwam en dan
zo zijn snelheid opvoerde tot 105 km/
uur.
En daar gingen we dan: we, dat waren
Piet Matzen (A.J.S.), Jan Molenkamp
(Motosachos, later H.D. 750 cc.), From
melt (Norton), Ketjen (Matchles), Jan
Meyer (Norton), Boet Langenberg
(H.D. 350 cc.), Koppen (H.D. 500 cc.
cylinder) en ik weet niet wie nog meer.
Ik zelf reed op een 500 cc Norton '29
een met platte tank zoals dat toen
heette. Langzaam werd de trein gelapt.
Dan kwam de grote bocht en als we
dan weer langs de baan kwamen, had
de trein ons een heel stuk ingehaald
en begon de strijd opnieuw.
Nu echter niet lang, want we waren zo
in Sidoardjo, waar we zwaar vaart
moesten minderen tot de Porong brug
(gauw een cent, liefst een gobang,
over de railing gegooid, dan kregen
we vast geen ongeluk) en dan nog
even door tot Pandaan en Kasri, waar
N.V. Azië Zwitserland Technisch Bureau HENNEMAN
Handel Mij. Sinds 1916
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERWARMINGS- EN
specialisten in onderhoud en vernieuwingen van installaties in reeds
bestaande huizen. Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68-72 Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
18
