mw m\
KLATEN EN
OMSTREKEN
!^ucktpoót
f d
Radio
Bolland
CÏSVS
Fragmenten uit brieven van on
ze lezers uit verre landen. Geen
sensationeel nieuws, zomaar
dingen uit een leven dat anders
dan het onze is.
"Wij mochten ons zeker gelukkig
prijzen hierheen te hebben kunnen
"vluchten" uit 't volle Nederland. Ver
telde ik je al dat hier in Liberia wel
1000 Nederlanders werken? Velen al
jaren. We hoorden net van een ta
baksplanter, voor welke mij. hij werkte
weet ik niet, maar de man was ont
slagen en is nu ook in de rubber.
D.w.z. hij is in dienst gegaan van een
Liberiaanse rubberfarm en dat op z'n
69ste jaar!
Zoals je weet werd Liberia om
streeks 1847 gesticht, in 1817 werden
de eerste kolonisten aan wal gezet.
De bevrijde negerslaven en hun na
zaten nu zijn de "overheersers" hier,
de z.g. Americo Liberians ofschoon
deze benaming niet meer gebruikt mag
worden. Hun aantal is 20.000 tegen
over een totale bevolking van plm. 1
millioen. De top leeft in weelde, maar
het land maakt amper vooruitgang. Er
bestaat nog steeds geen wegennet,
laat staan watervoorziening, electrici-
teit enz. Toch is er de laatste 10 iaar
wel wat gedaan. Voor diverse stam
men ziet het er maar treurig uit naar
westerse maatstaven. Men lijkt echter
tevreden, 't Is een vrolijk, zorgeloos
volk, born to dance, en dat kunnen ze
hoor! Met de grootste soepelheid, als
je dan naar dat "gedjongket" van de
westerse jeugd kijkt, die de Afrikaan
imiteert! Ik moest wennen dat het volk
je aanspreekt met "massy". De vrou
wen zeggen meestal "Ma". De offici
ële taal is Engels, maar het lagere volk
is moeilijk te verstaan.
Als je je maar voorhoudt, je niet al
te druk te maken is het hier wel uit te
houden, zolang je nog werken kan.
Men is hier veel toleranter dan in
Europa (Holland voor zover ik weet).
De indo'tjes voortgekomen uit blanke
vader en Liberiaanse moeder zijn be
paald knap om te zien. Meestal kroes
haar. Afrikaanse babies zijn schatjes,
zo wijs en "aangekleed" als ze ter
wereld komen. Ik heb succes gehad
door een kindje van de dood te red
den (wat klinkt dat theatraal). Het kind
was ondervoed met 6 maanden. Een
half jaar later was het weer bijna dood,
maar nu is ze 1'/2 en springlevend, al
leen loopt ze nog niet.
Ik doe wat alle huisvrouwen in de
tropen doen, wat tuinieren, proberen
wat in de slechte aarde te laten groe
ien, wat kippetjes te houden, naaien,
vaak voor de kindertjes en vrouwen
van onze arbeiders en koken. Er is
gebrek aan kookmateriaal. Alleen pe
per is hier gebruikelijk, een tjabé rawit
soort en okra (lijkt op terong L.D.) die
we niet kunnen appreciëren. Ketimoen
verbouwen enkelen met succes. Kang-
koeng krijgen we er niet in. Ik heb
een veldje kangkoeng gekweekt uit
stekken die we van een Chinees kre
gen. Toch lijkt kangkoeng op het blad
van de oebi rambat dat ze hier wel
eten. Maar kangkoeng vraagt water,
dat is hier niet altijd bij de hand, dus
te moeilijk. Men eet hier bijna geen
groen, wel bonen, b.v. katjang pan-
djang, hier niet zo pandjang maar 20
cm en hard. Bonen van koro, ook
harde huls. Bajam groeit vaak in het
veld, maar dat eten ze ook niet. Nu
hoorden we dat men een ingewortelde
angst tegen groenten heeft, omdat het
gif dat men de vijanden geeft, meestal
daarin verwerkt wordt. Mijn man slaakt
wel eens de verzuchting: konden we
maar een paar Javaanse tanies hier
krijgen. Ijverig en vindingrijk!
Ik heb veel respect voor de peace
corps vrijwilligers. Deze "verwende"
Amerikaanse jongeren die toch maar
2 jaar van hun tijd geven om uit deze
ervaring wat te leren. Ze komen uit
diverse milieux, een doktersdochter,
zonen van mensen uit diplomatieke
dienst, zakenlieden etc.
Lilian, intussen heb ik de peujeum
gemaakt, met ragi uit Holland.
Maar ook die peujeum slaat hier
niet in, "It is rotten", zegt het volk.
Atlijd probeer ik eetgewoonten te ver
anderen, althans wat meer gezonde
variatie te brengen in het menu van
dit volk, maar het is onbegonnen werk.
Intussen heb ik voor eigen gebruik
wel kroepoek oedang en ikan gemaakt
en met succes. Alleen lijkt mijn pro
duct meer op het product "made in
Holland" dan op de Indonesische kroe
poek. Kun je me misschien het goede
Naar aanleiding van enkele artikelen
in Tong Tong nrs 19, 20 en 21 betref
fende zwembaden, bronnen (oemboels)
in de toenmalige Vorstenlanden (Solo-
se) ondernemingen, kan ik het volgen
de vertellen:
In de eerste plaats liggen de bron
nen op de helling van de Goenoeng
Merapi.
De hoger gelegen gronden hiervan
zijn beplant met o.a. koffie, cacao, rub
ber, kapok, notemuskaat, peper en
agave, terwijl de laagvlakten zijn be
plant met indigo (vorige eeuw) en la
ter met tabak, suikerriet, rosella (rami)
en van zelfsprekend met padi (sawah).
Juist op de grens tussen de twee
cultuurgronden liggen de oemboels.
De laag gelegen cultuurgronden kun
nen dan ook met water van de oem-
boels-'al dan niet aangevuld met kali
water bevloeid worden.
Bekende oemboels zijn:
Ploeneng, Geneng en Brondong, leve
ren water aan t.o. Kebon Aroem, t.o.
Gajamprit, s.f. Gondang Winangoen,
t.o. Demangan, t.o. Wedi birit, t.o. Gan-
tiwarno en t.o. Djiwo.
Djolotoendo, aan t.o. Ngoepit, s.f. Ka-
rang-anom, t.o. Ketandan en t.o. Troe-
tjoek.
Ponggok, aan s.f. Ponggok, s.f. Tjep-
per en s.f. Manishardjo.
Poesoer aan s.f. Tjokro-toeloeng, s.f.
Delanggoe, t.o. Djoewiring en s.f. Wo-
nosari.
Moengoep aan t.o. Polan-ardjo, t.o.
Tegalgondo en t.o. Gawok.
Pengging aan s.f. Bangak, s.f. Karta-
soera, t.o. Mamang en t.o. Temoepoes.
t.o. tabaksonderneming
s.f. suikerfabriek
(wordt vervolgd)
A(nak) K(laten) A(sli)
Stationsweg 143
tel. 070 - 60.17.03
Stationsweg 77
tel. 070 - 60 15.12
DEN HAAG
Herenstraat 157
tel. 070 - 86.32.01
VOORBURG
Nieuwe LP. Gado-Gado met o.a. Tante
Pim en haar Sobats, prijs f 12,80;
L P. Sinar Eurya f 7,50.
Speciale L P. met het favoriete liedje erop
van Pa v. d. Steur: Papaja slechts f 4,95.
Import Hawaii L.P.'s uit Hawaii aangekre
gen! Geweldige muziek en pracht hoezen.
Ook een L.P. met Nieuw Guinea (Papoua)
songs.
Tegen inlevering van deze advertentie ont
vangt U de Javaanse krontjong plaat origi
neel uit Indonesia van f 19,50 met f 2,50
REDUCTIE. Advertentie beslist meenemen!
GRÜNDIG radio-grammofoons met f 100,
- f 200,korting. DUAL afspeelapparatuur
met 15% korting.
recept geven (juiste verhouding cas
save meel - vis, komt er nog iets an
ders bij?)
Nan Nelwan,
Liberia, West Afrika
5
