BRONBEEK
HOTEL DES INVALIDES
N.v. Azië Zwitserland Technisch Bureau HENNEMAN
Het park van het Militair Invalidentehuis Bronheek,
links het museum, rechts de commandantswoning.
Het is gelegen in een prachha park aan de Velperweg te Arnhem waar, toen ik
het deze gloeiendhete elfde junidag bezocht, oude statige bomen verlokkend
koele schaduw wierpen over de gladgeschoren gazons en in de perken, rozen
rijkelijk bloeiden. We waanden ons er even terug in de hoteltuin van Nongko-
djadjar in het onvergetelijke Tenggergebergte.
Weliswaar maakte het standbeeld van
Mars met het opschrift "Mars qui vic-
trici committit proelia dextra" (Het is
Mars heldenvuist die het oorlogslot
beslist) ons, zo wij dit al niet wisten,
onmiddellijk duidelijk dat wij hier geen
burgelijk bejaardencentrum zouden
aantreffen, maar niets in de eerste
aanblik op het blanke gebouwencom
plex deed ons denken aan een kazer
neachtige militaire instellling.
De borstbeelden van Van Heutsz - met
sz alstublieft - en dat van Engelbert
van Bevervoorde, van de Tjikapoen-
doengweg te Bandoeng hierheen ver
huisd, schenen ons ietwat verwijtend
toe te fluisteren: Zien we je ein-de-lijk
dan óók eens hier, verheerlijker van
tempo doeloe.
Met waarlijk hartverwarmende oud-In
dische gastvrijheid werden we verwel
komd door de nog jeugdige comman
dant, brigade generaal b.d. J. van der
Leer en diens lieftallige echtgenote,
en we kunnen ons niet herinneren dat
een ijskoud biertje ons beter heeft ge
smaakt dan op deze tropischwarme
dag in de schaduw van de eeuwenoude
beuk aan de rand van de koele vijver
waarin twee prachtige zwanen statig
ronddreven en edelkarpers zich onder
de waterspiegel voortbewogen.
Wij spraken over de interessante ge
schiedenis van deze prachtige instel
ling, voormalig landgoed van Koning
Willem III, in 1859 door deze vorst aan
de Staat der Nederlanden geschonken
om het in te richten tot een "Koloniaal
Militair Invalidenhuis". Enige jaren la
ter werd het in gebruik genomen, ter
wijl het bij gelegenheid van de viering
van het 25-jarig bestaan tijdens het be
stuur van de bekende generaal van der
Heyden - Kareltje Éénoog - met het
predikaat "Koninklijk" werd vereerd.
Hoe gelukkig moeten de zeventig oude
Jannen, waarvan de oudste 95 jaren
telt, zich voelen in deze waarlijk vor
stelijke inrichting, waar elk zijn eigen
kamer heeft, voor recreatie ruim
schoots wordt gezorgd, een compleet
en ruim ziekenpaviljoen met dokter en
een staf verpleegsters bij ziekte of on
gemak voor hen gereedstaan en zij ge
heel vrij zijn te doen en te laten wat
zij begeren. En zo er al van enige
militaire discipline sprake mocht zijn,
ze moet wel onvergelijkbaar milder
zijn dan in de dagen van Toontje Po
land. Hoe moet het waarlijk impone
rende museum, waarin schilderijen en
beelden, ontelbare foto's van geliefde
aanvoerders en een unieke verzame
ling wapenen, uniformen, eretekenen,
vaandels en een welverzorgde zeer
uitgebreide bibliotheek de herinnering
levend houden aan krijgsverrichtingen
en avonturen waarvan zij elkaar in het
avonduur verhalen. Want ondanks de
gevaren en ontberingen die zij hebben
doorstaan denken velen van deze oude
vergrijsde ijzervreters nog vaak met
nostalgisch verlangen aan hun tempo
doeloe terug.
En terwijl we de eer genoten door de
commandant te worden rondgeleid o-
ver het uitgestrekte terrein, waar er
gens onder oud geboomte de bron
ontspringt waaraan Bronbeek zijn naam
ontleent en een bezoek brachten aan
de kas die vele militaire instellingen
in ons land van bloemen voorziet - we
zagen er een pisangboom die hard
nekkige pogingen deed door het dak
heen te groeien - dachten we hoeveel
aantrekkelijker het verblijf in dit waar
lijk vorstelijke onderkomen moest zijn
dan in meerdere op veel bescheidener
leest geschoeide bejaardencentra in
ons landje.
De ruime kantine, stellig niet slechts
voor geheelonthouders bedoeld - zou
ouwe Jan zijn dikkop^kunnen missen?-
het naast meerdere plannen in voor
bereiding zijnde televisiezaaltje, het
prachtige lommerrijke park, de uitste
kende menage, waarvoor ook de com
mandant zijn generaalsneus niet op
trekt en waaraan de rijsttafel en de
nasi-goreng zeker niet ontbreken, nee,
een zonniger levensavond kunnen
onze oud-strijders stellig niet verlan
gen.
Het museum op zichzelf is een bezoek
aan Bronbeek reeds meer dan waard.
Onder leiding van de commandant en
de enthousiaste conservator majoor
Van der Weide maakten wij een rond
gang door de ruime zalen waarin het
licht door de hoge boogvormige ramen
rijkelijk binnenstroomde. Zoveel merk
waardigs, zoveel schoons ook was er
te zien, dat men stellig meerdere dagen
nodig zou hebben om het in volle om
vang en betekenis in zich te nemen.
Zelfs de meest verstokte antimilitairist
zou de schoonheid moeten bewonde
ren van de reusachtige kanonnen, zo
zwaar dat geen halve compagnie ze
ook maar een centimeter van de grond
zou kunnen tillen, op bijzonder kunst
zinnige wijze met zilveren motieven en
letters geïncrusteerd.
Kanonnen, door Turkse potentaten als
heersers over de gelovigen geschon
ken aan de gebieders over Atjehs kus-
Handel Mij. Sinds 1916
ELECTRISCHE-, CENTRALE VERWARMINGS- EN
SANITAIRE INSTALLATIES, TEVENS GASFITTERS
specialisten in onderhoud en vernieuwingen van installaties in reeds
bestaande huizen. Volledige garantie, prijs offerten.
Atjehstraat 68- 72 Den Haag Telefoon 55 03 00 (3 lijnen)
8
