Radio
Bolland
restaurant
l wijnands v/h Cecil
dem-lndische bouw, waren de huizen
in deze buurt ruim en omringd door
galerijen, staande op ruime erven.
De Protestantse gemeente kreeg weer
een eigen kerkgebouw in de Willems
kerk (1835-'39 gebouwd op Konings
plein-Oost) en ook de Rooms-Katho-
lieken kregen voor het eerst een be
dehuis aan het Waterlooplein.
De reeds in 1803 genoemde sociëteit
de Harmonie, onder Daendels ge
bouwd op de hoek van R ijs wijk-R ijs-
wijkstraat zorgde voor het vertier van
de Bataviase burgerij.
De Rijswijkstraat stond in die tijd be
kend als de "Franse buurt", door het
grote aantal Franse zaken dat daar
gevestigd was: Oger Frères, Esmiol
e.a. Meer aan de Oostkust van Welte
vreden ontstonden de Chinese toko
buurten Pasar Baroe (ontstaan uit een
in 1821 daar gevestigde pasar) en
Pasar Senèn, ontstaan uit een reeds
in de Compagniestijd daar gehouden
maandagse pasar.
Vele bruggen en straten ontlenen hun
naam aan bekende en populaire oud-
Batavianen die daar eens woonden,
zoals de Cavadinobrug (naar Cavadi-
no, de eerste Europese tokohouder op
Rijswijk en gewezen kastelein van
Concordia) bij het station Noordwijk,
en de Gang Belle, (naar de bekende
pianostemmer en dansmeester). De
Gang Secretarie dankte haar naam
aan de Gouvernementssecretarie, die
in de Engelse tijd op Rijswijk stond. De
Raden Salehlaan was genoemd naar
de Javaanse schilder Raden Saleh, in
de 19e eeuw een geëerd inwoner van
Batavia.
Ter beveiliging van Batavia ontwierp
G.G. van den Bosch, die als genie
officier had gediend, de Defensielijn
van den Bosch. Zijn plan, dat nooit
werd voltooid, was van Weltevreden
een grote versterking te maken, door
middel van een linie, bestaande uit een
smalle gracht en een lage wal. Slechts
het westelijk gedeelte ervan werd ge
bouwd, en stond nog lang als "Defen
sielijn van den Bosch" bekend. Thans
is er niets meer van over. Het fort
Frederik Hendrik meer bekend als de
Citadel, was het centrum van deze
sterkte. De eerste steen ervoor werd
in 1837 gelegd door Prins Hendrik,
zoon van Koning Willem II en enige
Oranjetelg, die Indië bezocht. De cita
del had geen strategische betekenis
en werd als magazijn gebruikt.
Op onderwijsgebied was 1860 een be
langrijke mijlpaal, toen het Gymnasium
Willem III (K.W. Ill School) werd opge
richt en ais Batavia's bekendste mid
delbare school de geschiedenis in zou
gaan. De 20e eeuw zou ook Hoger
Onderwijs brengen; de Rechtshoge
school en de Geneeskundige hoge
school.
Het steeds toenemende verkeer eiste
ook op dit gebied voorzieningen: 1873
De nieuwe doorsteek van het vroegere Koningsplein-west in
achtergrond het moderne Hotel Indonesia.
de spoorweg Batavia - Buitenzorg, en
in 1883 de moderne zeehaven Tan
djong Priok, in plaats van de kleine
boom, waar de zeeschepen op de re
de moesten blijven liggen.
Eén gebeurtenis trok de aandacht in
de overigens gezapige 19e eeuw: het
"Harmonieoproer" van 1848.
De uitsluitingsmaatregelen van de mi
nister van koloniën, Baud, bracht de
Indo-Europeanen en in Indië geboren
Europeanen in een zeer ongunstige
positie. Daardoor ontevreden, beleg
den zij op 22 mei 1848 in de Harmonie
een vergadering, onder leiding van de
bekende predikant van Hoëvell.
Een adres aan de Koning werd opge
steld om de maatregelen van Baud
ongedaan te maken. Hoewel de ver
gadering een tamelijk onrustig verloop
had, gebeurde er verder niet veel. Met
het "oproer" liep het dus nogal los,
en de regering had zich voor niets
zorgen gemaakt.
o
De nieuwe eeuw bracht in 1905 de
instelling van de gemeente Batavia,
met een burgemeester, wethouders en
een raad. Veel bracht de gemeente
tot stand op het gebied van volks
huisvesting, gezondheid en wegenver
betering.
Opnieuw breidde Batavia zich zuid
waarts uit: de nieuwe wijken Gondang-
dia en Menteng ontstonden. Ook in de
richting van Mr. Cornelis, welke ge
meente in 1934 bij Batavia was ge
voegd, werd uitgebreid.
In het westen kwam de nieuwe wijk
Petodjo, in het oosten Kemajoran in
de nabijheid van het kort voor de
tweede wereldoorlog aangelegde
vliegveld Kemajoran. Ook de gaten
tussen de oude stad en Weltevreden
werden opgevuld.
De Japanse bezetting maakte voorlopig
een eind aan deze moderne ontwikke
ling. 5 Maart 1942 trokken de Japan
ners de onverdedigde stad binnen.
Het eind van de oorlog betekende ook
weldra de afsluiting van een tijdperk
en het begin van een nieuw. Op 27
december 1949 werd Batavia Djakarta
en vond op het paleis Koningsplein
de plechtigheid van de bestuurover-
dracht plaats aan de nieuwe staat In
donesië. Een nieuwe dynamische ont
wikkeling volgde daarop met nieuwe
uitbreidingen aan de westkant van de
stad, vanuit Kebon sirih in de richting
van Kebajoran.
Batavia of Djakarta, de stad zal altijd
haar eigen, typisch karakter behouden,
dat zich in de loop der eeuwen heeft
ontwikkeld in deze op zo merkwaar
dige wijze ontstane stad.
Oh. Manders
Stationsweg 143
tel. 070 - 60.17.03
Stationsweg 77
tel. 070-60.15.12
DEN HAAG
Herenstraat 157
tel. 070 - 86.32.01
VOORBURG
Nieuwe L.P. Gado-Gado met o.a. Tante
Pim en haar Sobats, prijs f 12.80;
L.P. Sinar Eurya f 7.50
Speciale L.P. met het favoriete liedje erop
van Pa v.d. Steur: Papaja slechts ƒ4.95.
Import Hawaii L.P.'s uit Hawaii aangekre
gen! Geweldige muziek en pracht hoezen.
Ook een L.P. met Nieuw Guinea (Papoua)
songs.
Tegen inlevering van deze advertentie ont
vangt U de Javaanse krontjong plaat origi
neel uit Indonesia van f 19.50 met 2.50
REDUCTIE. Advertentie beslist meenemen!
GRONDIG radio-grammofoons met 100.
200.korting. DUAL afspeelapparatuur
met 15% korting.
HOLLANDSE en INDISCHE KEUKEN
I Hoogstr, 12 - Den Haag - Tel. 600712
Dir. M. W IJ N A N D S
v/h Grand Hotel, Makassar
8
