ZWEMMEN IN DE KALI BRANTAS
toiTj f oith!
BIJ DE VOORPLAAT
restaurant
wijnands wh cecii
(Nee, natuurlijk is dit NIET de Kali Bran-
tas, maar de Kali Pegirian in Soerabaja, maar
zó lekker dicht aan de waterkant, dat Soer
bajaan ervan zal smullen, en dit beeld voor
treffelijk de sfeer van zijn opstel weergeeft.
De "ambiance"zou een Fransman zeggen,
van dat unieke en onvergeetlijke leven van
bruine jongetjes aan een bruine kali. Hier
EINDIGDE hun weg niet zoals van andere
jongeluitjes, maar BEGON EEN ANDER
LEVEN! Want je ging subiet "kedjeboer"
het water in bij de kepala timahs en djoe-
loeng-djoeloengs, weetjenog?en beleefde een
vrijheid en avontuur zoals nergens anders in
de stad! Oef, Winnetou, ruik nog de baoe-
stink van het wasgoed vol kandji?
Ajo, en nou verder zelf aan het woord!)
In het leven van iedere rechtgeaarde
Soerbajaanse jongen speelde de Kali
Brantas een grote rol. Heeft hij er niet
in gezwommen, hij heeft er vast en
zeker in geroeid in een kano of op
een "gedebok pisang" (pisang boom
stam) of later lid geworden van de
roeivereniging "Brantas" echt ge(race)
roeid. Gehengeld werd er ook wel
(vnl. naar ikan lilih modderaar).
De Kali Brantas werd in Soerbaja
vooral Kali Mas goudrivier) ge
noemd; vanwege het vele geld, dat
aan en om deze rivier verdiend werd
door de handel en scheepvaart. Vooral
om en bij de Djembatan Merah, de
Rode Brug, waar alle grote handels
huizen, zoals de Factorij, Internatio,
Borsumij, Jacoberg, Geo Wehry (the
big five) hun kantoren hadden staan
en dan waren er de Chinezen, want
als je de brug afreed, kwam je midden
in de Chinese kamp terecht.
't Was ook het Soerabaja van de
vorige generatie 1890 - 1900, die om
en bij de Boomstraat, Gang Klop en
de Kromme Elleboogsteeg woonde.
De vorige generatie, van mijn vader,
ooms en diens vrienden, zwommen in
de Kali Mas, sprongen van de hoge
roodgeverfde brug, voor het vroegere
Residentie Huis, in het water, "plaag
den" de voorbij varende prauwen, die
voortgeduwd werden door mannen met
lange bamboestokken en die volge
laden waren met pisangs en nog eens
pisangs, tandoes vol.
De mangga valt ook in Indië, niet
ver van de boom. Mijn vrienden en
ik hebben ook in de Kali Mas gezwom
men, gekanoed, gevist en nog vele
andere dingen gedaan (1924- 1928),
maar een eindje verder stroomop
waarts.
Surabaja had zich uitgebreid in lang
gerekte vorm langs de rivier van
Perak tot Wonokromo. Daar waren dan
de buurten Krembangan, Pasar Toerie,
Patjar Keling, Sawahan, Ketabang,
Simpang, Goebeng, de Embongbuurt
en Darmo en het Witte Dorp om er
maar een paar te noemen. Witte Dorp
werd zo genoemd naar de nogal grijze
dakpannen, ik meen speciaal besteld
van de dakpannenfabriek Karangpilang
bij Sepandjang.
Wij, d.w.z. mijn vrinden de beide
Fortunaties, Arthur en Willy, Nahuy-
zen, Appie Spier, van Spal, Gommies
en anderen, zwommen heel vaak op
Kajoon/Kepoetran achter het politie
posthuis, vooral in de warme tijd, de
Oostmoesson, in de maanden septem
ber, oktober en vooral November als
we vakantie hadden en het extra warm
was. Het water was dan ook wat "hel
derder" en licht bruin van kleur.. Als
het bovenstrooms gebandjird had, was
het water vies bruin en als je dan ging
zwemmen, kleefde hele fijne modder
aan en in je haren, je wenkbrauwen
werden dan donkerbruin en je aan
komend "donsharen" snorretje werd
ook duidelijker geaccentueerd. Natuur
lijk dreven in het water allerlei on
gerechtigheden rond, maar dat zag je
als jongen niet zo nauw. Wat je als
jongen ook niet zag, was de kleur van
de andere jongens. Kinderen kennen
geen ras-onderscheid ,dat wordt door
de volwassenen gemaakt, was ook
toen zo waar. We zwommen door el
kaar heen. Blank, bruin en geel, hoe
wel de laatste twee groepen enige
schroom hadden om zomaar ineens
met die "blanda jongens" samen te
zwemmen. We sprongen er van een
tak van de waroeboom, die over het
water hing. "Gedjegoer" ging het van
iy2 meter hoog. Ik heb daar het
zwemmen geleerd, met de natuurlijke
vrije slag, bijna net op z'n hondjes.
(Hier in Holland leren ze de kinderen
met de schoolslag zwemmen, m.i. een
onnatuurlijke slag). Ik ben er ook bijna
verdronken, Van Spal haalde me er
nog net uit.
Er was ook een peranakan Chinees
(peranakan is een in Indië geboren
jongen uit een Chinese vader en een
javaanse moeder, in elk geval geen
totok chinees). Hij heette Pak-An, naar
de toko besi van zijn vader, schuin
tegenover het politie posthuis en die
was tevens toekang krètjèk (sleutel
maker).
Pak-An werd door ons "Si Gendoet"
genoemd vanwege zijn buikomvang.
Hij was vaak mikpunt van de grappen
van andere jongens maar zoals zovele
dikke jongens nogal goedmoedig van
aard en een prettige kameraad. Het
leuke was, dat ik heel vele jaren later
hem weer eens ontmoette. Maar daar
over een andere keer meer.
Soerbajaan
JAAAA, SoerbajaanEens waren wij
de Tom Sawyer en de Huckleberry
Finn van de Kali Brantas en de Tjili-
woeng. Of noem elke kali in het oude
Indië, waar avontuurlijke Indische vrij-
buiterljes hetzelfde leven leidden als de
grote Mark Twain op de Mississippi:
Blootvoetig en Branie.
En wij waren rijker dan Tom Sawyer
omdat wij leefden in DRIE werelden
tegelijk: de Indonesische, de Chinese
en de Europese én alle tussenvor
men daartussen, én alle milieu-varia
ties. Met een benggol in je zak en je
katapult in je zak kwam je overal. ]e
vocht en iverd bevochten, je was als
nimmermeer nadien 24 karaat Indisch!
HOLLANDSE en INDISCHE KEUKEN
Hoogstr. 12 - Den Haag - Tel. 600712
Dir. M. WIJNANDS
v/h Grand Hotel, Makassar
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 14e JAARGANG No. 1
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong DenHaag - Tel. 070-54.55.00/54.55.01 - Giro 6685
Uitgave: Publ. en Handel MIJ Tong Tong N.V.
Directie en Hoofdredactie: Tjalie Robinson.
Verschijnt de 15de en 30ste van Iedere maand.
Prijs per nummer f 1,Abt. Nederl.: kwart, 5.
halfj. f 10,Jaar f 20,Abt. Europa: jaar f 25,
Buiten Europa: jaar f 30,
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 65,—; Indonesië f 60,—; Z.-Afrlka
en Z.-Amerika f 50,Canada en Ver. Staten
f 41,Suriname en Antillen f 35,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
De directie behoudt zich het recht voor hen die
schadelijk geacht worden voor het welzijn van
Tong Tong als abonnee te weigeren of af te
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
2
