HET LEVEN IN DE
BINNENLANDEN VAN SUMATRA
VERMAAT ZONEN
maandagochtend
kijkochtend
Van een districtshoofd, pasirah, kreeg
ik door tussenkomst van een autobus
chauffeur bericht dat in zijn dorp, een
100 km van mij vandaan een moord
was gepleegd.
Mijn ressort was verdeeld in 12 dis
tricten, marga's geheten met aan het
hoofd een pasirah, die de titel had van
"depati", na vele trouwe dienst kon hij
worden vereerd met de aller hoogste
titel van die van "pangéran".
Deze gezagsdragers waren toen niet
uitgerust met een telefoon, zodat alle
belangrijke berichten per bode, vaak
op de fiets, motesten worden overge
bracht.
Ik begaf mij er alleen naar toe daar
het grootste gedeelte van mijn man
schappen op patrouille dan wel er
juist van terug was.
De pasirah bracht mij bij de woning
van de dader, die zich hierin had op
gesloten om zich veilig te stellen voor
de wraak van familie-leden van het
slachtoffer.
Op mijn kloppen deed men voorzich
tig open en werd ik binnen gelaten.
Ik moest gaan zitten; toen kwam de
dader naar mij toe, hurkte en gaf mij
een hand. Hij vroeg zich even te mo
gen klaar maken voor het vertrek, het
geen ik hem toestond.
Toen hij weer te voorschijn kwam
vroeg ik hem naar de toedracht van
het gebeuren. Een simpel geval: zijn
dochter had zittend op het raamkozijn
haar evenwicht verloren en werd door
een juist passerende autobus aange
reden, mors dood!
De vader snelde naar beneden en zijn
dochter levenloos ziend werd hij mata-
gelap en stak de ongelukkige chauf
feur een dolk in de borst; ter plaatse
overleed de man.
Toen het zover was dat wij konden
vertrekken sprak Abdoelah, de dader,
enige woorden ten afscheid tot vrouw,
moeder en vrienden en dook diep in
de hangmat, waarin zijn jongste baby
lag te slapen. Hij trok enige haren uit
zijn kuit en gaf die aan zijn vrouw,
zulks om zijn afwezigheid te compen
seren.
Moeder huilde, vrouw huilde en toen
gingen wij de deur uit, Abdoelah
kaarsrecht, ogenschijnlijk onbewogen.
Zij laten nooit merken wat in hen om
gaat, daar zijn zij te trots voor, het
geen eveneens niet zou stroken met
het "man" zijn.
Wij aanvaardden de terugtocht, Ab-
doellah frank en vrij naast mij. Bij
Poelau-Negara waar wij de 800 meter
brede Kommeringrivier moesten over
steken met een primitieve pont ver
namen wij dat een paar kilometers
verder de weg onder water stond. En
jawel hoor, het water stond zelfs zo
hoog dat verder rijden met aangezette
motor niet mogelijk was, tenzij de fan
werd uitgeschakeld, zodat opspatten
van water op de motor en bougies
werd voorkomen.
Ik deed zulks en reed voorzichtig ver
der, doch het eind van de overstro
ming was nog niet in zicht toen de
motor warm begon te lopen. Ik zette
haar af en knipte mijn Winchester kop
lamp aan. Ik beduidde Abdoelah de
auto te helpen voortduwen. Wij gin
gen ieder aan een kant van de wagen
lopen, ik bij het stuur. Mijn arrestant
had een schik en praatte honderduit.
Na een paar kilometers al duwend
gelopen te hebben liep de weg op en
was daar het wegdek watervrij. Ik zet
te de fanriem weer aan, startte de
motor en reed in glorie naar huis.
Het was intussen ver na middernacht
geworden.
Abdoellah zette ik bij de gevangenis
af; hij gaf mij een hand ten afscheid.
Wil men een volk leren begrijpen dan
moet men veel van hun leven en adat,
gebruiken afweten en last not least
de taal spreken. In de binnenlanden
van Sumatra is behalve het Wetboek
van Strafrecht eveneens van kracht de
"Simboer Tjahja" een aldaar geldend
adatrecht, dat slechts gehanteerd
wordt bij overtredingen en civiele-
zaken.
Kleine vechtpartijen worden vaak on
derhands geregeld. De ene partij geeft
het slachtoffer een paar kilo rijst, kip,
mais en wat dies meer zij voor een
lekker verzoeningsfeest. En dan is
alles vergeven en vergeten.
De meeste aanslagen op het leven
worden in de vastentijd gepleegd. Men
is dan geïrriteerd en maakt om het
minste geringste ruzie, die beslecht
wordt met de kapak, een groot kap
mes, dat men in de regel gebruikt om
in het dichte bos een weg te banen..
Ik was nog geen maand in Martapoera
toen er 's nachts op de voordeur werd
geklopt en op mijn vraag; "Siapa",
wie daar, antwoordde de onbekende:
"Saja Toean", ik heer. Nou er waren
millioenen saja's; ik maakte de deur
open, de revolver in de hand klaar tot
schieten. Een man liet zich op zijn
knieën vallen en overhandigde mij een
met bloed besmeurde dolk. Ik liet hem
binnen en na een kop koffie vertelde
hij dat hij uit de kampong, dorp, daar
en daar kwam en die en die had dood
gestoken. Hij kwam zich melden niet
uit schuldbesef, doch uit vrees dat de
familie van de verslagene zich over
hem zou "ontfermen". In de gevange
nis was hij vooreerst veilig. Ik heb
zelden naar moordenaars dan wel da
ders van doodslag behoeven te zoe
ken. In deze streken maakte men zich
niet zo gauw schuldig aan diefstal
doch des te meer aan oplichting.
Wanneer een jongen verliefd is en het
meisje genegen als zijn vrouw door
het leven te gaan, dan wordt de
bruidsschat vastgesteld: de eigen
schappen en afkomst van het meisje
zijn bepalend voor de groote der
bruidsschat. En als de jongeling die
niet kan opbrengen gaat hij aldus te
werk.
Een bundeltje reclamebiljetten in de
zelfde kleuren als bank biljetten wordt
ingepakt met enige echte bankjes van
5,en dusdanig gearrangeerd dat
men de indruk krijgt alsof het gehele
pakje bankbiljetten inhoudt. Het meisje
verlaat des avonds op het met de jon
geling afgesproken uur haar ouderlijke
woning, nadat zij het pakje onder haar
hoofdkussen heeft achtergelaten.
Zij vlucht met de jongeman het bos
in, in de ochtend achtervolgd door de
vader en familie-leden van het meisje.
Is de inhoud van het pakje naar de
zin van de vader, dan is de achter
volging slechts schijn; in het andere
geval gaat men er echt op uit om de
geliefden te vinden. Na een drie dagen
vlucht komen de vluchtelingen boven
water en melden zich bij de pasirah,
het districtshoofd; de familie der ge
liefden wordt erbij gehaald en in de
regel volgt dan de toestemming tot
het huwelijk. Zulk een vorm van scha
ken noemt men "Tangkap harimau",
letterlijk vertaald: tijgergreep.
Is de jongeman niet in staat de ge
vraagde bruidschat op te brengen dan
moet hij voor de duur van een jaar
zijn intrek nemen bij zijn schoonou
ders, hetgeen inhoudt dat de schoon
zoon voor schoonpapa moet werken
tegen vergoeding van kost en inwo
ning. Men feest hier ingetogener dan
elders. Overdag komen genodigden bij
Juweliers - Horlogers
3x Den Haag
THOMSONPLEIN 18
18
